How telemedicine can improve the quality of care for patients with alzheimer’s disease and related dementias? A narrative review

Background and Objectives: Dementia affects more than 55 million patients worldwide, with a significant societal, economic, and psychological impact. However, many patients with Alzheimer’s disease (AD) and other related dementias have limited access to effective and individualized treatment. Care provision for dementia is often unequal, fragmented, and inefficient. The COVID-19 pandemic accelerated telemedicine use, which holds promising potential for addressing this important gap. In this narrative review, we aim to analyze and discuss how telemedicine can improve the quality of healthcare for AD and related dementias in a structured manner, based on the seven dimensions of healthcare quality defined by the World Health Organization (WHO), 2018: effectiveness, safety, people-centeredness, timeliness, equitability, integrated care, and efficiency. Materials and Methods: MEDLINE and Scopus databases were searched for peer-reviewed articles investigating the role of telemedicine in the quality of care for patients with dementia. A narrative synthesis was based on the seven WHO dimensions. Results: Most studies indicate that telemedicine is a valuable tool for AD and related dementias: it can improve effectiveness (better access to specialized care, accurate diagnosis, evidence-based treatment, avoidance of preventable hospitalizations), timeliness (reduction of waiting times and unnecessary transportation), patient-centeredness (personalized care for needs and values), safety (appropriate treatment, reduction of infection risk),integrated care (interdisciplinary approach through several dementia-related services), efficiency (mainly cost-effectiveness) and equitability (overcoming geographical barriers, cultural diversities). However, digital illiteracy, legal and organizational issues, as well as limited awareness, are significant potential barriers. Conclusions: Telemedicine may significantly improve all aspects of the quality of care for patients with dementia. However, future longitudinal studies with control groups including participants of a wide educational level spectrum will aid in our deeper understanding of the real impact of telemedicine in quality care for this population

