An Interactive Computer Programme for Pronunciation Acquisition

Ovaj rad prikazuje novi interaktivni multimedijalni program za učenje izgovora na Sveučilištu u Amsterdamu (UvA). Osvrće se na mogućnosti poučavanja izgovora s obzirom na uvjete u Amsterdamu, gdje se snimljeni dijelovi rabe u nastavi kao dodatni audiomaterijal uz klasičnu nastavu u učionici. U njemu se objašnjavaju smjernice po kojima je sastavljen materijal za novi program. Program se sastoji od tonskih zapisa glasova, riječi i rečenica popraćenih tekstom s fonetskom transkripcijom i prijevodima, videosnimkom položaja usta pri izgovoru te prikazima spektra i intonacije. U njemu se objašnjava i uvježbava izgovor pojedinih glasova u raznim položajima i različitom okruženju, a posebna se pozornost pridaje kombinacijama glasova koji studentima predstavljaju određene poteškoće. U program su uključene i interaktivne vježbe. Nastavnik može sa svoga umreženoga računala aktivno pratiti rad studenata i birati koji će dijelovi teksta i programa biti pristupačni pojedinome studentu.The article presents a computer programme for pronunciaiton acquisition in a meda lab designed at the University of Amsterdam (UvA). The programme consists of audio recordings of sounds, words and sentences, accompanied by phonetic transcriptions and text translations. Additional video recordings show the positioning of the mouth during pronunciation, the spectrum and intonation. The pronunciation of individual sounds is explained and practiced in different positions and in different surroundings. Special attention is given to those sound combinations that seem to be particularly difficult for the student. The programme also includes interactive exercises The teacher\u27s compute network enables him-her to follow the student\u27s work actively, and to choose the texts or parts ot the programme made accessible to the student, whenever that may be necessary

Tko je, zapravo, cvrčak? Moguća leksikografska rješenja nekih nesuglasnosti u botaničkoj i zoološkoj terminologiji

U ovom radu izlažem neke mogućnosti leksikografskog razgraničenja općih i specifičnih značenja naziva iz biljne i životinjske terminologije te nastojim pojasniti uzroke pojava različ itih stručnih naziva za iste referente. Osvrćem se na određivanje granice između enciklopedijskih i rječničkih podataka i na pristupačnost stručnih priručnika, objašnjavam uzroke promjena u nomenklaturama i nužnost navođenja točnih internacionalnih (latinskih) naziva te razmatram pojavu koruptela nastalih tiskarskim pogreškama i prepisivanjem. Primjerima iz desetak izvora pokazujem prednosti i nedostatke pojedinih načina leksikografske obrade botaničkih i zooloških termina, kao i (ne)sustavnosti u korištenju latinskog stru- čnog nazivlja

Otvorenost šuma i šumskog zemljišta u Bosni i Hercegovini, entitetu Republici Srpskoj

