The Central Balkans in the the Early Middle Ages: Archaeological Testimonies to Change

The early Middle Ages, viewed as the period from the early 7th to the late 10th century, is the least studied span of the medieval past of our lands. This applies especially to the 7th to 8th century, as historical and archaeological data from that time are exceptionally scant and their interpretations conflicting; hence they are mostly missing even from the rare more recent insights into the beginning of the Middle Ages that include the Balkans.This paper will propose models that may have been the basis for the processes of decline of Byzantine society and shaping of the new one that succeeded it, while examining possible overlaps. We shall adhere to known historical frameworks, the knowledge of settlements and cemeteries, and assessments of the few archaeological finds, primarily metal and ceramic ones, which best reflect not only the similarities but also the sharp differences between exemplars of craft and style found in this area. Most often these are accidental or insufficiently documented finds, a fact that at the very outset restricts any attempt at synthesis

Istraživanja prostora Stare Sinagoge u Beogradu 2018. godine

Zaštitna arheološka istraživanja na lokalitetu Stara Sinagoga na Dorćolu, u Ulici Visokog Stevana 5–7, obavljena su u proleće 2018. godine. Objekat „Stara sinagoga“ otkriven je 1978. godine, u toku realizacije programa sondažnih istraživanja u okviru studije za urbanističku rekonstrukciju tadašnje Prve i Druge mesne zajednice Dorćola

Diesel production by fast pyrolysis of miscanthus giganteus, well-to-pump analysis using the greet model

In this paper "well-to-pump" environmental analysis of pyrolytic diesel from Miscanthus gigantheus is performed. The average annual yield of Miscanthus from III-V year of cultivation on 1 ha of chernozem soil in Serbia (23.5 t) is considered as an input for the process. Two pyrolytic diesel pathways are considered: distributed pyrolytic pathway with external hydrogen production (from natural gas) and integrated pyrolytic pathway with internal hydrogen production (from pyrolytic oil). and are compared to a conventionally produced diesel pathway. The results of the analysis reveal that integrated-internal pyrolytic diesel pathway has lowest resources consumption and lowest pollutant emissions. Compared to conventionally produced diesel, integrated-internal pyrolysis pathway consumes 80% less of fossil fuels, and 92% more of renewables, has 90% lower global warming potential, 30% lower terrestrial acidification potential but 38% higher particulate matter formation potential. Compared to the distributed-external pathway, 88% less fossil fuels, and 36% less renewables are consumed in the integrated-internal pathway, global warming potential is 97% lower, terrestrial acidification is 20% lower, and particulate matter formation is 49% lower. Nevertheless, this pathway has high coal and hydroelectrical power consumption due to electricity production and high emissions of particulate matter, CO2, SOx, and N2O. Another drawback of this production pathway is the low yield of diesel obtained (38% lower than in distributed-external pathway). With this regard, it is still hard to designate production of diesel from fast pyrolysis of Miscanthus as a more environmentally friendly replacement of the conventional production diesel pathway

Раносредњовековни хоризонт на локалитету Арчиновица на траси Моравског коридора

Nakon pripremnih sondažnih radova 2022. godine, tokom 2023. obavljena su zaštitna istraživanja čitave ugrožene površine na lokalitetu Arčinovica, koji se nalazi na trasi auto-puta Moravskog Koridora (E 761). Lokalitet se nalazi na oko 700 m od leve obale Zapadne Morave, na razmeđi trsteničke i kruševačke opštine. Zapadni deo lokaliteta pripada naselju Selište (Trstenik), a istočni Konjuhu (Kruševac). Radove je izvela ekipa Arheološkog instituta iz Beograda u saradnji sa kolegama iz Narodnog muzeja Kruševac. U iskopavanjima je istraženo približno 70 celina – ukopa različitih oblika i veličina, iz razdoblja kasne praistorije, antike i ranog srednjeg veka. Deo ranosrednjovekovnog naselja, sa 25 dokumentovanih objekata, prostire se u centralnom i zapadnom arealu ugroženog dela nalazišta. Te celine su ovalne, kružne ili nepravilne osnove, ukopane u zdravicu do dubine 0,5–0,7 m. Reč je o stambenim i ekonomskim objektima koji su bili natkriveni lakim konstrukcijama, na šta upućuju manji kružni otisci stubova ili krupno kamenje za njihovo podupiranje. U pojedinim objektima, ili u njihovoj neposrednoj blizini, nalazila su se kružna vatriša od zapečene zemlje ili peći sa delovima kalota, dok je uz jednu takvu celinu zatečena veća aglomeracija kamena