Incidental and intentional memory in patients with neurodegenerative diseases

Introduction: Incidental memory refers to the ability of memorizing information without specific intention. On the other hand, intentional memory refers to situations when individuals make a conscious effort to memorize the presented information. Incidental memory seems to play a very important role in everyday life, but is rarely being assessed during neuropsychological evaluation.The goal of the present doctoral dissertation is the investigation of incidental and intentional memory in patients with neurodegenerative diseases (Alzheimer's disease, Parkinson's disease, Mild Cognitive Impairment) as well as their changes during normal aging. In addition, one of the objectives of the present research was to study the correlation between incidental/intentional memory with other cognitive functions as well as to investigate the association with the demographic characteristics of the sample. Finally, we investigated the association between incidental and intentional memory with patients' imaging findings.Methodology: The sample of the present study consisted of 107 participants, 72 healthy participants and 65 patients with neurological conditions affecting cognitive functions (15 patients with Alzheimer's disease, 33 patients with Mild Cognitive Impairment and 17 patients with Parkinson's disease). All participants were examined by a special neurologist and neuropsychologist, and for their inclusion in the study they had to meet specific clinical and driving criteria.Incidental memory evaluation was performed through a driving simulator experiment. More specifically, after completing the driving simulation, an incidental memory questionnaire, designed specifically for the needs of the experiment, was administrated to the participants. It consisted of questions about stimuli observed by the participants during the driving scenario either in the form of free recall or in the form of recognition task. In addition, intentional memory, verbal and visuospatial, was evaluated by two neuropsychological tests: (a) Hopkins Verbal Learning Test-Revised and (b) Brief Visuospatial Memory Test-Revised.Results: The results of the analyses for the group of healthy participants revealed a greater impact of age on incidental memory tasks. On the contrary, gender did not appear to have such an effect on either incidental or intentional memory. In addition, attentional and executive functioning was more strongly associated with incidental memory than the intentional memory measures that were utilized in the current study.The results of this study for patients with amnestic Mild Cognitive Impairment and mild Alzheimer's Disease indicated that: a) patients with mild Alzheimer's Disease performed worse than the amnestic Mild Cognitive Impairment group and the control group in incidental and intentional memory tasks, b) in comparison to the control group, patients with aMCI had a significant attenuation of performance only in intentional memory (verbal and visuospatial), c) when we separated the amnestic Mild Cognitive Impairment group patients with or without hippocampal atrophy, the only memory measure that appeared to differentiate the two subgroups was the incidental recognition task in which patients with hippocampal atrophy had a significantly lower performance than the patients without hippocampal atrophy, d) the incidental memory tasks, both free recall and recognition, were the only memory measures that strongly correlated with both right and left hippocampal atrophy but also with the overall atrophy of the temporal lobes.The results for patients with Parkinson's disease, in comparison to the control group, revealed a significant impairment in intentional recall, both for verbal and visuospatial information. On the contrary, incidental memory seems to be better preserved in patients with Parkinson's disease. Our results revealed that compared to the control group, patients with Parkinson's disease had a significantly lower performance in neuropsychological tests evaluating attention and executive functions, which were significantly correlated with the intentional verbal and visuospatial memory tasks.Discussion: The present doctoral thesis aims to the comprehensive evaluation of memory impairments, in order to contribute into the formulation of better diagnostic procedures and consequently to the implementation of better treatment plans.Ageing appears to affect to a greater extent incidental rather than intentional memory. Healthy elderly seem to be able to retain adequately information that they have intentionally attempted to memorize while incidental encoding of information appears to be more affected during normal aging.The present study also highlights the strong relationship between incidental memory and the volume of the hippocampus in patients with amnestic Mild Cognitive Impairment and mild Alzheimer's disease. Future studies could investigate the predictive value of incidental memory in detecting patients with amnestic Mild Cognitive Impairment who are at greater risk of developing Alzheimer's disease.Patients with Parkinson's disease appeared to have significant deficits only in the intentional recall task whereas incidental memory was well preserved. Concerning that intentional memory is a more effortful and demanding cognitive process the significant difference in the intentional memory task between PD patients and the control group could be attributed to attentional frontal-related impairments that commonly appear in patients with Parkinson's disease. Finally, our findings indicated that PD patients performed worse only in the intentional recall task while their recognition performance was intact. This pattern of findings supports the view that the difficulties observed in intentional recall maybe explained by a frontal/executive dysfunction and not from a primary dysfunction of the medial temporal lobe structures.