Entropija kot kazalnik demografske dinamike: študija primera prebivalstva Srbije

The aim of this article is to apply Shannon's entropy model in the study of demographic reproduction dynamics of the population in the Republic of Serbia from the regional aspect (NUTS 3 level) in the period from 1961 to 2021. Based on the values of absolute and relative entropy, the tendencies of demographic dynamics are determined, which is one of the most important parameters for building an optimal scheme of territorial organization and population distribution. In this context, explanations and conclusions were given about the homogeneity (or heterogeneity) of demographic dynamics and regional differentiation of demographic space in Serbia.Avtorji v članku na podlagi Shannonovega modela entropije preučujejo dinamiko demografske reprodukcije prebivalstva Republike Srbije na ravni regij NUTS 3 med letoma 1961 in 2021. Na podlagi vrednosti absolutne in relativne entropije so določili težnje demografske dinamike, ki je eden najpomembnejših parametrov za oblikovanje optimalnega načrta prostorske ureditve in razporeditve prebivalstva. Avtorji so podali razlage in predstavili sklepne ugotovitve o homogenosti (ali heterogenosti) demografske dinamike in regionalne razčlenjenosti srbskega demografskega prostora

Komparativna analiza uticaja sistema za serijalizaciju na energetsku efikasnost klijentskih mobilnih uređaja

Zahvaljujući društvenim mrežama i brzom protoku vesti mobilni uređaji postali su neraskidivi deo svakodnevice. Međutim, pre samo desetak godina mobilne aplikacije bile su namenjene isključivo specijalnim potrebama. Operativne funkcionalnosti tih uređaja i aplikacija bile su daleko ispod mogućnosti postojećih. Preduslov za ovakav razvoj mobilnih uređaja stvorile su naučne discipline koje naizgled nisu povezane ali su svoju sinergiju evaluirale kroz razvoj mobilnih uređaja i njihovih aplikacija. Prvenstveno se misli na telekomunikacije, elektroniku, softversko inženjerstvo i internet tehnologije. Skokoviti razvoji ovih oblasti su omogućili da mobilni uređaji dostignu funkcionalnosti klasičnih PC-jeva, ali i da u budućnosti očekujemo dalje napretke. Jedan od ograničavajućih faktora jeste autonomnost i energetska nezavisnost uređaja. Drugim rečima - sa postojećom tehnologijom baterija se ne može produžiti neka značajna autonomnost uređaja. Samo ekonomsko tržište diktira potrebu za brzim procesorima, manjim dimenzijama uređaja (debljina) ali i što većim dimenzijama ekrana. Veoma bitna je i funkcionalnost mobilnog interneta bez koga mobilni uređaji ne bi imali svoju današnju funkciju. Jedan od ciljeva proizvođača mobilnih uređaja jeste kako da zadrže sve ove funkcionalnosti a da povećaju energetsku efikasnost a samim time i autonomiju rada uređaja. Povećavanje energetske efikasnosti uređaja moguće je postići putem hardverskih inovacija: proizvodnje komponenata sa manjim gubicima, procesorima koji bi radili na manjim naponima (manjim od 3.3 v) itd. Takođe, modemi za komunikaciju na baznim stanicama koji obezbeđuju mobilni internet uređaju, kreiraju se tako da imaju što veće iskorišćenje. Analizom rada mobilnih uređaja ustanovljeno je da je najveći potrošač energetskih resursa baterije ekran a zatim slede internet servisi. Pored hardverskih optimizacija kojima se može postići veća efikasnost, moguće je programskim putem omogućiti znatne uštede u potrošnji. Upotreba internet servisa odgovorna je za malu autonomnost mobilnih uređaja pa se može doći do zaključka da je ovo pravo mesto za optimizaciju. Naravno, internet servisi na mobilnom uređaju su širok pojam. Jedan od odgovora se krije u trenutnom konceptu mobilnih servisa. Većina aplikacija na mobilnom uređaju funkcioniše po principu master slave komunikacije sa nekim od mnogobrojnih servera. Drugim rečima: bilo da se radi o običnom čitanju poruka, aplikaciji za vremensku prognozu, nekoj socijalnoj mreži ili online strategiji, aplikacija i server razmenjuju značajne količine podataka u oba pravca. Aplikacija šalje i prima složene strukture podataka. U eri objektno orijentisanih programskih jezika ti podaci se mogu tretirati kao liste i nizovi instanci kasa ili objekti. Sam proces pakovanja i raspakivanja složenih struktura podataka u nizove bajtova pogodnih za slanje naziva se serijalizacija podataka. Ovim radom su dati rezultati energetske efikasnosti prenosa serijalizovanih podataka između mobilnih uređaja i servera. Realizovano je test okruženje u kome je najpre merena potrošnja električne energije tokom komunikacije sa serverom. Rezultati merenja su upotrebljeni za razvoj matematičkog modela u kome su kasnije kao parametri uvedene funkcije koje opisuju vreme potrebno za serijalizaciju i veličinu serijalizovanog zapisa. Podaci dobijeni ovim istraživanjem primenjeni su za definisanje eksperimentalnog okruženja API – CBSaver, gde se na osnovu matematičkih modela bira optimalan način serijalizacije i kompresije u realnom vremenu. Rezultati dobijeni tokom testa API – CBSaver-a ukazuju na smer u kome treba ići u cilju poboljšanje energetske efikasnosti