Matične ćelije opredeljene za granulocitno-monocitnu lozu kostne srži i periferne krvi svinja

The pig is widely used as a large animal model for biomedical research and could be an interesting experimental model for studies of the hematopoietic system and its response in physiological and pathological conditions. With the intention of using the pig as a large animal model in hematopoietic research, a clonal assay in methylcellulose was developed and standardized for detection of committed progenitors of the granulocyte-macrophage lineage from adult pig bone marrow and peripheral blood. Progenitor cells were stimulated to proliferate and differentiate in vitro by adding pig leukocyte conditioned medium (LCM) as a source of homologous growth factors. The number of CFU-GM (Colony Forming Unit -Granulocyte-Macrophage) directly depended on the concentration of LCM. The proliferative rate of CFU-GM progenitor cells was determined by the cytosine arabinoside suicide technique. The percentage of bone marrow and peripheral blood CFU-GM cells in S phase of the cell cycle was 34.7% and 22.2%, respectively. The data obtained regarding the number and characteristics of pig bone marrow and peripheral blood CFU-GM confirmed that the organization of the pig CFU-GM progenitor cell compartment is similar and comparable to that in miniature swine, other animal species and humans.Svinja je životinja koja se koristi kao model u različitim biomedicinskim istraživanjima, a mogia bi biti i interesantan model u ispitivanju fiziologije i patolofizioloških promena hematopoetskog sistema. U cilju razvoja eksperimentalnog modela svinje u istraživanju hematopoeze, stanadardizovan je esej za odredivanje i karakterizaciju opredeljenih matičnih ćelija granulocitno-monocitne loze iz kostne srži i krvi odrasle svinje. Stimulacija proliferacije i diferencijacije ovih matičnih ćelija postignuta je dodavanjem medijuma kondicioniranog leukocitima (LCM - Leukocyte conditioned medium) bogatog faktorima rasta. Broj CFU-GM (Colony forming unit- granulocyte-macrophage) je direktno zavisio od koncentracije LCM-a. Procenat CFU-GM ćelija u S fazi ćelijskog cikiusa odredjivan je tehnikom 'suicida' korišćenjem citozin arabinozida (Ara-C) i iznosio je 34.7% za CFU-GM iz kostne srži i 22.2% za CFU-GM iz periferne krvi. Podaci dobijeni za broj i karakteristike CFU-GM iz kostne srži i periferne krvi potvrđuju da je ovaj odeljak matičnih ćelija kod odraslih svinja organizovan na isti način kao i kod minijaturnih svinja, drugih vrsta životinja i ljudi

Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave u 2020. godini: rezultati iz varvarinskog i ćićevačkog kraja

Godine 2020. okončan je trogodišnji projekat Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave Narodnog muzeja u Kruševcu i Arheološkog instituta. Rekognosciranja su izvođena u varvarinskom i ćićevačkom Pomoravlju, prema sastavu Morave. Tokom kampanje vršeni su i ponovni obilasci lokaliteta na području opština Trstenik i Kruševac koji, pre svega zbog stanja terena, nisu dali dovoljnu količinu informacija tokom rekognosciranja 2018. i 2019. godine, kao i pojedinih drugih lokacija. Nakon tri kampanje rekognosciranja i revizionih obilazaka terena, kao i geofizičkih snimanja dva najrečitija nalazišta, ustanovljeni su jasni parametri za izbor lokacija za buduća arheološka iskopavanja

Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave u 2019. godini: rezultati iz kruševačkog kraja