Εισαγωγή: Η ακούσια μνήμη αναφέρεται στην ικανότητα απομνημόνευσης πληροφοριών χωρίς συγκεκριμένη πρόθεση. Αντιθέτως, η εκούσια μνήμη αναφέρεται στις περιπτώσεις όπου τα άτομα καταβάλλουν συνειδητή προσπάθεια ώστε να απομνημονεύσουν τις πληροφορίες που τους παρουσιάζονται. Η ακούσια απομνημόνευση φαίνεται ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή ωστόσο σπάνια αξιολογείται κατά τον νευροψυχολογικό έλεγχο. Το θέμα της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της ακούσιας και εκούσιας μνήμης σε ασθενείς με vευροεκφυλιστικές παθήσεις (νόσο Αλτσχάιμερ, νόσος Parkinson, Ήπια Νοητική Έκπτωση) καθώς και την μεταβολή τους κατά το φυσιολογικό γήρας. Επιπρόσθετα, ένας από τους ερευνητικούς σκοπούς της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη της σχέσης της ακούσιας/εκούσιας μνήμης με τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες αλλά και η διερεύνηση της σχέση με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος. Τέλος, μελετήθηκε η σχέση μεταξύ της ακούσιας και εκούσιας μνήμης με τα απεικονιστικά ευρήματα των ασθενών.Μεθοδολογία: Το δείγμα της παρούσας μελέτης αποτελείται από 107 συμμετέχοντες, 72 υγιείς συμμετέχοντες και 65 ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τις νοητικές λειτουργίες (15 ασθενείς με νόσο Alzheimer, 33 ασθενείς με Ήπια και 17 ασθενείς με νόσο Parkinson). Όλοι οι συμμετέχοντες εξετάσθηκαν από ειδικό νευρολόγο και νευροψυχολόγο ενώ για την ένταξή τους στην μελέτη έπρεπε να πληρούν συγκεκριμένα κλινικά και συγκοινωνιακά κριτήρια. Η αξιολόγηση της ακούσιας μνήμης πραγματοποιήθηκε μέσω ενός σεναρίου οδήγησης σε προσομοιωτή. Πιο συγκεκριμένα, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της οδήγησης στον προσομοιωτή χορηγήθηκε ένα ερωτηματολόγιο ακούσιας μνήμης, που σχεδιάστηκε ειδικά για τις ανάγκες του πειράματος, το οποίο περιείχε ερωτήσεις αναφορικά με ερεθίσματα τα οποία παρατήρησαν οι συμμετέχοντες κατά την διάρκεια του οδηγικού σεναρίου. Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις ελεύθερης ανάκλησης και αναγνώρισης. Επιπλέον, η εκούσια μνήμη, τόσο η λεκτική όσο και η οπτικοχωρική, αξιολογήθηκε μέσω δύο νευροψυχολογικών δοκιμασιών: (α) Hopkins Verbal Learning Test-Revised και (β) Brief Visuospatial Memory Test-Revised. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα των αναλύσεων για την ομάδα των υγιών συμμετεχόντων έδειξαν σημαντική επίδραση της ηλικίας μόνο στις δοκιμασίες ακούσιας μνήμης. Αντίθετα, η επίδραση του φύλου βρέθηκε μη στατιστικώς σημαντική. Επιπρόσθετα, οι επιδόσεις των υγιών συμμετεχόντων στις δοκιμασίες που αξιολογούν την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες συσχετίστηκαν σημαντικά με τις δοκιμασίες της ακούσιας μνήμης.Τα αποτελέσματα των αναλύσεων για τους ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ήπια Νόσο Alzheimer έδειξαν ότι: α) οι ασθενείς με ήπια Νόσο Alzheimer παρουσίασαν χειρότερη επίδοση από την ομάδα των ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και την ομάδα ελέγχου στις δοκιμασίες ακούσιας μνήμης και εκούσιας οπτικοχωρικής μνήμης, β) οι ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητικη Έκπτωση, σε σύγκριση με τους υγιείς συμμετέχοντες, είχαν σημαντικά χαμηλότερη επίδοση μόνο στις δοκιμασίες εκούσιας μνήμης (λεκτικής και οπτικοχωρικής), γ) όταν χωρίσαμε την ομάδα των ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση, σε ασθενείς με ή χωρίς ατροφία των ιπποκάμπων, η μόνη δοκιμασία μνήμης που φάνηκε να διαφοροποιεί τις δύο ομάδες ήταν η ακούσια αναγνώριση κατά την οποία οι ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ατροφία των ιπποκάμπων είχαν σημαντικά χαμηλότερη επίδοση σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς ατροφία, δ) οι δοκιμασίες ακούσιας μνήμης, τόσο η ελεύθερη ανάκληση όσο και η αναγνώριση, ήταν οι μόνες που συσχετίσθηκαν ισχυρά τόσο με την δεξιά όσο και με την αριστερή ατροφία των ιπποκάμπων αλλά και με την συνολική ατροφία των κροταφικών λοβών.Τα αποτελέσματα για τους ασθενείς με νόσο Parkinson σε σχέση με την ομάδα ελέγχου αποκάλυψαν στατιστικά σημαντική έκπτωση της εκούσιας ανάκλησης, τόσο της λεκτικής όσο και της οπτικοχωρικής. Αντίθετα, η ακούσια μνήμη στους ασθενείς με νόσο Parkinson φαίνεται να είναι καλά διατηρημένη. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματά μας αποκάλυψαν ότι σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, οι ασθενείς με νόσο Parkinson εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες που αξιολογούν την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες, οι οποίες συσχετίστηκαν σημαντικά με τις δοκιμασίες της εκούσιας λεκτικής και οπτικοχωρικής μνήμης. Αντιθέτως, δεν σημειώθηκαν αρκετές σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των προαναφερθεισών δοκιμασιών με την ακούσια μνήμη. Συζήτηση: Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποσκοπεί στην πιο ενδελεχή αξιολόγηση των διαταραχών μνήμης, με στόχο να συνεισφέρει σε μία πιο έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση των ασθενών και συνεπακόλουθα στον σχεδιασμό μιας καταλληλότερης παρέμβασης.Όσον αφορά τη λειτουργία της μνήμης κατά την φυσιολογική γήρανση, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι υγιείς ηλικιωμένοι, σε σχέση με τα νεαρότερα άτομα, παρουσιάζουν έκπτωση στην λειτουργία της μνήμης που αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό την ακούσια μνήμη. Οι υγιείς ηλικιωμένοι είναι ικανοί να συγκρατήσουν με ικανοποιητικό τρόπο τις πληροφορίες, τις οποίες είχαν προσπαθήσει εκούσια να τις απομνημονεύσουν ενώ η ακούσια κωδίκευση πληροφοριών φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο κατά το φυσιολογικό γήρας. Η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει επίσης την ισχυρή σχέση που υπάρχει μεταξύ της ακούσιας μνήμης και του όγκου του ιπποκάμπου στους ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ήπια Νόσο Alzheimer. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να διερευνήσουν την προγνωστική αξία της ακούσιας μνήμης στον εντοπισμό ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εξελιχθούν σε νόσο Alzheimer.Οι ασθενείς με νόσο Parkinson παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα τα οποία αφορούν την εκούσια μνήμη, ενώ η ακούσια φαίνεται καλύτερα διατηρημένη. Δεδομένου ότι η εκούσια μνήμη θεωρείται ως μια πιο απαιτητική και κοπιώδης νοητική διαδικασία, οι διαταραχές αυτές θα μπορούσαν να αποδοθούν σε μετωπιαίες διαταραχές και διαταραχές προσοχής. Τέλος, οι χαμηλές επιδόσεις των ασθενών μόνο στην δοκιμασία ελεύθερης ανάκλησης και όχι στην δοκιμασία αναγνώρισης υποστηρίζουν την άποψη ότι τα ελλείμματα μνήμης που εμφανίζουν οι ασθενείς Parkinson είναι πιθανό να οφείλονται σε μια μετωπιαία/επιτελική δυσλειτουργία και όχι σε δυσλειτουργία του έσω κροταφικού λοβού

