Sparrius, L.B.

Dutch

Zandverstuivingen, zoals het Kootwijkerzand en de Loonse en Drunense Duinen, ontstonden door overbegrazing en het gebruik van heideplaggen voor het bemesten van akkerland. Door de industriële revolutie veranderde het landgebruik en zijn er nu nog maar enkele zandverstuivingen over. Vanwege de bijzondere planten en dieren en de cultuurhistorische achtergrond zijn veel van deze natuurgebieden nu Europees beschermd. Zandverstuivingen verdwijnen zonder gericht beheer. Laurens Sparrius onderzocht acht zandverstuivingen en vond dat het oppervlak aan kaal zand sinds 1950 is gehalveerd. Ook bleek dat stikstof uit de landbouw het dichtgroeien versnelt. In provincies met weinig luchtvervuiling, zoals Friesland en Drenthe, bleken zandverstuivingen over de laatste vijftig jaar stabieler dan op de Veluwe, met meer intensieve veehouderij. Verder neemt door stikstof de kwaliteit van de begroeiing van stuifzandgebieden af en verdwijnt de oorspronkelijke korstmossenbegroeiing. In plaats hiervan komen dikke tapijten van het invasieve mos Grijs kronkelsteeltje, een uitheemse plantensoort die rond 1960 naar Nederland is gekomen. Het verdwijnen van zandverstuivingen kan volgens Sparrius worden tegengegaan door het verminderen van de stikstofdepositie, uitbreiden van zandverstuivingen door naaldbos te kappen en verwijderen van jonge bomen in stuifzanden