U 2019. godini nastavljen je projekat Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave Narodnog muzeja u Kruševcu i Arheološkog instituta. Nakon ispitivanja trsteničkog priobalja 2018. godine, druga etapa arheoloških rekognosciranja izvodila se na teritoriji kruševacke opštine, koja sa površinom od 854 km2 pruža veliki istraživacki potencijal. Pripremni poslovi za kampanju 2019. godine podrazumevali su prikupljanje podataka o postojecim nalazištima iz dokumentacije, njihovo kartiranje i postavljanje na postojeću GIS platformu izrađenu za potrebe projekta, nakon čega je usledila terenska prospekcija. U toku jedanaest radnih dana, vršen je obilazak mikroregija u kojima je preliminarnim kartiranjem utvrđena gušća koncentracija lokaliteta, tj. rečnih terasa uz obe obale Zapadne Morave. Sem početnih podataka o zabeleženim nalazištima, i tokom samih radova su prikupljani podaci o arheološkim nalazima i indikativnim lokacijama od meštana, odnosno poznavalaca lokalnih starina i legendi. Stanje terena je, kao i tokom kampanje na području trstenicke opštine, nepovoljno za rekognosciranja, jer se ponovo beleži veliki broj neprohodnih parcela, pre svega zaparloženih strnjišta. Potvrđuje se da trenutni izgled poljoprivrednog zemljišta u široj regiji umnogome onemogućava spoznaju izvornih gabarita naselja, budući da se obilaze samo prohodne parcele. I pored toga, rekognosciranja 2019. godine su donela nova saznanja o naseljavanju doline Zapadne Morave u praistorijskim i istorijskim epohama, ovog puta na prostoru savremene kruševacke opštine. Zabeležen je niz gvozdenodopskih i srednjovekovnih naselja na rubu više terase, na obe moravske obale

Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave u 2018. godini: rezultati iz trsteničkog kraja

Od praistorije pa do danas, doline Južne i Zapadne Morave predstavljaju važne putne pravce. Međutim, iako se spajaju u ključnu balkansku komunikaciju, Veliku Moravu, one do sada nisu bile arheološki proučene u dovoljnoj meri. Broj iskopavanih lokaliteta je mali, a arheološka karta nije izrađena. Osnovni cilj trogodišnjeg projekta Narodnog muzeja u Kruševcu i Arheološkog instituta, Arheološka prospekcija donjeg toka Zapadne Morave, koji se tokom 2018. godine izvodio u saradnji sa Muzejskom zbirkom Narodnog univerziteta u Trsteniku, jeste da se upotpune podaci o životu tokom praistorijskih i istorijskih perioda u ovom delu naše zemlje. Projekat je otpočet na tlu opštine Trstenik, dok će se u narednim kampanjama realizovati na teritoriji opština Kruševca, Ćićevca i Varvarina, do sastava Velike Morave.Krećući se od najzapadnijih katastarkih parcela trsteničke opštine pod nadležnošću kruševačkog muzeja, istraženi prostor je obuhvatio 15 dužnih kilometara uz tok Zapadne Morave, sa širinom do 3 km u odnosu na rečno korito. Uz ponovni obilazak ranije zabeleženih nalazišta, poštujući geomorfološke pravilnosti naseljavanja uz reke ispitivane su pre svega lokacije na spojevima viših terasa sa plavljenim tlom, na kojem nije bilo mogućnosti za naseljavanje. Lokacije za obilazak su birane prema zapažanjima na terenu i analizama Google Earth snimaka i sekcija u razmerama 1:25.000 i 1:50.000, koje su unete u GIS platformu.Prema geografskom određenju, uslovno su ustanovljena dva modela naseljavanja. Osim naselja otvorenog tipa iz praistorijskog (metalno doba) i istorijskih perioda (kasna antika i srednji vek), na granici zone neposrednog plavljenja, u severnom priobalju Zapadne Morave ustanovljeni su kasnoantički lokaliteti na višim pozicijama, tj. izdignutijim terasama u zaleđu aluvijalne ravni

Odnos između totalnog kapaciteta za vezivanje gvožđa i koncentracije transferina kod novorođene prasadi tretirane gvožđe-dekstranom