Ακούσια και εκούσια απομνημόνευση σε ασθενείς με νευροεκφυλιστικά νοσήματα

Εισαγωγή: Η ακούσια μνήμη αναφέρεται στην ικανότητα απομνημόνευσης πληροφοριών χωρίς συγκεκριμένη πρόθεση. Αντιθέτως, η εκούσια μνήμη αναφέρεται στις περιπτώσεις όπου τα άτομα καταβάλλουν συνειδητή προσπάθεια ώστε να απομνημονεύσουν τις πληροφορίες που τους παρουσιάζονται. Η ακούσια απομνημόνευση φαίνεται ότι παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή ωστόσο σπάνια αξιολογείται κατά τον νευροψυχολογικό έλεγχο. Το θέμα της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της ακούσιας και εκούσιας μνήμης σε ασθενείς με vευροεκφυλιστικές παθήσεις (νόσο Αλτσχάιμερ, νόσος Parkinson, Ήπια Νοητική Έκπτωση) καθώς και την μεταβολή τους κατά το φυσιολογικό γήρας. Επιπρόσθετα, ένας από τους ερευνητικούς σκοπούς της παρούσας εργασίας ήταν η μελέτη της σχέσης της ακούσιας/εκούσιας μνήμης με τις υπόλοιπες νοητικές λειτουργίες αλλά και η διερεύνηση της σχέση με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος. Τέλος, μελετήθηκε η σχέση μεταξύ της ακούσιας και εκούσιας μνήμης με τα απεικονιστικά ευρήματα των ασθενών. Μεθοδολογία: Το δείγμα της παρούσας μελέτης αποτελείται από 107 συμμετέχοντες, 72 υγιείς συμμετέχοντες και 65 ασθενείς με νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τις νοητικές λειτουργίες (15 ασθενείς με νόσο Alzheimer, 33 ασθενείς με Ήπια και 17 ασθενείς με νόσο Parkinson). Όλοι οι συμμετέχοντες εξετάσθηκαν από ειδικό νευρολόγο και νευροψυχολόγο ενώ για την ένταξή τους στην μελέτη έπρεπε να πληρούν συγκεκριμένα κλινικά και συγκοινωνιακά κριτήρια. Η αξιολόγηση της ακούσιας μνήμης πραγματοποιήθηκε μέσω ενός σεναρίου οδήγησης σε προσομοιωτή. Πιο συγκεκριμένα, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της οδήγησης στον προσομοιωτή χορηγήθηκε ένα ερωτηματολόγιο ακούσιας μνήμης, που σχεδιάστηκε ειδικά για τις ανάγκες του πειράματος, το οποίο περιείχε ερωτήσεις αναφορικά με ερεθίσματα τα οποία παρατήρησαν οι συμμετέχοντες κατά την διάρκεια του οδηγικού σεναρίου. Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις ελεύθερης ανάκλησης και αναγνώρισης. Επιπλέον, η εκούσια μνήμη, τόσο η λεκτική όσο και η οπτικοχωρική, αξιολογήθηκε μέσω δύο νευροψυχολογικών δοκιμασιών: (α) Hopkins Verbal Learning Test-Revised και (β) Brief Visuospatial Memory Test-Revised. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα των αναλύσεων για την ομάδα των υγιών συμμετεχόντων έδειξαν σημαντική επίδραση της ηλικίας μόνο στις δοκιμασίες ακούσιας μνήμης. Αντίθετα, η επίδραση του φύλου βρέθηκε μη στατιστικώς σημαντική. Επιπρόσθετα, οι επιδόσεις των υγιών συμμετεχόντων στις δοκιμασίες που αξιολογούν την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες συσχετίστηκαν σημαντικά με τις δοκιμασίες της ακούσιας μνήμης. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων για τους ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ήπια Νόσο Alzheimer έδειξαν ότι: α) οι ασθενείς με ήπια Νόσο Alzheimer παρουσίασαν χειρότερη επίδοση από την ομάδα των ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και την ομάδα ελέγχου στις δοκιμασίες ακούσιας μνήμης και εκούσιας οπτικοχωρικής μνήμης, β) οι ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητικη Έκπτωση, σε σύγκριση με τους υγιείς συμμετέχοντες, είχαν σημαντικά χαμηλότερη επίδοση μόνο στις δοκιμασίες εκούσιας μνήμης (λεκτικής και οπτικοχωρικής), γ) όταν χωρίσαμε την ομάδα των ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση, σε ασθενείς με ή χωρίς ατροφία των ιπποκάμπων, η μόνη δοκιμασία μνήμης που φάνηκε να διαφοροποιεί τις δύο ομάδες ήταν η ακούσια αναγνώριση κατά την οποία οι ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ατροφία των ιπποκάμπων είχαν σημαντικά χαμηλότερη επίδοση σε σχέση με τους ασθενείς χωρίς ατροφία, δ) οι δοκιμασίες ακούσιας μνήμης, τόσο η ελεύθερη ανάκληση όσο και η αναγνώριση, ήταν οι μόνες που συσχετίσθηκαν ισχυρά τόσο με την δεξιά όσο και με την αριστερή ατροφία των ιπποκάμπων αλλά και με την συνολική ατροφία των κροταφικών λοβών. Τα αποτελέσματα για τους ασθενείς με νόσο Parkinson σε σχέση με την ομάδα ελέγχου αποκάλυψαν στατιστικά σημαντική έκπτωση της εκούσιας ανάκλησης, τόσο της λεκτικής όσο και της οπτικοχωρικής. Αντίθετα, η ακούσια μνήμη στους ασθενείς με νόσο Parkinson φαίνεται να είναι καλά διατηρημένη. Επιπρόσθετα, τα αποτελέσματά μας αποκάλυψαν ότι σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, οι ασθενείς με νόσο Parkinson εμφάνισαν σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στις νευροψυχολογικές δοκιμασίες που αξιολογούν την προσοχή και τις επιτελικές λειτουργίες, οι οποίες συσχετίστηκαν σημαντικά με τις δοκιμασίες της εκούσιας λεκτικής και οπτικοχωρικής μνήμης. Αντιθέτως, δεν σημειώθηκαν αρκετές σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των προαναφερθεισών δοκιμασιών με την ακούσια μνήμη. Συζήτηση: Η παρούσα διδακτορική διατριβή αποσκοπεί στην πιο ενδελεχή αξιολόγηση των διαταραχών μνήμης, με στόχο να συνεισφέρει σε μία πιο έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση των ασθενών και συνεπακόλουθα στον σχεδιασμό μιας καταλληλότερης παρέμβασης. Όσον αφορά τη λειτουργία της μνήμης κατά την φυσιολογική γήρανση, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι υγιείς ηλικιωμένοι, σε σχέση με τα νεαρότερα άτομα, παρουσιάζουν έκπτωση στην λειτουργία της μνήμης που αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό την ακούσια μνήμη. Οι υγιείς ηλικιωμένοι είναι ικανοί να συγκρατήσουν με ικανοποιητικό τρόπο τις πληροφορίες, τις οποίες είχαν προσπαθήσει εκούσια να τις απομνημονεύσουν ενώ η ακούσια κωδίκευση πληροφοριών φαίνεται να επηρεάζεται περισσότερο κατά το φυσιολογικό γήρας. Η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει επίσης την ισχυρή σχέση που υπάρχει μεταξύ της ακούσιας μνήμης και του όγκου του ιπποκάμπου στους ασθενείς με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση και ήπια Νόσο Alzheimer. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να διερευνήσουν την προγνωστική αξία της ακούσιας μνήμης στον εντοπισμό ασθενών με αμνησιακή Ήπια Νοητική Έκπτωση οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εξελιχθούν σε νόσο Alzheimer. Οι ασθενείς με νόσο Parkinson παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα τα οποία αφορούν την εκούσια μνήμη, ενώ η ακούσια φαίνεται καλύτερα διατηρημένη. Δεδομένου ότι η εκούσια μνήμη θεωρείται ως μια πιο απαιτητική και κοπιώδης νοητική διαδικασία, οι διαταραχές αυτές θα μπορούσαν να αποδοθούν σε μετωπιαίες διαταραχές και διαταραχές προσοχής. Τέλος, οι χαμηλές επιδόσεις των ασθενών μόνο στην δοκιμασία ελεύθερης ανάκλησης και όχι στην δοκιμασία αναγνώρισης υποστηρίζουν την άποψη ότι τα ελλείμματα μνήμης που εμφανίζουν οι ασθενείς Parkinson είναι πιθανό να οφείλονται σε μια μετωπιαία/επιτελική δυσλειτουργία και όχι σε δυσλειτουργία του έσω κροταφικού λοβού.Introduction: Incidental memory refers to the ability of memorizing information without specific intention. On the other hand, intentional memory refers to situations when individuals make a conscious effort to memorize the presented information. Incidental memory seems to play a very important role in everyday life, but is rarely being assessed during neuropsychological evaluation. The goal of the present doctoral dissertation is the investigation of incidental and intentional memory in patients with neurodegenerative diseases (Alzheimer's disease, Parkinson's disease, Mild Cognitive Impairment) as well as their changes during normal aging. In addition, one of the objectives of the present research was to study the correlation between incidental/intentional memory with other cognitive functions as well as to investigate the association with the demographic characteristics of the sample. Finally, we investigated the association between incidental and intentional memory with patients' imaging findings. Methodology: The sample of the present study consisted of 107 participants, 72 healthy participants and 65 patients with neurological conditions affecting cognitive functions (15 patients with Alzheimer's disease, 33 patients with Mild Cognitive Impairment and 17 patients with Parkinson's disease). All participants were examined by a special neurologist and neuropsychologist, and for their inclusion in the study they had to meet specific clinical and driving criteria. Incidental memory evaluation was performed through a driving simulator experiment. More specifically, after completing the driving simulation, an incidental memory questionnaire, designed specifically for the needs of the experiment, was administrated to the participants. It consisted of questions about stimuli observed by the participants during the driving scenario either in the form of free recall or in the form of recognition task. In addition, intentional memory, verbal and visuospatial, was evaluated by two neuropsychological tests: (a) Hopkins Verbal Learning Test-Revised and (b) Brief Visuospatial Memory Test-Revised. Results: The results of the analyses for the group of healthy participants revealed a greater impact of age on incidental memory tasks. On the contrary, gender did not appear to have such an effect on either incidental or intentional memory. In addition, attentional and executive functioning was more strongly associated with incidental memory than the intentional memory measures that were utilized in the current study. The results of this study for patients with amnestic Mild Cognitive Impairment and mild Alzheimer's Disease indicated that: a) patients with mild Alzheimer's Disease performed worse than the amnestic Mild Cognitive Impairment group and the control group in incidental and intentional memory tasks, b) in comparison to the control group, patients with aMCI had a significant attenuation of performance only in intentional memory (verbal and visuospatial), c) when we separated the amnestic Mild Cognitive Impairment group patients with or without hippocampal atrophy, the only memory measure that appeared to differentiate the two subgroups was the incidental recognition task in which patients with hippocampal atrophy had a significantly lower performance than the patients without hippocampal atrophy, d) the incidental memory tasks, both free recall and recognition, were the only memory measures that strongly correlated with both right and left hippocampal atrophy but also with the overall atrophy of the temporal lobes. The results for patients with Parkinson's disease, in comparison to the control group, revealed a significant impairment in intentional recall, both for verbal and visuospatial information. On the contrary, incidental memory seems to be better preserved in patients with Parkinson's disease. Our results revealed that compared to the control group, patients with Parkinson's disease had a significantly lower performance in neuropsychological tests evaluating attention and executive functions, which were significantly correlated with the intentional verbal and visuospatial memory tasks. Discussion: The present doctoral thesis aims to the comprehensive evaluation of memory impairments, in order to contribute into the formulation of better diagnostic procedures and consequently to the implementation of better treatment plans. Ageing appears to affect to a greater extent incidental rather than intentional memory. Healthy elderly seem to be able to retain adequately information that they have intentionally attempted to memorize while incidental encoding of information appears to be more affected during normal aging. The present study also highlights the strong relationship between incidental memory and the volume of the hippocampus in patients with amnestic Mild Cognitive Impairment and mild Alzheimer's disease. Future studies could investigate the predictive value of incidental memory in detecting patients with amnestic Mild Cognitive Impairment who are at greater risk of developing Alzheimer's disease. Patients with Parkinson's disease appeared to have significant deficits only in the intentional recall task whereas incidental memory was well preserved. Concerning that intentional memory is a more effortful and demanding cognitive process the significant difference in the intentional memory task between PD patients and the control group could be attributed to attentional frontal-related impairments that commonly appear in patients with Parkinson's disease. Finally, our findings indicated that PD patients performed worse only in the intentional recall task while their recognition performance was intact. This pattern of findings supports the view that the difficulties observed in intentional recall maybe explained by a frontal/executive dysfunction and not from a primary dysfunction of the medial temporal lobe structures

