On three new high-altitude endemic leiodids (Coleoptera: Leiodidae) from the Balkan Peninsula

Three new leiodid beetle species, viz. Petkovskiella henrikenghoffi sp. n. (Republic of Macedonia, Mt. Dautica), Babuniella jovanhadzii sp. n. (Republic of Macedonia, Mt. Karadžica) and Magdelainella milojebrajkovici sp. n. (Serbia, Mt. Javor), are described and diagnostified. Both adult genitalia and other taxonomically important characters are illustrated. Babuniella Z. Karaman is given a full generic status. All new species studied are clearly distinct from their closest congeners. These forms are of the Tertiary or even pre-Tertiary origin and age, and represent both relicts and endemics inhabiting central and southern areas of the Balkan Peninsula

Izvorišta površinskih voda u pograničnom prostoru Srbije prema Makedoniji - zaštita i valorizacija u funkciji vodosnabdevanja

Mountain border area of Serbia is characterized by high potential and significance in the function of surface waters springs. In the past period, a considerable part of these areas was proclaimed surface waters springs. For the purpose of this paper, border area of Serbia towards Macedonia is defined by iso-border of 30 km. Ten individual, whole or partial, territories of surface waters springs have been located there. In the West-East line, they are spatially grouped into three larger wholes. Four accumulations have been established in the area, three are planned for construction by 2021, while five locations have been booked for the implementation of long-term water supply goals.Planinski pogranični prostor Srbije ima veliki potencijal i značaj u funkciji izvorišta površinskih voda. U proteklom periodu značajan deo ovih prostora je proglašen izvorištima površinskih voda. Za potrebe ovog istraživanja pogranični prostor Srbije prema Makedoniji definisan je izofrontirom od 30 km. Na njemu je locirano 10 pojedinačnih, u celini ili delimično, teritorija izvorišta površinskih voda. U pravcu istok zapad prostorno su grupisane u tri veće celine. Na ovom prostoru su formirane četiri akumulacije, tri su planirane za izgradnju do 2021. godine, a pet lokacija je rezervisano za realizaciju dugoročnih ciljeva vodosnabdevanja

Izvorišta površinskih voda u pograničnom prostoru Srbije prema Makedoniji - zaštita i valorizacija u funkciji vodosnabdevanja

Mountain border area of Serbia is characterized by high potential and significance in the function of surface waters springs. In the past period, a considerable part of these areas was proclaimed surface waters springs. For the purpose of this paper, border area of Serbia towards Macedonia is defined by iso-border of 30 km. Ten individual, whole or partial, territories of surface waters springs have been located there. In the West-East line, they are spatially grouped into three larger wholes. Four accumulations have been established in the area, three are planned for construction by 2021, while five locations have been booked for the implementation of long-term water supply goals.Planinski pogranični prostor Srbije ima veliki potencijal i značaj u funkciji izvorišta površinskih voda. U proteklom periodu značajan deo ovih prostora je proglašen izvorištima površinskih voda. Za potrebe ovog istraživanja pogranični prostor Srbije prema Makedoniji definisan je izofrontirom od 30 km. Na njemu je locirano 10 pojedinačnih, u celini ili delimično, teritorija izvorišta površinskih voda. U pravcu istok zapad prostorno su grupisane u tri veće celine. Na ovom prostoru su formirane četiri akumulacije, tri su planirane za izgradnju do 2021. godine, a pet lokacija je rezervisano za realizaciju dugoročnih ciljeva vodosnabdevanja

Integument in Apfelbeckia insculpta (L. Koch, 1867) (Diplopoda, Callipodida) – morphoanatomical and ultrastructural study

The morphoanatomical and ultrastructural features of the integument (cuticle + epidermis) of an endemic Balkan millipede, Apfelbeckia insculpta (L. Koch, 1867), are investigated utilizing light (LM) and transmission electron microscopy (TEM). Cuticle consists of epicuticle (outermost layer), exocuticle, endocuticle and membranous layer that is in contact with the underlying epidermis. Epicuticle is layer of varying thickness, while exocuticle is composed of helicoidally arranged sheets of microfibriles that appear as close-spaced light and dark bands. Endocuticle is the widest part of cuticle with the broad light bands that are oriented in the same direction. TEM micrographs show that these bands are composed of lamellae arranged in arcuate pattern and curved microfibriles. Membranous layer is intersected in some regions by canals that connect epidermis and different levels of the cuticle and/or surface. The epidermis is monostratified layer of cells that are characterized by distinct polarity. Basal part of epidermal cells is rich in rough endoplasmic reticulum and mitochondria, while apical part contains numerous osmiophilic granules. Nuclei of epidermal cells are ovoid and positioned in different regions of cells. Interdigitations are formed among cells in some epidermal regions. Our study corroborates previous findings on integument organization in Diplopoda and shows that species-specific patterns of cuticular ultrastructure can be present in these arthropods

