AN UNUSUAL TOURMALINE COMPOSITION FROM SITHONIA PENINSULA (NORTHERN GREECE)

Η ποικιλία και το εύρος των υποκαταστάσεων που παρουσιάζονται στην ομάδα του τουρμαλίνη, κυρίως στις θέσεις Ζ, Υ και Χ, καθιστά δυνατό τον προσδιορισμό ενός σημαντικού αριθμού πραγματικών και υποθετικών ακραίων μελών. Βέβαια σε μερικές περιπτώσεις αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Ωστόσο, ο προσδιορισμός της % χημικής σύστασης του βοηθά στον καθορισμό παραμέτρων που σχετίζονται με το περιβάλλον γέννεσής του. Σε αυτή την εργασία παρατίθεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τον προσδιορισμό των συστατικών μιας σύνθετης μορφής τουρμαλίνη που απαντά στη χερσόνησο της Σιθωνίας. Ο τουρμαλίνης αυτός, που έχει υπιδιόμορφο ή πιο συχνά αλλοτριόμορφο σχήμα, εντοπίστηκε να γεμίζει με πλήθος μικρών κρυστάλλων του παράλληλες μικρο-διακλάσεις στον χαλαζιακό πυρήνα πηγματιτικής φλέβας. Η σύσταση του οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μάλλον για μέλος ασυνήθους στερεού διαλύματος. Χαρακτηρίζεται από σημαντικό έλλειμμα ΑΙ ( ΑΙ Fe και Να που υπερτερεί στη θέση Χ. Με βάση τη σύσταση και το χημισμό του κρυστάλλου, θεωρείται ότι το Mg και ο Fe σχετίζονται με μέλος της σειράς ουβίτη - φερουβίτη, ενώ ένα σημαντικό μέρος του ολικού σιδήρου σε τρισθενή μορφή δίνει ένα ποβονδραϊτικό συστατικό, σύμφωνα επίσης και με το Να στην θέση Χ. Αυτά τα δεδομένα, σε συνδυασμό με το θεωρητικό υπολογισμό του αθροίσματος των δεσμών σθένους που επιτρέπει τον προσδιορισμό της παρουσίας ανιόντων OH στη θέση W, μας ενισχύει την άποψη ότι ο τουρμαλίνης της Σιθωνίας ανήκει σε νέα ποικιλία με ονομασία νατρούχος ποβονδραϊτικός υδροξυλ- ουβίτης-φερουβίτης. Με βάση τη σύσταση, τη δομή και τις τάσεις ζώνωσης που παρουσιάζουν τα κύρια στοιχεία των θέσεων Υ και Χ, αυτός ο τουρμαλίνης μπορεί να θεωρηθεί ως μετα-μαγματικής γένεσης, πιθανά με τη συνδρομή υδροθερμικών ρευστών.The variety and wideness of substitutions shown by tourmaline group, mainly in the Ζ, Y and X sites, make possible a high number of real and hypothetical endmembers. However in some cases it is not so obvious to determine to what endmembers to refer to, but the wide stability field of tourmaline and its occurrence in different geological environments make useful to define the composition as percentages of end-members to trace back to its genesis. In this paper the followed procedure to identify the components of a complex tourmaline is given. During a study on the granitoid intrusions outcropping on Sithonia, Chalkidiki Peninsula (Northern Greece), a swarm of very small crystals of tourmaline, subhedral or more often allotriomorphic, has been found as stuffing of subparallel micro fractures in the quartz core of a pegmatite dike. Their composition, analysed by EMPA, turns out to be rather unusual and not satisfactorily referable to so far proposed solid solutions. It is characterized by remarkable Al deficiency (ZAl Fe and Να dominating X site. On the basis of compositional and crystal-chemical evidences, supported by previous literature, it was hypothesized that Mg and Fe have to be referred to an uvite — feruvite component, while the considerable part of total iron in its trivalent oxidation state yields a povondraitic component according also with Na in X site. These data, coupled with a theoretical evaluation of bond valence sum (B VS) that allowed inferring the presence of OFT anions in the W site, make reasonable to consider Sithonia tourmaline as the new variety sodian povondraitic hydroxil uviteferuvite. On the basis of its composition, of its fabric and of the oscillatory trends shown by the main elements of Y and X sites, this tourmaline may be considered post magmatic likely of hydrothermal genesis

Clastic huntite in upper Neogene formations of the Kozani basin, Macedonia, Northern Greece