Perceptions of Patients, Caregivers, and Healthcare Professionals toward Telemedicine Use for Cognitive and Movement Disorders in the Aegean Islands, Greece: A Pilot Study of the SI4CARE European Project

Background: Patients with neurodegenerative diseases who live in remote areas often have limited access to specialized healthcare, and telemedicine represents a useful solution. The aim of this study was to investigate the perceptions toward the use of a specialized-tertiary telemedicine service of patients with cognitive and movement disorders, caregivers, and local healthcare professionals (HPs) in the Aegean Islands. Methods: Data were derived from the “Specialized Outpatient Clinic of Memory, Dementia and Parkinson’s disease through the National Telemedicine Network”, March 2021–March 2023. The survey included 10 questions (5-point Likert scale). Results: We received 64 questionnaires (25 patients, 18 caregivers, 21 HPs). Most participants positively perceived all aspects of telemedicine, including comfort (mean ± standard deviation: patients 4.5 ± 0.9, caregivers: 4.8 ± 0.5, HPs: 4.6 ± 0.7), access to specialized care (4.7 ± 0.6, 4.7 ± 0.5, 4.9 ± 0.4), number of transportations (4.6 ± 0.8, 4.6 ± 0.9, 4.8 ± 0.5), adequacy of follow-up (4.6 ± 0.7, 4.4 ± 0.8, 4.2 ± 0.7), future telemedicine selection (4.8 ± 0.4, 4.8 ± 0.4, 4.6 ± 0.6), perceived reliable medical assessment (4.7 ± 0.5, 4.6 ± 0.6, 4.3 ± 0.6), information delivery (4.7 ± 0.6, 4.6 ± 0.5, 4.4 ± 0.9), health status improvement (4.6 ± 0.7, 4.6 ± 0.6, 4.0 ± 0.7), cost (4.6 ± 1, 4.6 ± 1, 5.0 ± 0.2), and general satisfaction (4.8 ± 0.4, 4.7 ± 0.5, 4.5 ± 0.6). The commonest recommendations were more frequent visits, medical specialties, and dissemination of information. Conclusions: The positive perception of participants highlights the value of telemedicine for specialized healthcare for neurodegenerative disorders, especially in remote areas