A new endemic representative of the genus Rascioduvalius S. B. Ćurčić, Brajković, Mitić & B. P. M. Ćurčić from Mt. Zlatibor, Western Serbia (Trechini, Carabidae, Coleoptera)

A new species of cavernicolous and endemic trechine ground beetles Rascioduvalis zlatiborensis n. sp., is described and diagnosed in the present paper. Also, all important taxonomic features are considered and illustrated. The type specimens of the new species were collected from the Markova (= Ršumska) Pećina Cave, village of Gornji Ljubiš, Mt. Zlatibor, Western Serbia. The new species and its congeners belong to a separate phyletic lineage of Tertiary age. All members of Rascioduvalius S. B. Ćurčić, Brajković, Mitić & B. P. M. Ćurčić are distributed in Western Serbia only, where they have gone through intense differentiation and radiation due to evolution of the karstic relief

Supplementary data for the article: Bodner, M.; Vagalinski, B.; Makarov, S. E.; Antić, D. Ž.; Vujisić, L. V.; Leis, H.-J.; Raspotnig, G. “Quinone Millipedes” Reconsidered: Evidence for a Mosaic-Like Taxonomic Distribution of Phenol-Based Secretions across the Julidae. Journal of Chemical Ecology 2016, 42 (3), 249–258. https://doi.org/10.1007/s10886-016-0680-4

Supplementary material for: [https://doi.org/10.1007/s10886-016-0680-4]Related to published version: [http://cherry.chem.bg.ac.rs/handle/123456789/1924

A new genus and a species of trechine ground beetles (Coleoptera: Carabidae: Trechinae) from the Republic of Srpska (Bosnia and Herzegovina)

A new genus (Punctoduvalius gen. n.) and a species of trechine ground beetles (Punctoduvalius orlovacensis sp. n.) from Bosnia and Herzegovina have been described and diagnosed. Punctoduvalius gen. n. is clearly distinct from all other phenetically close genera in many important respects, such as: the presence of depigmented reduced eyes, the presence of a pigmented eye border, the presence of deep and complete frontal furrows, the presence of tiny setae on the genae, the presence of distinct longitudinal fissures on the protibias, the ratio of length/width of the first protarsal article in males, the presence of two elytral discal setae, the presence of numerous setiferous punctures in interstrial spaces, the specific position of the humeral setae, and the specific shape of the copulatory piece. This new genus comprises four species: Punctoduvalius pilifer (Ganglbauer, 1891) (endogean from Mts. Treskavica and Bjelašnica, and from a cave on Mt. Visočica, Bosnia and Herzegovina), P. protectus (Winkler, 1926) (from the Pećina kod Ostojića Cave, Mt. Treskavica, and endogean from Mt. Jahorina, Bosnia and Herzegovina), P. brevipilosus (Knirsch, 1927) (endogean from Lupoglav Peak, Mt. Prenj, Bosnia and Herzegovina), and P. orlovacensis sp. n. (from the Orlovača Cave, village of Donje Biševo, near Pale, Bosnia and Herzegovina). The four species clearly differ in many important respects. The following three taxonomic changes are proposed: Punctoduvalius pilifer (Ganglbauer, 1891), comb. n., P. protectus (Winkler, 1926), comb. n., and P. brevipilosus (Knirsch, 1927), comb. n. The new genus and its members belong to an old separate phyletic lineage, distinct from all other existing species groups. Additionally, these forms are relict and endemic to the deep soil and caves of Bosnia and Herzegovina