An unusual carbonate mineral, huntite (Mg3Ca(CO3)4) , is present in Upper Neogene lacustrine formations of the Kozaai Basin, Northern Greece. This carbonate, either pure or mixed with variable proportions of bydromagnesite and magnesite, forms extensive deposits that accumulated in ponds on a lake-margin carbonate flat. Although labile and metastabl¢, huntite also is the main detrital component of fluvial.dominated delta sequences in some parts of the basin. Clastie huntite is present mainly in foresets, trough cross-stratified units, and channel forms in terrigenous lithofacies towards the basal part of deltaic assemblages. Detachment of fragments from cohesive huntite pond deposits may have been favored by expansion through wetting rather than by desiccation and further contraction of the chemical sediment. This first documented occurrence of elastic huntite places some uncertainties on the presumed chemical and mechanical instability of huntite under natural conditions

Petrology and Provenance of Lithic Raw Materials used to knap stone: A Case Study From the Inner Ionian Sea

Η μελέτη εξετάζει τη λιθολογία και την προέλευση των πρώτων υλών των λαξευμένων λίθινων τεχνέργων από προϊστορικές θέσεις στο Μεγανήσι Λευκάδος, τα οποία εντόπισε και περισυνέλλεξε η αρχαιολογική έρευνα επιφανείας στο Εσωτερικό Αρχιπέλαγος του Ιονίου. Η ερευνητική δραστηριότητα εγγράφεται στην ευρύτερη αρχαιολογική έρευνα με το διεπιστημονικό της χαρακτήρα και είχε διπλό στόχο. Στο πεδίο πραγματοποιήθηκε επιτόπια μελέτη της γεωλογίας του νησιού και συλλογή γεωλογικών δειγμάτων και στο εργαστήριο, πραγματοποιήθηκε πετρολογική εργασία χρησιμοποιώντας τις ενόργανες αναλυτικές μεθόδους LM (οπτική μικροσκοπία), XRD (περιθλασιμετρία ακτίνων-X), SEM (ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης) και ICP-MS (φασματοσκοπία μάζης με επαγωγικά συζευγμένο πλάσμα). Το μεγαλύτερο ποσοστό των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή των εργαλείων συνίστανται σε σχεδόν καθαρό SiO2, με μορφή στρωσιγενών ή κονδυλωδών πυριτολίθων ηλικίας κυρίως Μαλμίου-Τουρωνίου και Ηωκαίνου. Οι πυριτόλιθοι συλλέχθηκαν από προϊστορικούς λιθοξόους από τοπικές πηγές πλησίον των αρχαιολογικών θέσεων. Οι πατίνες που εμφανίζουν τα τέχνεργα είναι κυρίως περιοχές ατελούς πυριτικής διαγένεσης εμπλουτισμένες σε ασβεστιτικό υλικό, και δευτερευόντως προϊόν ύστερης αποσάθρωσης και εξαλλοίωσηςThis paper examines the lithology and raw material provenance of knapped stone artifacts recovered from prehistoric sites on Meganisi in the course of the Inner Ionian Sea Archipelago survey. Research was twofold: in the field to map the geology of the island and collect raw material samples, and in the laboratory to conduct a petrological study using LM, XRD, SEM and ICP-MS techniques. The greater part of the materials used to produce stone tools consists of almost pure SiO2, bedded or nodular cherts mainly of Malm–Turonian and Eocene ages. The cherts were collected by prehistoric knappers from local sources. Patinas present on the artifacts are relatively enriched in calcite material of incomplete silica diagenesis and subsequently a product of late weathering and alteration

Petrogenetic Implications for Ophiolite Ultramafic Bodies from Lokris and Beotia (Central Greece) Based on Chemistry of Their Cr-spinels

Cr-spinels from ultramafic rocks from Lokris (Megaplatanos and Tragana), and Beotia (Ypato and Alyki) ophiolitic occurrences were studied. These rocks comprise principally harzburgite with minor dunite. Small amounts of clinopyroxene-rich harzburgite and lherzolite have been observed along with the harzburgite in Alyki. The Cr# in the studied spinels displays a wide variability. The spinels hosted in harzburgite and cpx-rich harzburgite display low Cr# (<0.6), typical for oceanic (including back-arc basins) ophiolites, whereas the spinels hosted in dunite with Cr# (>0.6) characterize arc-related ophiolitic sequences. Cr-spinels from Alyki indicate a moderate fertile character and are analogous to those from abyssal peridotites. The dunitic and harzburgitic spinel–olivine pairs are consistent with a Supra-Subduction Zone origin. The relatively large range in spinel Cr# and Mg# may have been resulted from a wide range of degrees of mantle melting during the evolution of the host peridotites