Good Governance and Institution Building as a Condition of EU Integration and Economic Growth

Institutions represent rules of behavior in a particular society, the limitations that a person has designed to shape interactions between people. Inclusive institutions promote the rule of law, maximize efficiency and social well-being and contribute to the achievement of higher rates of economic growth and represent key economic freedoms. Inclusive institutions provide security of private property, an impartial legal system and public services that provide equality in exchange and contracting, as well as citizens' participation in economic activities. Residents of countries with such type of institutions have access to political institutions, which gives them the opportunity to participate in the democratic process, to elect representatives of the authorities, change them, etc. Extractive institutions, as opposite to inclusive institutions, allow access to political power only to a privileged circle of people. The aim of this institutions is to subtract income and wealth from one social subgroup in favor of the other. The emergence, development and establishment of inclusive institutions is not a short process and it also implies the fulfillment of certain political prerequisites such as: the representation of parliamentary tradition and therefore political culture, compliance with laws and regulations, respecting private property rights, respecting state property rights, strong public opinion etc. Greater representation of inclusive institutions will certainly contribute to EU integration

Kreditne kartice kao generator duga

Tokom poslednje decenije, u većini zemalja OECD-a, došlo je do povećanja zaduženosti domaćinstava koje premašuje nivo ostvaren neposredno pred izbijanje ekonomske krize 2008. godine. Kreditne kartice su imale značajnu ulogu u pospešivanju kupovine i rastu zaduženosti domaćinstava i pojedinaca. Glavne slabosti u odlučivanju korisnika kreditnih kartica su nedovoljno razumevanje informacija koje im banke stavljaju na raspolaganje i preveliki optimizam u odlučivanju koji se ogleda u tome da se odluke donose pre svega na bazi troškova koji se moraju platiti u sadašnjem trenutku, dok se oni koji dolaze kasnije značajno potcenjuju. Korisnici veruju da više kamatne stope koje su predviđene nakon isteka promotivnog perioda, kao i one koje se primenjuju u slučaju kašnjenja u otplati rata nisu za njih značajne jer smatraju da se neće zaduživati u budućnosti. Razumevanje slabosti u donošenju odluka korisnika kreditnih kartica predstavljaju osnov za kreiranje budućih rešenja koja će unaprediti njihovo odlučivanje tako da se smanji njihov ukupan trošak po osnovu korišćenja kreditnih kartica i samim tim smanji rizik od prezaduženosti

E-nabavke kao faktor ekonomičnosti = E-procurement as a factor of cost-effectiveness

E-nabavke mogu dovesti do ušteda u javnim nabavkama po dva osnova: a)smanjivanjem transakcionih troškova koje imaju naručioci i ponuđači tokom sprovođenja postupka javne nabavke i preko snižavanja nabavnih cena usled intenzivnije konkurencije. Elektronske nabavke same po sebi ne doprinose jačanju konkurencije i samim tim generisanju ušteda, već je neophodno stvoriti preduslove u smislu da je nužno postojanje efikasne organizacije koja podrazumeva da su procesi dobro osmišljeni, da postoji disciplina i jasno utvrđene odgovornosti, efikasna kontrola procesa, odgovarajuća tehnička infrastruktura koja će podržati predviđena rešenja, adekvatan nivo obučenosti i stručnosti u radu i dr. Istraživačke studije u nekoliko zemalja koje imaju razvijene E-nabavke potvrđuju da se uštede koje su nastale uvođenjem E-nabavki kreću od 2% do 4%. E-procurement can have a positive impact on savings in public procurement by: a) reducing transaction costs of both contracting authorities as well as bidders and b) cutting purchasing prices due to more intensive competition. E-procurement does not guarantee open competition by itself thus generating savings automatically. In order to achieve those two goals, it is necessary to create preconditions such are: well structured processes, efficient organization of public procurement function, clear division of responsibilities and full accountability, efficient monitoring and control mechanisms, an adequate technical infrastructure that will support E-procurement, proper scope of training for all stakeholders. Research papers analyzing effects of E-procurement on savings in several countries with developed practice in electronic procurement confirm that savings due to E-procurement may range from 2% to 4% of the total value of procurement