Strukturne promene setvenih površina u ruralnom prostoru regiona Beograda

Socio-economic development of the Belgrade region significantly affects the direction of the change of planting areas use. The increase in urban areas has adversely affected the direction of agricultural land use. Dynamics of change is significantly due to high production costs (high land prices and expensive labor force) gives rise to the high price of the product on the market, there is a constant 'pressure' of urban areas to arable land, increasing the risk of 'loss' of agricultural holdings; increased environmental pollution due to the concentration of industrial plants or road construction. The aim of this study was to investigate the characteristics of structural changes in sowing area in the period from 1991 to 2011.Socio-ekonomski razvoj Regiona Beograda značajno utiče na promenu pravca korišćenja setvenih površina. Povećanje urbanih površina nepovoljno je uticalo na način korišćenja poljoprivrednih površina. Dinamika promena značajno je izražena zbog visokih troškova proizvodnje (visoka cena zemljišta i skupa radna snaga) iz čega proizilazi i visoka cena proizvoda na tržištu; prisutan je konstantni 'pritisak' urbane sredine na obradivo zemljište čime se povećava rizik 'gubitka' poljoprivrednog poseda; povećano je zagađenje životne sredine usled koncentracije industrijskih postrojenja ili izgradnje saobraćajnica. Cilj ovog rada je da istraži karakteristike strukturnih promena setvenih površina u periodu od 1991 do 2011. godine

Svetska ekonomska kriza kao katalizator savremene geopolitičke tektonike

Changing conditions in the global geopolitical scene leads to the reconfiguration of power and a new constellation of forces. The economic crisis was created in the states which have a dominant role in the formation of modern geopolitical map of the world and therefore we can consider the importance of it as a significant factor of contemporary socio-politic changes. The aim of this paper is to research the consequences of the global economic crisis on the geopolitical situation in the world.Promena uslova na globalnoj geopolitičkoj sceni dovodi do rekonfiguracije moći i nove konstelacije snaga. Ekonomska kriza nastala je u državama koje imaju dominantnu ulogu u formiranju savremene političke karte sveta i zbog toga je možemo smatrati značajnim faktorom savremenih društveno-političkih promena. Cilj ovog rada je da istraži intenzitet uticaja svetske ekonomske krize na geopolitičke promene u svetu

The geographical position of the town of Rasa based on Porphyrogenitus and medieval maps

The town of Rasa was mentioned in the tenth-century work De administrando imperio by Constantine VII Porphyrogenitus. The significance of this town in the Middle Ages is indicated by the fact that this toponym appears on old maps created by the greatest European cartographers from the fifteenth to nineteenth centuries. Based on cartographic and historical geographical sources, this paper considers various perceptions and texts connecting the town of Rasa with today’s town of Ražanj or with the medieval Serbian capital Ras. The subject treated is historical social geography. Five types of sources were used for the historical geography of the Balkans: old maps, chronicles, geographical nomenclature, archeological findings, and ethnographic findings. Based on written sources, geographical names, and geographical logic, the authors provide their own conclusions about the geographical position of the town of Rasa