A Multicomponent Home-Based Intervention for Neuropsychiatric Symptoms in People With Dementia and Caregivers' Burden and Depression: A 6-Month Longitudinal Study

Objectives: Many people with dementia live in their home and require ongoing care, which is often provided by informal family caregivers. Thus, we examined the effectiveness of a multicomponent home-based intervention by evaluating its impact on a) neuropsychiatric symptoms of people with dementia and b) burden and depression of their caregivers. Methods: During the first 6 months of this prospective single-center study, we applied a home-based multicomponent intervention in 205 dyads of care-recipients and caregivers. In further analyzes, we included only dyads of caregivers and care-recipients with available data both at baseline and 6-month follow-up (N = 144). All assessments were conducted at home and included sociodemographic features, care-recipients’ clinical data, cognitive status (Mini-Mental State Examination), activities of daily living (Instrumental Activities of Daily Living; Katz Index of Independence in Activities of Daily Living), neuropsychiatric symptoms (Neuropsychiatric Inventory), and caregivers’ burden (Zarit Burden Inventory) and depression (Center for Epidemiological Studies-Depression). Results: We found significant decreases in the severity (p(FDR) = 0.002) and associated distress (p(FDR) = 0.001) of neuropsychiatric symptoms, as well as caregivers’ burden (p(FDR) = 0.004) and depressive symptoms (p(FDR) = 0.001). As expected, there was significant deterioration in care-recipients’ cognitive status (p(FDR) = 0.005) and measures of activities of daily living (p(FDR) < 0.005). Conclusion: Despite the progressive course of dementia, the home-based multicomponent intervention was effective in decreasing caregivers’ burden and depression and minimizing care-recipients’ neuropsychiatric symptoms’ severity and associated distress after 6 months. Our study highlights the establishment of home-based care units as an advantageous solution, specifically for family members seen to have a “taken-for-granted” role in dementia caring

Neuropsychology in Greece: Results from a survey of practicing professionals

Neuropsychology is a fast-growing specialty in Greece. This study surveyed the status of neuropsychologists in Greece investigating several aspects of the profession. An online-based questionnaire collected data from December 2019 to February 2020. A total of 133 participants specialized in neuropsychology were included in the final sample: 81% of the participants were women with a mean age of 35 years. In the total sample, 25.8% of the participants reported working in the hospital system, 18.5% in the university or college, and 17.7% in a private practice job. Greek professionals cited to engage actively in assessment (87.9%), in research (65.1%), in rehabilitation (47.7%), and teaching (30.2%). Professionals primarily declared to assess individuals with dementia (80.3%), depression (47.7%), and stroke (44.0%), and they reported neurologists, psychiatrists and psychologists as their leading sources of referrals. The top five perceived barriers to the field include the lack of recognized specialty (75.9%), the lack of clinical training opportunities (63.9%), the lack of strong professional associations (57.9%), the lack of access to neuropsychological instruments (57.9%) and the lack of willingness to collaborate between professionals (48.9%). The average monthly income of professionals represents a ratio of 0.76 in comparison to that of other scientists in the country and is the lowest reported among other countries. Despite the significant development of the profession, it is essential to create more clinical training opportunities, apply practices systematically to diverse populations, redefine the specialty of neuropsychology in the national health system of the country, and advocate for the profession

Pharmacological and Non-Pharmacological Treatments for Depression in Parkinson’s Disease: An Updated Review