The focus of this paper is on the description of the openness of primary forest traffic infrastructure in the Republic of Srpska. The data were collected using Garmin Oregon 600 GPS devices across the entire territory of state forests, managed by the Public Enterprise „Šume Republike Srpske”, and the recorded traces were compared and corrected by orthophoto snapshots with a 0.50 m resolution. The tools used for the processing of collected data were software ESRI ArcGIS 10.2 and Quantum GIS 16.2. In addition, the analysis covers all forest roads that pass through state forests that can be used for forest management and enable the movement of trucks. Public roads are only taken as an overview of openness of this category of roads and forest openness is shown by forest categories. The analyses included 843,466.00 ha out of the total of 1,002,056.00 ha of state-owned forests. The final aim of this analysis was to obtain a clear insight into the quantitative status of primary forest traffic infrastructure in the Republic of Srpska. The data were collected during 2016. Based on the analysis, the total density of the network of primary forest traffic infrastructure for the research area was 9.28 m/ha without public roads, i.e. 11.21 m/ha with public roads. In addition, density of the network of primary forest traffic infrastructure was determined separately for each category of forests, and the highest density of forest road network was found in forest plantations (11.57 m/ha or 14.82 m/ha with public roads) and high forests with natural regeneration (11.13 m/ha or 12.49 m/ha with public roads).Radi potrebe unaprjeđenja mreže cesta u Republici Srpskoj, u ovome radu su prikazani određeni rezultati. Dinamiku izgradnje cesta i otvaranja šuma prate velike oscilacije, a posebice stagnacija početkom devedesetih godina. Izgradnja cesta u Republici Srpskoj nastavljena je vrlo slabo do 2006 godine, kada se krenulo intenzivno s projektiranjem i izgradnjom šumskih kamionskih cesta do danas. U ovome razdoblju na prostoru Republike Srpske izgrađeno je 519 km cesta, ili prosječno 47.20 km godišnje. S obzirom da ne postoji jasna analiza optimalne gustoće kamionskih cesta u Republici Srpskoj, u ovom slučaju su kao parameter poslužila slična reljefna područja iz okruženja. Pritom minimalna otvorenost koja je potrebna za gospodarenje šumama u RS uzeta je vrijednost od 15 m/ha, dok je optimalna oko 20 m/ha. Na osnovi ovih parametara učinjena je i analiza otvorenosti šuma. Otvorenost šuma šumskim kamionskim cestama iznosi 9.28 m/ha. Mnogi autori prikazali su otvorenost šuma, uključujući i javne ceste. Glede toga, i u ovome radu prikazana je otvorenost od 11.21 m/ha. Otvorenost javnim cestama možemo promatrati u smislu značenja ne samo za transport šumskih drvnih sortimenata, nego i za zaštitu šuma od požara i monitoring šuma, kao i za prijevoz radnika i opreme do šuma za potrebe izvođenja radova na pošumljavanju, uzgoju i korišćenju šuma. Gustoća šumskih kamionskih cesta za radoblje od 2006. do2016. godine je uvećana za 0.62 m/ha. Ovom dinamikom izgradnje cesta minimalna otvorenost bi se dostigla za 100 godina. Otvorenost šuma kreće se od 1.19 m/ha, pa sve do 14.75 m/ha. Svega jedno šumsko-gospodarsko područje (istočnodrvarsko) može se svrstati u minimalno otvoreno, što predstavlja 1.48% od ukupne površine državnih šuma Republike Srpske. Šumskogospodarsko područje “majevičko” ima najnižu otvorenost. Na ovome prostoru velika površina šuma je zaštićena kao vodozahvat pitke vode u općini Bijeljina, i na ovome prostoru nije dozvoljena intenzivnija eksploatacija šuma, pa samim tim i izgradnja šumskih kamionskih cesta. S obirom da je ovo područje malo površinom, ono nema veliki utjecaj na ukupnu otvorenost šuma i šumskog zemljišta. Iz rezultata ovoga istraživanja. dolazi se do zaključka, kao i u entitetu Federacija Bosne i Hercegovine, da su najvažnija pretpostavka i uvjet za unaprjeđenje šumske prometne infrastrukture i u Republici Srpskoj financijska sredstva. Nedostatak financijskih sredstava su osnovni uzrok zbog čega je realizirana novogradnja cesta značajno ispod preporučenog minimuma. Potrebno je značajno intenzivirati izgradnju šumskih kamionskih cesta, posebice obratiti pozornost na šumsko-gospodarska područja u kojima se skoro nikako nije gradilo. S obzirom da su parametri za utvrđivanje otvorenosti šuma uzeti iz okruženja, potrebno je provesti detaljniju analizu konkretnih utjecajnih čimbenika za ovaj prostor kako bi se odredio minimum i optimum.. Neophodno je u planskim dokumentima razraditi otvorenost šuma ili određenim studijama analizirati sve čimbenike koji utječu na otvorenost šuma, kako bi se postigli optimumi gustoće mreže šumskih kamionskih cesta za različite reljefne uvjete. Razvoj katastra postojeće šumske ceste je preduvjet za provođenje analize i dobivanje kvalitetnih programa otvaranja šuma. U radu je prikazana otvorenost šuma i šumskog zemljišta primarnom mrežom cesta u Republici Srpskoj. Podaci su prikupljeni GARMIN Oregon 600 GPS uređajima, na cijelom području, čiji je korisnik JPŠ “Šume Republike Srpske”, a snimljeni tragovi uspoređivani su i korigirani ortofoto snimkama rezolucije 0.50m. Za obradu podataka korišteni su GIS softveri, ArcGIS 10.2 i QGIS 2.16. GPS tragovi su razvrstani na javne i šumske ceste. Otvorenost šuma i šumskog zemljišta je prikazana po kategorijama šuma