Serum iron concentration and iron saturation of transferrin (Trf) are measures of body iron stores after administration of iron supplements. In clinical and experimental research, the complex determination of Trf was replaced by the simple determination of total iron binding capacity (TIBC). The objective of this work was to define if TIBC could be an adequate measure for Trf in neonatal piglets after i.m. iron administration. Treated piglets received 150 mg of iron-dextran i.m. the first day of life, and were compared to the untreated control group. Prior to iron administration, as well as on days 2, 8 and 12 after iron administration, serum iron and TIBC concentration were analyzed by an automatized chemical analyzer and Trf was determined by densitometry of electrophoretic strips. Our results show that regardless of iron treatment, TIBC is not a measure of Trf concentration in neonatal piglets two days after birth. At day 8 of their life a high correlation coefficient of these two parameters was established in non-treated animals, while in iron-treated piglets the same correlation was established 12 days after iron treatment. Thus, we suggest that in neonatal piglets, TIBC could be used as a measure of Trf concentration only 12 days after i.m. iron treatment.Određivanje statusa gvožđa u organizmu jedinke posle primene određenog preparata ovog mikroelementa moguće je utvrditi određivanjem njegove koncentracije u serumu i zasićenja transferina (Trf) gvožđem. U kliničkoj i eksperimentalnoj praksi složeno određivanje koncentracije Trf zamenjeno je jednostavnim određ ivanjem ukupnog serumskog kapaciteta za vezivanje gvožđa (TIBC). Cilj ovog rada je bio da se na modelu porasta serumskog Fe po i.m. aplikaciji Fe-dextrana novorođenoj prasadi, utvrdi odnos TIBC i Trf po aplikaciji ovog mikroelementa, kako bi se utvrdilo da li visoke doze gvožđa u serumu utiču na vrednost TIBC kao mere za određivanje koncentracije Trf. Vrednosti za serumsko Fe, TIBC i Trf poređene su između grupe životinja koja je odmah po rođenju dobila 150 mg Fe-dextrana i kontrolne grupe u kojoj životoinje nisu tretirane Fe-dextranom. Krv je uzorkovana pre aplikacije Fe-dextrana, drugog, osmog i dvanaestog dana po aplikaciji preparata gvožđa. Koncentracija gvožđa u serumu i TIBC su određivani standarnim kliničkim biohemijskim analizama, dok je koncenracija Trf određena denzitometrijom elektroforetskih traka. Dobijeni rezultati ukazuju da bez obzira na primenu preparata Fe, TIBC nije adekvatna mera za Trf kod novorođene prasadi u prva tri dana po rođenju. Osmog dana života prasadi, utvrđen je visoki stepen korelacije ova dva parametra kod životinja koje nisu bile tretirane, dok je kod tretiranih jedinki taj stepen korelacije postignut dvanaestog dana. Na osnovu izloženih rezultata se može zaključiti da se kod novorođene prasadi TIBC može koristiti kao mera za Trf tek 12 dana nakon i.m. tretmana Fe-dextranom

The impact of puffball autolysis on selected chemical and biological properties: puffball extracts as potential ingredients of skin-care products

Puffballs are fungi that produce globose fruiting bodies that undergo autolysis, transforming their insides into a spore bearing, powdery mass. Mature fruiting bodies are traditionally used to treat open skin wounds. In this study, methanol extracts of two puffball species, Handkea excipuliformis and Vascellum pratense, were examined and compared in order to provide insight into the changes these mushrooms undergo during maturation, with respect to their potential use in skin care and wound treatment. Some compounds involved in skin care and regeneration were quantified, and it was found that maturation increases the concentrations of almost all of these compounds. Antioxidant activity was also more pronounced in mature fruiting body extracts, which was in correlation with the higher content of antioxidants. Tyrosinase inhibition was vastly improved with autolysis, correlating with the higher phenolic content in mature fruiting body extracts. Antimicrobial activity was negatively affected by autolysis in the case of H. excipuliformis, whereas autolysis had little effect on the antimicrobial activity of V. pratense. Autolysis generally improved the biological activity and increased the concentrations of compounds involved in skin care, which justifies the traditional use of puffballs and makes them good candidates for various potential cosmetic and medicinal skin-care products