Recent Changes in the Structural and Regional Disparities of the Labour Market in Serbia-A Shift-Share Analysis

This paper provides a comparative analysis of the regional competitiveness of the labour market and the regional concentration of employment in Serbia for the period 2015–2020. A shift-share analysis was used to measure the spatial competitiveness. Based on the results, we have drawn up a typology of 25 regions (NUTS 3 level) in Serbia, and the main processes regarding structural changes and regional employment differentiation were identified as indicators of regional economic development. On this basis, conclusions about the state’s location policy in the given period can be drawn, in the context of both its institutional conditions and the accepted model of economic growth. The article provides a brief insight into the main methodological issues of the shiftshare analysis and proposes a new typogram for the classification of territorial units, which is applied in the interpretation of the results and the discussion. The aim of this study is to analyse the structural changes and regional differentiation of the labour market. The results are important for determining dynamics in the spatial distribution of employment and the regional competitiveness of the labour market and for improving regional and sectoral policies, regional planning, and labour market management at the regional and national levels

Strukturne promene setvenih površina u ruralnom prostoru regiona Beograda

Socio-economic development of the Belgrade region significantly affects the direction of the change of planting areas use. The increase in urban areas has adversely affected the direction of agricultural land use. Dynamics of change is significantly due to high production costs (high land prices and expensive labor force) gives rise to the high price of the product on the market, there is a constant 'pressure' of urban areas to arable land, increasing the risk of 'loss' of agricultural holdings; increased environmental pollution due to the concentration of industrial plants or road construction. The aim of this study was to investigate the characteristics of structural changes in sowing area in the period from 1991 to 2011.Socio-ekonomski razvoj Regiona Beograda značajno utiče na promenu pravca korišćenja setvenih površina. Povećanje urbanih površina nepovoljno je uticalo na način korišćenja poljoprivrednih površina. Dinamika promena značajno je izražena zbog visokih troškova proizvodnje (visoka cena zemljišta i skupa radna snaga) iz čega proizilazi i visoka cena proizvoda na tržištu; prisutan je konstantni 'pritisak' urbane sredine na obradivo zemljište čime se povećava rizik 'gubitka' poljoprivrednog poseda; povećano je zagađenje životne sredine usled koncentracije industrijskih postrojenja ili izgradnje saobraćajnica. Cilj ovog rada je da istraži karakteristike strukturnih promena setvenih površina u periodu od 1991 do 2011. godine

Komparativna analiza uticaja sistema za serijalizaciju na energetsku efikasnost klijentskih mobilnih uređaja