E-nabavke u Srbiji

Tokom poslednjih deset godina rada, Portal javnih nabavki dao je značajan doprinos povećanju transparentnosti i smanjenju transakcionih (administrativnih) troškova učešča u postupcima javnih nabavki u Srbiji. Dodavanje novih funkcionalnosti, tokom ovog perioda, bilo je pračeno rastom broja poseta što jasno ukazuje da je njegova korisnost prepoznata od strane ponuđača i drugih zainteresovanih lica. Novi Portal koji je planiran da počne sa radom u 2020. godini doneće značajna unapređenja, pre svega time što će omoguđiti elektronsko podnošenje ponuda i učitavanje dokumenata sa Portala koji će „puniti” baze podatake koje će biti međusobno integrisane. To će omogućiti znatno efikasniju pretragu i analizu javnih nabavki u Srbiji od strane Uprave za javne nabavke

Reforme, razvoj i performanse bankarskog sektora Srbije

U radu će biti analiziran bankarski sektor Srbije. Analiza se odnosi na ključne događaje u bankarskom sektoru Srbije od devedesetih godina dvadesetog veka do danas, a koja se tiču privatizacije i restrukturiranja bankarskog sektora Srbije. Pažnja će biti posvećena i analizi efekata ulaska stranih banaka na finansijsko tržište Srbije i biće analizirane prednosti i nedostaci vlasničke transformacije bankarskog sektora Srbije. Osvrnućemo se i na performanse bankarskog sektora Srbije kroz prezentovanje osnovnih parametara koji se tiču profitabilnosti bankarskog sektora. Izvršiće se klasifikacija banaka prema kriterijumu bilansne aktive, biće i analiziran stepen koncentracije i konkurencije u bankarskom sektoru Srbije i date preporuke za dalje pravce razvoja ovog sektora

Demografske determinante energetske potrošnje u Evropskoj uniji: rezultati ekonometrijske analize

Upotreba fosilnih goriva jeste ključni generator štetnih gasova koji izazivaju efekat staklene bašte i dovode do globalnih klimatskih promena, zbog čega se upravljanje rastućom globalnom energetskom tražnjom nameće kao jedan od ključnih prioriteta. Ovaj članak je posvećen istraživanju najvažnijih demografskih i ekonomskih determinanti energetske potrošnje u 28 zemalja članica Evropske unije za vremenski period 1960-2014. godine. Analiza je sprovedena na osnovu logaritmovanog modifikovanog STIRPAT modela primenom tehnika ekonometrijske analize panel podataka. Dobijeni rezultati pokazuju da obe posmatrane demografske varijable (ukupan broj stanovnika i udeo starih 65 i više godina u ukupnom broju stanovnika) vrše pozitivan uticaj na potrošnju energije. Povećanje broja stanovnika za 1% dovodi do rasta potrošnje energije između 1,59% i 1,76%. Takođe, rast udela stanovništva sa 65 i više godina od 1% rezultuje povećanjem energetske potrošnje od oko 0,43%. Visoka elastičnost potrošnje energije u odnosu na broj stanovnika najverovatnije se može objasniti činjenicom da demografski rast otežava i usložnjava procese planiranja efikasne upotrebe energetskih resursa. Pozitivnu elastičnost u odnosu na udeo starije populacije treba shvatiti kao dokaz da evropska društva sa većim udelom starije populacije troše više energije od društava sa većim udelom mlađeg stanovništva. Osim toga, nalazi ove studije upućuju na zaključak da važan uticaj na potrošnju energije u EU vrši i nivo ekonomske aktivnosti zemalja i to u skladu sa konceptom Kuznjecove krive okruženja (EKC). Nivo per capita dohotka koji je potreban da bi se EKC efekat ispoljio kreće se između 54.183 i 81.552 dolara