Depression represents one of the most common non-motor disorders in Parkinson’s disease (PD) and it has been related to worse life quality, higher levels of disability, and cognitive impairment, thereby majorly affecting not only the patients but also their caregivers. Available pharmacological therapeutic options for depression in PD mainly include selective serotonin reuptake inhibitors, serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors, and tricyclic antidepressants; meanwhile, agents acting on dopaminergic pathways used for motor symptoms, such as levodopa, dopaminergic agonists, and monoamine oxidase B (MAO-B) inhibitors, may also provide beneficial antidepressant effects. Recently, there is a growing interest in non-pharmacological interventions, including cognitive behavioral therapy; physical exercise, including dance and mind–body exercises, such as yoga, tai chi, and qigong; acupuncture; therapeutic massage; music therapy; active therapy; repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS); and electroconvulsive therapy (ECT) for refractory cases. However, the optimal treatment approach for PD depression is uncertain, its management may be challenging, and definite guidelines are also lacking. It is still unclear which of these interventions is the most appropriate and for which PD stage under which circumstances. Herein, we aim to provide an updated comprehensive review of both pharmacological and non-pharmacological treatments for depression in PD, focusing on recent clinical trials, systematic reviews, and meta-analyses. Finally, we discuss the pharmacological agents that are currently under investigation at a clinical level, as well as future approaches based on the pathophysiological mechanisms underlying the onset of depression in PD

123I-FP-CIT SPECT [(123) I-2 beta-carbomethoxy-3 beta-(4-iodophenyl)-N-(3-fluoropropyl) nortropane single photon emission computed tomography] Imaging in a p.A53T alpha-synuclein Parkinson’s disease cohort versus Parkinson’s disease

Background: The p.A53T point mutation in the alpha-synuclein gene (SNCA) is a rare but highly relevant cause of autosomal dominant Parkinson’s disease (PD). Objectives: The objective of this study was to assess striatal dopaminergic denervation in a cohort of symptomatic carriers of the p.A53T SNCA mutation as compared to PD patients. Methods: Data from the Parkinson’s Progression Markers Initiative database of 11 symptomatic p.A53T SNCA mutation carriers who underwent 123I-FP-CIT SPECT [(123) I-2 beta-carbomethoxy-3 beta-(4-iodophenyl)-N-(3-fluoropropyl) nortropane single photon emission computed tomography] imaging at our site were compared with those of 33 age-, sex-, and disease duration-matched PD patients. Results: The p.A53T mutation carriers had significantly lower caudate nucleus binding ratio both contralaterally and ipsilaterally to the most affected side (P = .002 and P = .006) and a decreased contralateral caudate/putamen signal ratio (P = .007) as compared to PD. A similar degree of striatal asymmetry was observed in both subgroups. No correlation between scores in neuropsychological tests and caudate nucleus dopaminergic denervation could be demonstrated. Conclusions: PD patients harboring the p.A53T SNCA mutation show evidence of a more severe nigrostriatal denervation, especially evident in the caudate nucleus. The lack of significant differences in the putaminal binding ratios may reflect a floor effect or a true preferential targeting of the caudate terminals in p.A53T SNCA-associated PD. (c) 2018 International Parkinson and Movement Disorder Societ

Double Trouble: Association of Malignant Melanoma with Sporadic and Genetic Forms of Parkinson’s Disease and Asymptomatic Carriers of Related Genes: A Brief Report

Introduction: Previous epidemiological evidence has established the co-occurrence of malignant melanoma (MM) and Parkinson’s disease (PD). Shared molecular mechanisms have been proposed to be implicated in this relationship. The aim of the present study was to assess the prevalence of MM in patients with sporadic and genetic types of PD, as well as in asymptomatic carriers of PD-related genes. Methods: Data regarding past medical history and concomitant disease of 1416 patients with PD (including 20 participants with prodromal disease who phenoconverted to PD), 275 healthy controls (HCs) and 670 asymptomatic carriers of PD-related genes were obtained from the database of the Parkinson’s Progression Markers Initiative (PPMI). Focus was placed on information about a medical record of MM. We also retrieved data regarding the genetic status of selected PPMI participants with a positive MM history. Results: In total, 46 patients with PD reported a positive MM history. Concerning the genetic forms of PD, nine of these PD patients (2.47%) carried a Leucine Rich Repeat Kinase 2 (LRRK2) gene mutation (mainly the G2019S), while eight (4.49%) harbored a Glucocerebrosidase (GBA) gene mutation (mainly the N370S). No alpha-synuclein (SNCA) gene mutation was identified in patients with an MM history. The remaining 29 PD patients (3.5%) were genetically undetermined. In total, 18 asymptomatic carriers of PD-related genes had a positive medical history for MM: among them, 10 carried an LRRK2 gene mutation (2.69%) and 10 a GBA gene mutation (3.51%) (2 were dual carriers). MM history was identified for seven HCs (2.5%). Conclusions: We replicated the previously reported association between genetically undetermined PD (GU-PD) and MM. A correlation of LRRK2 mutations with the development of MM could not be verified in either symptomatic PD patients or asymptomatic carriers, implicating distinct pathogenetic mechanisms as compared to GU-PD. Importantly, despite the limited literature evidence on Gaucher disease, this study highlights for the first time the relatively high prevalence of MM among asymptomatic and symptomatic PD GBA mutation carriers, with potential clinical implications