Zahvaljujući društvenim mrežama i brzom protoku vesti mobilni uređaji postali su neraskidivi deo svakodnevice. Međutim, pre samo desetak godina mobilne aplikacije bile su namenjene isključivo specijalnim potrebama. Operativne funkcionalnosti tih uređaja i aplikacija bile su daleko ispod mogućnosti postojećih. Preduslov za ovakav razvoj mobilnih uređaja stvorile su naučne discipline koje naizgled nisu povezane ali su svoju sinergiju evaluirale kroz razvoj mobilnih uređaja i njihovih aplikacija. Prvenstveno se misli na telekomunikacije, elektroniku, softversko inženjerstvo i internet tehnologije. Skokoviti razvoji ovih oblasti su omogućili da mobilni uređaji dostignu funkcionalnosti klasičnih PC-jeva, ali i da u budućnosti očekujemo dalje napretke. Jedan od ograničavajućih faktora jeste autonomnost i energetska nezavisnost uređaja. Drugim rečima - sa postojećom tehnologijom baterija se ne može produžiti neka značajna autonomnost uređaja. Samo ekonomsko tržište diktira potrebu za brzim procesorima, manjim dimenzijama uređaja (debljina) ali i što većim dimenzijama ekrana. Veoma bitna je i funkcionalnost mobilnog interneta bez koga mobilni uređaji ne bi imali svoju današnju funkciju. Jedan od ciljeva proizvođača mobilnih uređaja jeste kako da zadrže sve ove funkcionalnosti a da povećaju energetsku efikasnost a samim time i autonomiju rada uređaja. Povećavanje energetske efikasnosti uređaja moguće je postići putem hardverskih inovacija: proizvodnje komponenata sa manjim gubicima, procesorima koji bi radili na manjim naponima (manjim od 3.3 v) itd. Takođe, modemi za komunikaciju na baznim stanicama koji obezbeđuju mobilni internet uređaju, kreiraju se tako da imaju što veće iskorišćenje. Analizom rada mobilnih uređaja ustanovljeno je da je najveći potrošač energetskih resursa baterije ekran a zatim slede internet servisi. Pored hardverskih optimizacija kojima se može postići veća efikasnost, moguće je programskim putem omogućiti znatne uštede u potrošnji. Upotreba internet servisa odgovorna je za malu autonomnost mobilnih uređaja pa se može doći do zaključka da je ovo pravo mesto za optimizaciju. Naravno, internet servisi na mobilnom uređaju su širok pojam. Jedan od odgovora se krije u trenutnom konceptu mobilnih servisa. Većina aplikacija na mobilnom uređaju funkcioniše po principu master slave komunikacije sa nekim od mnogobrojnih servera. Drugim rečima: bilo da se radi o običnom čitanju poruka, aplikaciji za vremensku prognozu, nekoj socijalnoj mreži ili online strategiji, aplikacija i server razmenjuju značajne količine podataka u oba pravca. Aplikacija šalje i prima složene strukture podataka. U eri objektno orijentisanih programskih jezika ti podaci se mogu tretirati kao liste i nizovi instanci kasa ili objekti. Sam proces pakovanja i raspakivanja složenih struktura podataka u nizove bajtova pogodnih za slanje naziva se serijalizacija podataka. Ovim radom su dati rezultati energetske efikasnosti prenosa serijalizovanih podataka između mobilnih uređaja i servera. Realizovano je test okruženje u kome je najpre merena potrošnja električne energije tokom komunikacije sa serverom. Rezultati merenja su upotrebljeni za razvoj matematičkog modela u kome su kasnije kao parametri uvedene funkcije koje opisuju vreme potrebno za serijalizaciju i veličinu serijalizovanog zapisa. Podaci dobijeni ovim istraživanjem primenjeni su za definisanje eksperimentalnog okruženja API – CBSaver, gde se na osnovu matematičkih modela bira optimalan način serijalizacije i kompresije u realnom vremenu. Rezultati dobijeni tokom testa API – CBSaver-a ukazuju na smer u kome treba ići u cilju poboljšanje energetske efikasnosti

Potencijali stare planine za izvođenje ekskurzija i nastave u prirodi

An old sentence says 'It's better once to see, than a hundred times to hear'! From this you can easily tell what the main weakness of classroom teaching is. Having had classes outside students can better understand some processes and aspects in the environment. Outdoors practice provides you with number of possibilities for independent student's work and gives you opportunities for adapting theoretical knowledge.Stara izreka kaže: 'bolje jednom videti, nego sto puta čuti'! Izvođenjem nastave u prirodi možemo učenicima lakše objasniti neke pojave i procese vezane za prirodno okruženje. Terenska nastava pruža mogućnost za samostalni istraživački rad učenika i praktičnu primenu teorijskih saznanja

Svetska ekonomska kriza kao katalizator savremene geopolitičke tektonike

Changing conditions in the global geopolitical scene leads to the reconfiguration of power and a new constellation of forces. The economic crisis was created in the states which have a dominant role in the formation of modern geopolitical map of the world and therefore we can consider the importance of it as a significant factor of contemporary socio-politic changes. The aim of this paper is to research the consequences of the global economic crisis on the geopolitical situation in the world.Promena uslova na globalnoj geopolitičkoj sceni dovodi do rekonfiguracije moći i nove konstelacije snaga. Ekonomska kriza nastala je u državama koje imaju dominantnu ulogu u formiranju savremene političke karte sveta i zbog toga je možemo smatrati značajnim faktorom savremenih društveno-političkih promena. Cilj ovog rada je da istraži intenzitet uticaja svetske ekonomske krize na geopolitičke promene u svetu