Analiza međupopulacionog varijabiliteta belog bora (Pinus sylvestris L.) upotrebom morfometrijskih markera

The aim of this study is analysis of inter-population variability of Scots pine (Pinus sylvestris L.) using morphometric parameters of cones and seedlings originating from seven populations in Serbia. The analysis of 1960 cones and their seeds was performed as well as the analysis of morphometric parameters of seedlings (height and root neck diameter) that were produced from this seed. Based on the obtained results the significant differences were noticed in the values of analyzed characters for each population separately. The biological similarity or distance regarding the analyzed characters showed a significant population differentiation. By presenting the preliminary knowledge on the genetic variability of the study populations, the reported results will contribute to better understanding of the significance of the analyzed characters in the population differentiation.U okviru ovog rada prikazani su rezultati analize međupopulacionog varijabiliteta belog bora (Pinus sylvestris L.) upotrebom morfometrijskih parametara šišarica i sadnica koje vode poreklo iz sedam populacija u Srbiji. Izvršena je analiza 1960 šišarica i njihovog semena, kao i morfometrijskih parametara sadnica (visina i prečnik u korenovom vratu) koje su proizvedene iz tog semena. U okviru ovog rada izvršeno je blizu 11 000 merenja. Analiza dobijenih vrednosti je urađena u programskom paketu Statistica. Komparativnom analizom dobijenih rezultata u proučavanju varijabilnosti morfometrijskih karakteristika šišarica, semena i sadnica može se zaključiti da postoji značajna međupopulaciona varijabilnost koja je u direktnoj zavisnosti od vrste analiziranog svojstva. Ovom analizom proverena je međusobna bliskost ili udaljenost po pitanju analiziranih svojstava, pri čemu je došlo do značajne diferencijacije populacija. Dobijeni rezultati predstavljeni u ovom radu, daju doprinos boljem razumevanju značajnosti analiziranih svojstava na diferencijaciju populacija, dajući preliminarno upoznavanje genetičkog varijabiliteta proučavanih populacija

An Interactive Computer Programme for Pronunciation Acquisition

Ovaj rad prikazuje novi interaktivni multimedijalni program za učenje izgovora na Sveučilištu u Amsterdamu (UvA). Osvrće se na mogućnosti poučavanja izgovora s obzirom na uvjete u Amsterdamu, gdje se snimljeni dijelovi rabe u nastavi kao dodatni audiomaterijal uz klasičnu nastavu u učionici. U njemu se objašnjavaju smjernice po kojima je sastavljen materijal za novi program. Program se sastoji od tonskih zapisa glasova, riječi i rečenica popraćenih tekstom s fonetskom transkripcijom i prijevodima, videosnimkom položaja usta pri izgovoru te prikazima spektra i intonacije. U njemu se objašnjava i uvježbava izgovor pojedinih glasova u raznim položajima i različitom okruženju, a posebna se pozornost pridaje kombinacijama glasova koji studentima predstavljaju određene poteškoće. U program su uključene i interaktivne vježbe. Nastavnik može sa svoga umreženoga računala aktivno pratiti rad studenata i birati koji će dijelovi teksta i programa biti pristupačni pojedinome studentu.The article presents a computer programme for pronunciaiton acquisition in a meda lab designed at the University of Amsterdam (UvA). The programme consists of audio recordings of sounds, words and sentences, accompanied by phonetic transcriptions and text translations. Additional video recordings show the positioning of the mouth during pronunciation, the spectrum and intonation. The pronunciation of individual sounds is explained and practiced in different positions and in different surroundings. Special attention is given to those sound combinations that seem to be particularly difficult for the student. The programme also includes interactive exercises The teacher\u27s compute network enables him-her to follow the student\u27s work actively, and to choose the texts or parts ot the programme made accessible to the student, whenever that may be necessary

