#EVAлюцыя беларускай пратэстнай паэзіі

This article is dedicated to Belarusian poetry which was created in 2020 on the wave of public resistance. The analysis of the public and political sounding poems is presented against the background of a wide panorama of the cultural life of Belarus with its special feature as the creation of the such projects as: cultprotest and #evalution. Both Belarusian-language and Russian-language poems written by Belarusian authors served as material for this study. Among the writers who responded with poetic words to current events, there are representatives of the older generation (Uladzimir Nyaklyaeu, Antanina Khatenka), the middle generation (Dzmitry Strotsau, Syargei Prylutsky, Aksana Sprynchan, Tatsiana Svetashova, Volga Gronskaya), as well as very young new names in Belarusian literature (Katsyaryna Glukhouskaya (Ioffe), Artur Komorouski). The texts of the poems considered in the article come first of all from Internet resources, as well as from a few publications in the independent Belarusian press. The article focuses primarily on the motives and images that are most often used by poets in their works. Among other things, a prominent place is occupied by national colours and symbols. A feature of the protest lyrics of 2020 is also the high frequency of various “dialogues” with the classics of Belarusian literature. The white-red-white flag, the chase, anthems, quotes from Yanka Kupala’s works create a common figurative and artistic world of Belarusian protest poetry which is characteristic not only of Belarusian but also Russian-language works. Interesting stylistic poetic findings such as the reporting form or the creation of the author’s neologisms are singled out.Artykuł został poświęcony poezji białoruskiej, powstałej w 2020 r. na fali oporu społecznego. Analizę wierszy o wydźwięku społecznym i politycznym przedstawiono na tle życia kulturalnego Białorusi, którego cechą szczególną było powstanie takich projektów, jak kultprotest i #evalucja. Materiałem do danego opracowania posłużyły zarówno białoruskojęzyczne, jak i rosyjskojęzyczne wiersze autorów białoruskich. Wśród twórców, które odreagowały poetyckim słowem na wydarzenia bieżące, są przedstawiciele starszego pokolenia (Uładzimir Niaklajeu, Antanina Chatenka), średniego (Dmitrij Strocew, Siarhiej Pryłucki, Aksana Sprynczan, Tacciana Swietaszowa, Wolha Hronskaja), a także najmłodsi, całkiem nowe nazwiska w literaturze białoruskiej (Kaciaryna Hluchouska (Ioffe), Artur Kamarouski). Teksty poddane analizie w niniejszym artykule pochodzą przede wszystkim z portali internetowych oraz nielicznych publikacji na łamach niezależnej prasy białoruskiej. W pierwszej kolejności zwraca się uwagę na najczęściej wykorzystywane przez poetów motywy, wśród których ważne miejsce zajmują symbole i barwy narodowe. Cechą charakterystyczną poezji protestacyjnej z 2020 r. jest również obecność różnego rodzaju „dialogów” z klasykami literatury białoruskiej. Flaga biało-czerwono-biała, Pogoń, hymny, cytaty z utworów Janki Kupały tworzą świat przedstawiony białoruskiej poezji oporu, właściwy dla tekstów powstałych zarówno w języku białoruskim, jak i rosyjskim. Osobno zwraca się uwagę na takie chwyty stylistyczne, jak forma reportażowa czy tworzenie neologizmów autorskich.Артыкул прысвечаны беларускай паэзіі, якая была створана на працягу 2020 г. на хвалі грамадскага супраціву. Аналіз вершаў грамадскага і палітычнага гучання прадстаўлены на фоне шырокай панарамы культурнага жыцця Беларусі, адметнасцю якога зʼявілася стварэнне такіх праектаў, як культпратэст і #evaлюцыя. Матэрыялам для дадзенага даследавання паслужылі як беларускамоўныя, так і рускамоўныя вершы, напісаныя беларускімі аўтарамі. Сярод творцаў, якія адгукнуліся паэтычным словам на актуальныя падзеі, ёсць прадстаўнікі старэйшага пакалення (Уладзімір Някляеў, Антаніна Хатэнка), сярэдняй генерацыі (Дзмітрый Строцаў, Сяргей Прылуцкі, Аксана Спрынчан, Таццяна Светашова, Вольга Гронская), а таксама зусім маладыя, новыя імёны ў беларускай літаратуры (Кацярына Глухоўская (Іофе), Артур Камароўскі). Разгледжаныя ў артыкуле тэксты вершаў паходзяць найперш з інтэрнэт-рэсурсаў, а таксама з нешматлікіх публікацый у незалежнай беларускай прэсе. У артыкуле ўвага звяртаецца ў першую чаргу на матывы і вобразы, якія найчасцей выкарыстоўваліся паэтамі ў творах, сярод іншых заўважнае месца займаюць нацыянальныя колеры і сімвалы. Адметнасцю пратэстнай лірыкі 2020 г. зʼяўляецца таксама высокая частотнасць рознага кшталту „дыялогаў” з класікамі беларускай літаратуры. Бел-чырвона-белы сцяг, пагоня, гімны, цытаты з твораў Янкі Купалы ствараюць агульны вобразна-мастацкі свет беларускай пратэстнай паэзіі, характэрны не толькі беларуска-, але і рускамоўным творам. Асобна вылучаны цікавыя стылістычныя знаходкі паэтаў, такія як рэпартажная форма альбо стварэнне аўтарскіх неалагізмаў