Zečeva ledenjača - ledenica na Romaniji

Our article describes cave Zeceva ledenjača, located on the southern slopes of the mountain Romanija. This cave is form of pit (a cold speleological object of a static ice pit type). Earlier it was known of ice exploitation, which was (until its artificial production) pulled out of the cave and delivered to hospitals, caterers and butchers in Sarajevo. The paper presents basic geographic, speleomorphological and morphometric characteristics of this cave, including its plan.Rad se odnosi na pećinu Zečeva ledenjača, koja se nalazi na južnim obroncima planine Romanije. Pećina pripada tipu ledenica i snežanica. Ranije je bila poznata po eksploataciji leda, koji se do veštačke proizvodnje istog, vadio iz pećine i prodavao bolnicama, ugostiteljima i mesarima Sarajeva. U radu su predstavljene osnovne geografske, speleomorfološke i morfometrijske karakteristike pećine i priložen je njen plan

Цитотоксични потенцијал естара линолеинске киселине детектованих у одбрамбеним секретима стонога Megaphyllum bosniense и M. unilineatum (Diplopoda: Julida)

Najveći broj stonoga iz klase Diplopoda poseduje hemijsku zaštitu od predatora i/ili patogenih mikroorganizama, koji podrazumeva prisustvo odbrambenih žlezda (ozadena) na trupu čiji se sekreti izbacuju u spoljašnju sredinu preko otvora koji se naziva ozopora. Predstavnici reda Julida su poznati po tome da su najčešće dominantne komponente njihovih odbrambenih sekreta hinoni. Pored hinona, u sekretima ozadena Julida registrovani su i alkoholi, aldehidi, ketoni, fenolna jedinjenja, kao i brojni estri zasićenih i nezasićenih karboksilnih kiselina. Dosadašnja istraživanja su pokazala da su ekstrakti odbrambenih sekreta Julida, kao i pojedinačna jedinjenja koja u njihov sastav ulaze, biološki aktivni prirodni proizvodi, ali njihov citotoksični potencijal nije dovoljno istražen. U ovoj studiji je ispitivan uticaj različitih estara linoleinske kiseline (butil-, pentil-, heksil-, heptil-, oktil-, nonil-, fenetil- i 3- fenilpropil-linoleat) detektovanih u odbrambenim sekretima stonoga Megaphyllum bosniense i M. unilineatum na vijabilnost normalnih (BEAS-2B) i kancerskih (A549) ćelija pluća korišćenjem MTT testa. Svi ispitivani estri su smanjivali vijabilnost ćelija, pri čemu je postojala značajna razlika u odgovoru kancerskih u odnosu na normalne ćelije u slučaju tri estra (heksil-, fenetil- i 3- fenilpropil-linoleat). Iako su estri karboksilnih kiselina poznati kao malo reaktivna jedinjenja, rezultati ove studije pokazuju da predstavnici ove klase hemijskih jedinjenja mogu imati citotoksični potencijal.Највећи број стонога из класе Diplopoda поседује хемијску заштиту од предатора и/или патогених микроорганизама, који подразумева присуство одбрамбених жлезда (озадена) на трупу чији се секрети избацују у спољашњу средину преко отвора који се назива озопора. Представници реда Julida су познати по томе да су најчешће доминантне компоненте њихових одбрамбених секрета хинони. Поред хинона, у секретима озадена Julida регистровани су и алкохоли, алдехиди, кетони, фенолна једињења, као и бројни естри засићених и незасићених карбоксилних киселина. Досадашња истраживања су показала да су екстракти одбрамбених секрета Julida, као и појединачна једињења која у њихов састав улазе, биолошки активни природни производи, али њихов цитотоксични потенцијал није довољно истражен. У овој студији је испитиван утицај различитих естара линолеинске киселине (бутил-, пентил-, хексил-, хептил-, октил-, нонил-, фенетил- и 3- фенилпропил-линолеат) детектованих у одбрамбеним секретима стонога Megaphyllum bosniense и M. unilineatum на вијабилност нормалних (BEAS-2B) и канцeрских (A549) ћелија плућа коришћењем МТТ теста. Сви испитивани естри су смањивали вијабилност ћелија, при чему је постојала значајна разлика у одговору канцерских у односу на нормалне ћелије у случају три естра (хексил-, фенетил- и 3- фенилпропил-линолеат). Иако су естри карбоксилних киселина познати као мало реактивна једињења, резултати ове студије показују да представници ове класе хемијских једињења могу имати цитотоксични потенцијал.Knjiga sažetaka: Treći Kongres biologa Srbije, Zlatibor, Srbija 21 - 25. 9. 2022