Forest types in the virgin forest Perucica

Основни задатак овог истраживања је био да се примјеном репрезентативног метода, а у складу са тренутно актуелним методама проучавања издвоје типови шума у прашуми Перућица и проуче основне карактеристике дефинисаних типова шума у горском и предпланинском појасу прашуме. Познавање шумских екосистема је основа за правилно газдовање шумама на биодиверзитетском нивоу и због тога је потребно упознати се са развојним процесима у природним шумама, односно прашумама. Ова истраживања су била усмјерена и на упознавање основних карактеристика шумских екосистема прашуме. Шуме букве и јеле и шуме букве, јеле и смрче чине највећи дио прашуме и њих карактерише висока производност, еколошка и структурна разноврсност и велика отпорност на све негативне утицаје. Недовољна досадашња истраженост типова шума у прашуми Перућица је иницирала ова истраживања. Издвајање типова шума полази од дефиниције да је тип шуме дио шумског комплекса подједнаких еколошких и развојно - производних карактеристика. Добијени резултати су коришћени да се издвоје прво еколошке јединице, а затим производни типови шума. Значај овог истраживања је и у детаљном и свеобу- хватном упознавању карактеристика земљишта и биљних заједница на истражива- ним површинама, а у сврху издвајања типова шума у комплексу шума прашуме Перућица. За ова истраживања коришћени су подаци добијени истраживањима у периоду од 2013 – 2015 године са двадест осам (28) огледних површина величине од 0,16 – 0,5 хектара. Конкретно на 28 огледних површина су утврђени сви елементи потребни за издвајање еколошких јединица и дефинисање типова шума. Резултатима истраживања је дефинисано седам (7) еколошких јединица у горском појасу прашуме и три (3) еколошке јединице у субалпијском појасу прашуме. Производним диференцирањем је издвојено девет (9) типова шума, а од тога шест (6) у горском појасу прашуме и три (3) у субалпијском појасу прашуме.The main task of this research was that by applying representatively method and complies with actual methods studying the isolate forest types in the virgin forest Perucica and understand the basic characteristics of defined types forests in mountainous and perymountain zone virgin forest. Knowledge of of forest ecosystems is the basis for proper forest management on biodiversity piece level and because of this is necessary be familiar with the development processes in natural forests or virgin forests. This research is focused on exploring the basic characteristic of forest ecosystems of the virgin forest. Beech and fir forests and forests of beech, fir and spruce make up the largest part of the virgin forest and them are characterized by high productivity, ecological and the structural variety and high resistance to all negative influences. Insufficient so far of research forest types in Perucica has initiated these surveys. Extracting forest types is based on the definition of the type of forest that part of the forest complex ecological and equitable development - productive traits. Obtained results were used to extract firstly ecological unit, and then the manufacturing forest types. The significance of this research is the detailed and comprehensive getting to know soil characteristics and plant communities in the studied areas, for the purpose of allocations of forest types in the complex forest Perucica virgin forest. For this study we used data gathered during exploration in the period 2013 - 2015, and with the twenty-eight (28) sample plots sizes from 0.16 to 0.5 hectares. Concrete terms on 28 sample plots were established all the elements required to extract ecological units and forest types. Research results is a defined seven (7) ecological unit mountainous area virgin forest and three (3) ecological unit subalpine belt of virgin forest. The production differentiation is a allocated nine (9) of forest types, of which six (6) in the mountainous area virgin forest and three (3) in the subalpine belt of virgin forest