Institucije kao faktor privrednog rasta

Teza da institucije imaju važan uticaj na razvoj ekonomije ne dovodi se u pitanje, kao ni činjenica da su dostignuti nivoi razvoja pojedinih ekonomija pod velikim uticajem razvoja institucija. Institucije predstavljaju pokretače privrednog rasta, pa samim tim institucionalne razlike između zemalja impliciraju razlike u ostvarenim stopama privrednog rasta između zemalja, odnosno bogatstvu društva. U radu će se najpre predstaviti različite definicije institucija sa ekonomskog stanovišta. Analiziraće se dobre (inkluzivne) ekonomske institucije koje promovišu vladavinu prava, maksimiziraju efikasnost i društveno blagostanje i koje doprinose ostvarenju viših stopa privrednog rasta i koje kao takve predstavljaju ključne ekonomske slobode. Biće prezentirane i ekstraktivne institucije, kao opozit inkluzivnim institucijama, koje omogućavaju pristup političkoj moći samo privilegovanom krugu ljudi. U radu će se predstaviti razlozi zbog kojih su društvu i ekonomiji potrebne inkluzivne ekonomske i političke institucije. Analiziraće se pod kojim uslovima će ekonomske institucije delovati stimulativno na privredni rast. U svrhu ocene kvaliteta institucija analiziraće se mnogobrojni indikatori kao što su: Indeks globalne konkurentnosti, Indeks percepcije korupcije, Indeks ekonomskih sloboda, Međunarodni indeks zaštite svojinskih prava, svetski indikatori upravljanja, i sl. Sagledaće se i stanje institucija u našoj zemlji korišćenjem relevantnih pokazatelja nivoa ekonomske razvijenosti, kao i stanja ekonomije u celini. Na osnovu dobijenih rezultata biće sugerisano kakve su institucije neophodne kako bi se obezbedio održivi razvoj naše zemlje

Income, Institutions and Education as Human Development Indicators and their Impact on Human Rights

The levels of gross domestic product (GDP) and personal income are not the only determinants of citizens’ quality of life and of the level to which they will be able to achieve their human rights. Human development is a wider concept that involves the creation of an environment that will enable citizens to fulfill their needs and interests. Despite rising GDP and income in the past period, Serbian society became more closed regarding mobility to higher levels of education. Moreover, during the past decade, the rise of GDP and income was followed by the weakening of institutions, stagnation in the fight against corruption, and poorer rule of law. One of the consequences of rising inequalities and weakening of the rule of law and institutions were more intensive migrations from Serbia to Western European countries although income lag was reduced

Emisija CO2 u Evropskoj uniji: empirijska analiza demografskih, ekonomskih i tehnoloških faktora

Razmere i posledice fenomena globalnih klimatskih promena, koji je prevashodno produkovan antropogenim faktorima poput nekontrolisane potrošnje fosilnih goriva i posledične emisije gasova staklene bašte, nameću promenu obrasca ponašanja kao jedan od najvećih izazova sa kojim se civilizacija suočava. Ova studija je posvećena istraživanju najvažnijih demografskih, ekonomskih i tehnoloških determinanti emisije CO2 u 28 zemalja članica Evropske unije u vremenskom periodu 1991-2014. godine. Analiza je sprovedena na osnovu logaritmovanog i postepeno proširivanog STIRPAT modela ocenjivanjem standardnih modela sa komponentama slučajne greške na neizbalansiranom panel uzorku. Dobijeni rezultati pokazuju da je, kratkoročno posmatrano, uticaj populacije, per capita BDP-a i energetske intenzivnosti na emisiju CO2 pozitivan i signifikantan. Parcijalno povećanje stopa rasta populacije, per capita BDP-a i energetske intenzivnosti od 1% dovodi do uvećanja stope rasta emisije CO2 u opsegu između 0,74%-1,02%, 1,10%-1,15% i 1,07%-1,09%, respektivno. Osim toga, analiza nije uspela da potvrdi hipotezu da se elastičnost stope rasta emisije CO2 u odnosu na stopu rasta populacije menja u zavisnosti od veličine stope rasta populacije. Uticaj ostalih demografskih varijabli koje reprezentuju starosnu strukturu stanovništva, kao što su procentualni udeo dece i adolescenata do 14 godina starosti i učešće stanovništva radnog uzrasta u ukupnom stanovništvu, nije ocenjen kao statistički signifikantan. Konačno, rezultati analize sugerišu nesignifikantan uticaj prosečne veličine domaćinstva, što je jedini nalaz čija je validnost upitna, s obzirom da je dobijen na prilično malom uzorku