Basisrapport voor de Rode Lijst mossen 2012

In dit rapport is een voorstel voor een herziene Rode Lijst Mossen opgenomen. Wanneer het Ministerie van Economische Zaken deze lijst publiceert in de Staatscourant, zal daarmee de Rode Lijst van 2000 worden vervangen. Van de 517 soorten die zich in ons land regelmatig voortplanten, is bepaald of ze volgens de Nederlandse criteria op de Rode Lijst moeten worden opgenomen. Daarvoor komen soorten in aanmerking die na 1900 zijn verdwenen of die bedreigd zijn. Deze laatste groep wordt in vier klassen onderverdeeld. In Figuur 1 is het resultaat zichtbaar. De Rode Lijst 2012 bestaat uit de volgende categorieën soorten: • 22 Verdwenen uit Nederland • 27 Ernstig bedreigd • 52 Bedreigd • 43 Kwetsbaar • 102 Gevoelig De Rode Lijst 2012 omvat dus 246 soorten (48% van de beschouwde soorten). De overige 271 soorten zijn Thans niet bedreigd

Mossen en korstmossen zeggen waar het op staat

Door de directe afhankelijkheid van het substraat waarop ze groeien, zijn mossen en korstmossen goede indicatoren voor luchtkwaliteit en klimaatveranderin

Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen deposition and invasive species

Zandverstuivingen, zoals het Kootwijkerzand en de Loonse en Drunense Duinen, ontstonden door overbegrazing en het gebruik van heideplaggen voor het bemesten van akkerland. Door de industriële revolutie veranderde het landgebruik en zijn er nu nog maar enkele zandverstuivingen over. Vanwege de bijzondere planten en dieren en de cultuurhistorische achtergrond zijn veel van deze natuurgebieden nu Europees beschermd. Zandverstuivingen verdwijnen zonder gericht beheer. Laurens Sparrius onderzocht acht zandverstuivingen en vond dat het oppervlak aan kaal zand sinds 1950 is gehalveerd. Ook bleek dat stikstof uit de landbouw het dichtgroeien versnelt. In provincies met weinig luchtvervuiling, zoals Friesland en Drenthe, bleken zandverstuivingen over de laatste vijftig jaar stabieler dan op de Veluwe, met meer intensieve veehouderij. Verder neemt door stikstof de kwaliteit van de begroeiing van stuifzandgebieden af en verdwijnt de oorspronkelijke korstmossenbegroeiing. In plaats hiervan komen dikke tapijten van het invasieve mos Grijs kronkelsteeltje, een uitheemse plantensoort die rond 1960 naar Nederland is gekomen. Het verdwijnen van zandverstuivingen kan volgens Sparrius worden tegengegaan door het verminderen van de stikstofdepositie, uitbreiden van zandverstuivingen door naaldbos te kappen en verwijderen van jonge bomen in stuifzanden

Nitrogen deposition and soil carbon content affect nitrogen mineralization during primary succession in acid inland drift sand vegetation

Background and aims Two inland dunes in the Netherlands receiving low (24) and high (41 kg N ha−1 yr−1) nitrogen (N) deposition were compared for N dynamics and microbial activity to investigate the potential effect of N on succession rate of the vegetation and loss of pioneer habitats. Methods Primary succession stages were sampled, including bare sand, and vegetation dominated by Polytrichum piliferum, Campylopus introflexus, lichens and grasses respectively, representing a series of vegetation types in undisturbed drift sand sites with succession starting on bare sand containing virtually no organic matter. Microbial characteristics and potential N mineralization were analysed in a laboratory experiment. Results Organic matter accumulated during succession, resulting in a lower pH and in higher microbial biomass (bacteria and fungi), respiration and net N mineralization. The increase in respiration and N mineralization was largely due to the development of an ectorganic layer in the middle stages of succession. The observed effects of N deposition were (1) decrease of microbial biomass, (2) higher net N mineralization per m2, (3) higher levels of free nitrogen in the soil, and (4) a higher microbial N:P ratio. Conclusions Elevated N deposition leads to higher N availability which may cause accelerated succession

Lange-termijneffecten van een invasie van Grijs kronkelsteeltje: in kustduinen en stuifzanden

In het OBN-stuifzandenonderzoek 2006-2010 is veel aandacht geweest voor kwaliteitsindicatoren van stuifzandvegetaties, behorende tot het Natura 2000 habitattype H2330. Zo is gebleken dat bij hoge stikstofdepositie en/of verstoring de invasieve, exotische mossoort Grijs kronkelsteeltje (Campylopus introflexus) dominant kan worden in stuifzanden. Als vervolg hierop is een onderzoeksproject uitgevoerd naar de vraag hoe plekken met mostapijten van deze soort zich ontwikkelen. Dit is van belang voor het ontwikkelen van beheermaatregelen voor de omvorming van de vaak soortenarme mostapijten naar korstmossenrijk grasland. Dit rapport geeft een overzicht van de ontwikkeling van mostapijten in kort- en langlopende pq-reeksen. Ook in de kustduinen speelde dominantie van Grijs kronkelsteeltje een rol, vooral in het Natura 2000 Habitattype Grijze duinen (H2130). In de jaren tachtig van de vorige eeuw bleek de soort in veel duingraslanden dominant voor te komen. Er is echter weinig bekend over wat er nu van deze mostapijten geworden is. In 2011 zijn plekken in het Noord-Hollands Duinreservaat bezocht waar Grijs kronkelsteeltje in de jaren tachtig en negentig dominant was. Daarnaast is gebruik gemaakt van gegevens van de Amsterdamse Waterleidingduinen. In dit rapport kan daardoor een goede vergelijking met het heden worden gemaakt