International Migration, Integration and Social Cohesion online publications

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl)UvA-DARE (Digital Academic Repository)Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen deposition andinvasive speciesSparrius, L.B.Publication date2011Link to publicationCitation for published version (APA):Sparrius, L. B. (2011). Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen depositionand invasive species. [Thesis, fully internal, Universiteit van Amsterdam].General rightsIt is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s)and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an opencontent license (like Creative Commons).Disclaimer/Complaints regulationsIf you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, pleaselet the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the materialinaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letterto: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. Youwill be contacted as soon as possible.Download date:09 Mar 2023157DankwoordDankwoordNa vijf jaren onderzoek is dit proefschrift dan eindelijk af! Een hoop werk, waar naast een dienstverband van vier jaar ook veel vrije tijd in is gaan zitten. Uiteraard heb ik al die tijd niet kunnen werken zonder de hulp van velen. Mijn promotiebaan heb ik vooral te danken aan Hans Esselink (Stichting Bargerveen), die mij daarvoor benaderde toen ik in 2005 in Nijmegen werkte. Zijn stichting zat twee verdiepingen lager in hetzelfde gebouw. Hans had gehoord dat ik iets van korstmossen wist en vroeg me om mee te werken aan een projectvoorstel. Vanwege het meetnet korstmossen in stuifzanden in het Netwerk Ecologische Monitoring dat ik bij de Bryologische en Lichenologische Werkgroep coördineer, had ik de meeste stuifzanden in Nederland al wel gezien en wilde daarom graag meewerken. Bovendien was ik op zoek naar een promotieonderzoek waarin mossen en korstmossen een rol spelen. Hans bracht me in contact met Annemieke Kooijman van de Universiteit van Amsterdam. Voor mij geen onbekende naam, omdat haar promotieonderzoek over laagveenmossen ging. Er was direct een klik en ik ben Annemieke dankbaar dat ik in Amsterdam aan de slag kon bij IBED-vakgroep Paleo-ecologie en Landschapsecologie, na een korte kennismaking met mijn promotoren Jan Sevink (Universiteit van Amsterdam) en Leo Stroosnijder (Wageningen Universiteit). De discussies en gezamenlijke veldbezoeken met Annemieke en later ook de discussies over de resultaten met Jan hebben de artikelen in dit proefschrift sterk verbeterd. Dank voor jullie geduld en vertrouwen!Het onderzoeksproject dat leidde tot dit proefschrift omvatte meerdere projecten met onderzoekers van diverse onderzoeksinstellingen. Met Marijn Nijssen (Stichting Bargerveen) en Michel Riksen (Wageningen Universiteit) heb ik vele plezierige dagen in het veld doorgebracht, zowel in Nederland als tijdens korte buitenlandse reizen in Denemarken, Oost-Duitsland en Vlaanderen. Het was een voorrecht om ook met eerdere vegetatieonderzoekers in stuifzanden samen te werken: Rita Ketner-Oostra promoveerde op de vegetatieontwikkeling en beheer van stuifzanden en Waddenduinen op basis van jarenlang pq-onderzoek. Dankzij haar kennis, contacten en grote collectie overdrukken en rapporten kon ik mij gemakkelijk inlezen in het onderwerp. Ook organiseerde Rita een excursie met Fred Daniëls (Universiteit van Münster) op het Oud-Reemsterzand waar al 25 jaar een serie pq’s werd gevolgd. De onderzoekers uit de vakgroep van Fred Daniëls kende ik al: Thilo Hasse en Helga Bültmann. Hen wil ik ook hartelijk danken voor het toesturen van overdrukken en onderzoeksgegevens. Andere leden van het onderzoeksteam waren Pim Jungerius (Stichting Geomorfologie en Landschap), Rienk-Jan Bijlsma, Han van Dobben, Rein de Waal (Alterra), Christiaan Both (SOVON Vogelonderzoek) en Chris van Swaaij (De Vlinderstichting). Een bijzonder droevig moment was het overlijden van Hans Esselink in de zomer van 2008. Hans speelde in het project een cruciale rol om de integratie van het werk van alle onderzoekers te waarborgen. Later werd deze rol door Arnold van den Burg overgenomen.Dankwoord158 DankwoordTijdens het eerste jaar van het onderzoek, werd ik lid van het OBN-deskundigenteam Droog Zandlandschap, het programma Onderzoek en Beheer Natuurkwaliteit van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, waaruit dit onderzoek gefinancierd is. In het bijzonder Roland Bobbink, Ido Borkent, Han van Dobben, Wouter van Heusden, Jan den Ouden, Henk Siebel, Henk Siepel en Theo Verstrael hebben een bijdrage aan de discussie geleverd met betrekking tot het nut van dit onderzoek voor het natuurbeheer. Naast dit proefschrift is een rapport verschenen met een veelheid aan informatie voor beheerders van natuurgebieden, waaronder een stuifzandherstelkaart, een gedetailleerde landsdekkende kaart waarop beheerders kunnen zien waar boskap voor het vergroten van stuifzanden mogelijk is, een idee dat tijdens een vergadering van het deskundigenteam is ontstaan.Het veldwerk was niet mogelijk zonder medewerking van de terreinbeherende organisaties (Staatsbosbeheer, Defensie, Natuurmonumenten, de Provinciale Landschappen en Stichting De Marke), die zonder uitzondering bereidwillig meewerkten aan wetenschappelijk onderzoek in hun terreinen. Het zijn van noord naar zuid: Wouter de Vlieger, Bertil Zoer, Hans Dijkstra, Johan ten Hoopen, Ellen ter Stege, Wim Huijsman, Aalt Boonen, Remko Oosterkamp, Jacob Leidekker, Richard van de Vegte, Lex Querelle, Leo de Bruin, David Michel en Ton van der Eijnde. In ruil voor een schilderachtige werkplek konden zij deelnemen aan de drie Veldwerkplaatsen over stuifzandbeheer die naar aanleiding van dit onderzoek zijn georganiseerd, bedoeld om resultaten van wetenschappelijk onderzoek tijdens een velddag terug te koppelen naar de beheerders, maar ook om onderzoekers kennis te laten maken met de kansen en mogelijkheden van de praktijk.Naast veldwerk heb ik een flinke tijd in het bodemkundig laboratorium en de kassen in Amsterdam doorgebracht. Graag wil ik Leo Hoitinga, Leen de Lange, Bert de Leeuw, Ludek Tikovsky, Piet Wartenberg en Ton van Wijk danken voor hun assistentie. Mijn kamergenoten wisselden vanwege het aflopen van promotieonderzoek in de loop van jaren, maar Femke Tonneijck en Casper Cusell wil ik danken voor de gezellige uren op kantoor.Andere personen die ik wil bedanken zijn Eddy Weeda (Alterra) voor zijn visie op de vegetatietypologie van stuifzanden, Ad van den Berg (Nederlandse Mycologische Vereniging) voor het leveren van gegevens van stuifzandpaddenstoelen en Mirjam Veerkamp voor het leveren van veldgegevens, Rense Haveman (Alterra) voor informatie over Festuca ovina ssp. hirtula, Hans van Jaarsveld (Planbureau voor de Leefomgeving) voor stikstofdepositiegegevens, Klaas van Dort (ForestFun) voor het opsporen van levermossen op het Drouwenerzand.Dit proefschrift heb ik kunnen afronden dankzij een bijdrage van de Universiteit van Amsterdam, waarvoor ik Jan Sevink, Annemieke Kooijman, Frank Hammecher en Peter van Tienderen hartelijk wil danken.Tenslotte wil ik mijn partner, Nathan, en ouders bedanken voor hun onvoorwaardelijke steun in de afgelopen jaren.

Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen deposition and invasive species

https://pure.uva.nl/ws/files/1278429/95356_13.pdf

Inland dunes in the Netherlands: soil, vegetation, nitrogen deposition and invasive species

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

International Migration, Integration and Social Cohesion online publications