THE FORM OF CONDITIONAL USED TO DENOTE A HABITUAL PAST ACTION

Oblik kondicionala u funkciji označavanja ponavljane radnje u prošlosti Kondicional u funkciji označavanja ponavljane radnje u prošlosti jest odlika hrvatsko-bosansko-srpskog dijasistema (i to ne cijelog) u odnosu na situaciju u drugim slavenskim jezicima. Čini se da je ta upotreba, historijski gledano, zamijenila sličnu upotrebu imperfekta koja je postojala u staroslavenskom i starohrvatskom, posebno u slučaju svršenih glagola, i pogotovo u zavisnim rečenicama, gdje se u suvremenom jeziku habitualni kondicional najčešće pojavljuje. Habitualni kondicional od svršenih glagola, koji je češći nego onaj od nesvršenih, "ispunjava prazninu u sustavu" jer se na taj način može eksplicitno razlikovati ponavljana izvršena radnja (izrečena kondicionalom svršenog glagola) od ponavljane neizvršene radnje ili ponavljanog procesa. Međutim, u suvremenom jeziku konkuriraju mu kako upotreba perfekta nesvršenih glagola u toj funkciji, tako i kondicional nesvršenih glagola. Pitanje je u kojoj mjeri glagolski vid, vrsta ponavljanja (izrečena poglavito priloškim oznakama), povezanost s drugom radnjom ili vanjskim čimbenikom te upotreba u zavisnim ili nezavisnim rečenicama određuju izbor kondicionala. Kao prvi pokušaj odgovora na ovo pitanje, autori su na temelju Amsterdamskog paralelnog slavenskog korpusa (ASPAC) i na temelju dijela Hrvatskog nacionalnog korpusa (HNK) istražili upotrebu habitualnog kondicionala u kombinaciji s nekim frekvencijskim priloškim oznakama, kao i njegovu upotrebu u zavisnim rečenicama s veznicima čim i kad.Compared with the situation in other Slavic verbal systems, the use of Conditional to express habitual actions in the past constitutes a particular feature of the Croatian-Bosnian-Serbian diasystem, although not all of it. Historically, this use of Conditional apparently replaced a similar use of Imperfect in Old Slavic and Old Croatian, particularly with perfective verbs, and especially in dependent clauses, where habitual Conditional is most frequent. Perfective habitual Conditional, which is more frequent than the imperfective one, clearly "fills a gap in the system", as it explicitly denotes repeated unfinished actions in the past, as opposed to repeated unfinished actions or processes. Incontemporary language, perfective Conditional and both imperfective Conditional and imperfective Preterite are concurrent forms which function as habitual constructions. The question is raised whether factors like verbal aspect, type of iteration (mainly expressed by adverbs), a connection with another action or with an external factor in the context or situation, and the use in independent or dependent clauses influence the choice of habitual Conditional. In an attempt to answer this question, the authors investigated the use of habitual Conditional in combination with some adverbs denoting frequency, and its use in dependent clauses with the conjunctions čim and kad. The databases used were the Amsterdam Slavic Parallel Aligned Corpus (ASPAC), and the Croatian national corpus (HNK)

Calculation of temperature fields during lathe machining with thermoelectric cooling by using the finite element method

© 2018 Serbian Society of Heat Transfer Engineers. The aim of this work is to explore the possibilities of the implementation of systems based on a thermoelectric module for cooling the cutting tool. This cooling becomes significant when it is not possible to use conventional coolants and lubricants. Starting from existing mathematical models for the calculation of the temperature field of the cutting tool, a mathematical model is developed that takes into account the cooling based on the thermoelectric module. The use of the finite element method determines temperature field when dry lathe machining in the cooling conditions based on the thermoelectric module. The Software package, PAK-T, is used for the calculations and was developed at the Department of Applied Mechanics, Faculty of Engineering in Kragujevac. The system for cooling the cutting tool based on the thermoelectric module was realised under laboratory conditions on a prototype model, which consists of a cutting tool and a thermoelectric module. Verification of the obtained results was carried out on the basis of a mathematical model by experimental research of the temperature field of the cutting tool in terms of cooling based on a thermoelectric module