Od kobiet piszących do pisarek. Twórczość kobieca w dawnej Białorusi

Mimo iż coraz częściej pojawia się w druku bardzo popularna ostatnio problematyka kobieca, na Białorusi wciąż brakuje prac poświęconych kobietom, które pozostawiły swój ślad w historii oraz kulturze tego kraju. Niniejszy artykuł jest próbą panoramicznego zarysu kobiecej twórczości literackiej do wieku XVIII. Sylwetki poszczególnych autorek zostały przedstawione na tle zachodzących w społeczeństwie zmian kulturowo-obyczajowych. Autorka zwraca uwagę na stopniowe oswojenie przez kobiety zdominowanej przez mężczyzn przestrzeni literackiej. Wśród wymienionych w artykule kobiet parających się pisaniem w czasach dawnych znalazły się Barbara Radziwiłłówna, Konstancja Sanguszkowa, Anna Mycielska, Franciszka Urszula Radziwiłłowa, Salomea Regina Pilsztynowa, Teofila Glińska

Poezja Franciszki Urszuli Radziwiłłowej w barokowej kulturze literackiej na Białorusi

Poetycka spuścizna Franciszki Urszuli Radziwiłł (1705-1753) jest  mniej znana niż jej utwory dramatyczne. Autorka artykułu, podobnie jak znani białoruscy uczeni, m.in. A. Maldzis i Ż. Niekraszewicz-Korotka,  uważa wielojęzyczną twórczość F. U. Radziwiłłowej za zjawisko ważne nie tylko dla literatury polskiej, ale i białoruskiej, a także za wyraźny przykład heterogeniczności kultury Wielkiego Księstwa Litewskiego. Autorka zwraca ponadto uwagę na różnorodność talentu literackiego księżnej, która poczynając od listów poetyckich do męża, utworów okolicznościowych, wierszy dydaktycznych, satyrycznych czy miłosnych, przeszła do pisania dramatów. Tragedie i komedie F. U. Radziwiłłowej  wystawiane były na scenie teatru radziwiłłowskiego podczas rozmaitych uroczystości

Finding a home in Nikolai Rudkovsky’s drama Great Migration freaks

This article is devoted to the issue of the home in the play «The Great Migration of Freaks» by Nikolai Rudkovsky, the Russian-speaking playwrighter from Belarus. The theme of the house is present in the text on different levels. The following scenes take place in the kitchen, bedroom, clinic, as well as in a train or on a ship. The characters wander through various countries, the dialogues between them touch on many problems of the modern world such as: home, family, faith, abortion, migration, etc.UMCS, LublinГончарова-Грабовская С. Я., Драматургические триптихи Н. Рудковского: проблематика и аспекты поэтики, [в:] Научные труды кафедры русской литературы БГУ, вып. 8, Минск 2013.Рудковский Н., Великое переселение уродов, [online], http://nrudkovski.jimdo.com, [dostęp: 20.05.2016].17718

THE CONCEPT OF FEAR IN NIKOLAY RUDKOVSKI’S COMEDY „TO LIVE TO SEE THE OPENING NIGHT” AND IN THE TRANSLATIONS OF THE COMEDY INTO POLISH

W niniejszym artykule została podjęta próba analizy wybranych językowych wykładników emocji strachu w komedii Dożyć do premiery napisanej w języku rosyjskim przez współczesnego dramatopisarza białoruskiego Nikołaja Rudkowskiego oraz w polskim przekładzie tej sztuki autorstwa Bożeny Majorczyk. Zwraca się uwagę na to, iż mimo podobieństwa „skryptów kulturowych” i doświadczeń historycznych są istotne różnice w rozumieniu tekstu pomiędzy odbiorcą przynależącym do rosyjskojęzycznego oraz do polskojęzycznego kręgu kulturowego.This article attempts to analyze selected language exponents of the emotion of fear in the comedy “To Live to See the Opening Night”. This play was written in Russian by the contemporary Belarusian playwright Nikolay Rudkovski and translated into Polish by Bożena Majorczyk. Attention is drawn to the fact that, despite the similarity of “cultural scripts” and historical experiences, there are significant differences in the perception of the text between the recipients belonging to the Russian-speaking and the Polish-speaking cultural circle