Lucjan Rydel jako badacz i wydawca literatury dawnej – dzieje edycji „Jerozolimy wyzwolonej” Torquata Tassa w przekładzie Piotra Kochanowskiego (Kraków 1902–1903)

The article discusses the research and editing work of Lucjan Rydel related to the Old Polish literature – the two-volume edition of Torquato Tasso’s Gerusalemme liberata, translated by Piotr Kochanowski as Goffred albo Jeruzalem wyzwolona, prepared by Rydel and published in Krakow in 1902–1903 by Polish Academy of Arts and Sciences in the series Biblioteka [96] Marta M. Kacprzak Pisarzów Polskich (Polish Writers’ Library). It is the result of Rydel’s research on the life and work of Piotr Kochanowski – Jan Kochanowski’s nephew, Renaissance poet, Polish translator of Ariosto and Tasso. In the Biblioteka Pisarzów Polskich it was planned to publish, in addition to Goffred, a 5-volume edition of Ariosto’s Orlando furioso translated by Piotr Kochanowski and a monograph on Kochanowski. Rydel’s materials for these books were lost during World War II, but they are known from the accounts of Józef Tretiak and Roman Pollak. Rydel’s edition of Goffred was critically reviewed by Adam Antoni Kryński, Ignacy Chrzanowski and Aleksander Brückner

Dzieła Adama Mickiewicza w książce dla dzieci i młodzieży do 1918 r. Inicjatorzy przedsięwzięć wydawniczych – wydawcy – wydawnictwa – drukarze w trosce o oświatę i kulturę polską pod zaborami

Autorka artykuł poświęca postaci Adama Mickiewicza oraz jego twórczości w kontekście przekazywania jej dzieciom oraz młodzieży. Należy pamiętać, że wieszcz był dla osób żyjących pod zaborami symbolem polskości. Przełom XIX i XX wieku, kiedy to przypadały lata Mickiewiczowskie (100. rocznica urodzin czy 50. rocznica śmierci) sprzyjały popularyzacji twórczości poety. Badaczka skupia się nad utworami wybranymi z tych okazji dla młodszych czytelników.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

Wokół periodyku „Babin na Obcej Ziemi” (1832). Polska kultura dawna w czasopiśmie Wielkiej Emigracji

The paper discusses a short-lived and humoristic literary journal entitled “Babin na Obcej Ziemi” [“Babin in a Foreign Land”] that was published in France in 1832, at the very beginning of the Polish Great Emigration; it was also the first ever journal published by Polish migrants. The paper introduces basic information about the publication process of this illustrated journal – such as its connection to Antoni Oleszczyński – and presents the analysis of three works of fiction published in two volumes of the journal (List nadesłany z Elbląga dnia 1 maja 1832 [Letter sent from Elbląg on 1 May 1832]; Panorama Besançonu [Besançon Panorama] by Franciszek Gordaszewski; Bajka. Szpak, papuga i gawrony [Fairy-tale. A Starling, a Parrot and Rooks]), focusing on the motif of Rzeczpospolita Babińska [Babińska Republic] present in both the message and organisation of the journal. The paper tells the story of this interesting sixteenth-and-seventeenth-century literary organisation, showcases its literary influences and presents its reception in the Polish culture of the nineteenth century, also among the members of the Great Emigration (such as Franciszek Ksawery Szaniawski, Kazimierz Władysław Wójcicki, Antoni Oleszczyński, and Leonard Chodźko). The works of fiction analysed in this paper are also discussed as examples of satire characteristic for the Enlightenment Era. Therefore, the works discussed in this paper are placed within the historical, political and social situation of Polish migrants in 1832. The author also shows the connection between traditional literary and humoristic conventions and the current situation of the Great Emigration. Finally, the paper also discusses the reception of the journal and its connection with journal “Pszonka” published by Leon Zienkowicz (Strasburg and Paris 1839-1844).Artykuł to monograficzne opracowanie efemerycznego czasopisma literackiego o charakterze humorystycznym pt. „Babin na Obcej Ziemi”, wydawanego u początków Wielkiej Emigracji we Francji w 1832 r. – pierwszego polskiego periodyku emigracyjnego. Opracowanie porządkuje stan badań na temat sytuacji wydawniczej litografowanego pisma, m.in. analizując jego związek z Antonim Oleszczyńskim. Przedstawia interpretację trzech utworów literackich zamieszczonych w dwóch numerach periodyku (List nadesłany z Elbląga dnia 1 maja 1832; Panorama Besançonu Franciszka Gordaszewskiego; Bajka. Szpak, papuga i gawrony), koncentrując się na organizującym treść i przesłanie pisma motywie Rzeczypospolitej Babińskiej. Przypomina historię tego szlacheckiego koła towarzysko-literackiego z XVI–XVII w., jego ślady literackie, a także recepcję jego dziedzictwa w kulturze polskiej XIX w., także w środowisku Wielkiej Emigracji (m.in. Franciszek Ksawery Szaniawski, Kazimierz Władysław Wójcicki, edycje tekstów Ignacego Krasickiego i Teodora Wagi, Antoni Oleszczyński, Leonard Chodźko). Interpretację utworów z periodyków odnosi również do tradycji satyry oświeceniowej. Zarazem plasuje teksty – ich treść, formę i przesłanie – na tle sytuacji historyczno-polityczno-społecznej emigracji polskiej około 1832 r. Ukazuje zderzenie staropolskiej i oświeceniowej konwencji literacko-humorystycznej z bieżącymi uwarunkowaniami Wielkiej Emigracji. Przypomina także ślady recepcji periodyku, m.in. jego związek z czasopismem „Pszonka” Leona Zienkowicza (Strasburg, Paryż 1839–1844)

Nieznana korespondencja Marii Konopnickiej w zbiorach Gabinetu Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

The subject of the article is Maria Konopnicka’s unpublished correspondence with five people, including nine small letters from the years 1888–1910, stored in the Manuscripts Department of University of Warsaw Library. Among the recipients are Felicjan Faleński, Wiktor Gomulicki and Wiktor Hahn. The letters concern e.g. Maria Konopnicka’s participation in Polish scientific and cultural life in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century. Scientifically researched and placed in a broad biographical and historical context, these texts can be an important source for research on the life of Maria Konopnicka and Polish culture at the turn of the 19th and 20th century.Przedmiotem artykułu jest dotąd niewydana korespondencja Marii Konopnickiej z pięcioma osobami, obejmująca dziewięć niewielkich listów z lat 1888–1910 przechowywanych w Gabinecie Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Do adresatów należą Felicjan Faleński, Wiktor Gomulicki i Wiktor Hahn. Listy dotyczą m.in. udziału Marii Konopnickiej w polskim życiu naukowym i kulturalnym drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Naukowo opracowane i umieszczone w szerokim kontekście biograficznym i historycznym, teksty te mogą stanowić ważne źródło do badań nad życiem Marii Konopnickiej oraz nad kulturą polską przełomu XIX i XX wieku

Z dziejów wydania pomnikowego "Dzieł wszystkich" Jana Kochanowskiego (Warszawa 1884–1897)

In 1884, during a jubilee of the 300th anniversary of Jan Kochanowski’s death, so-called monumental edition of his Collected works was initiated in Warsaw. Edition, novel and modern, became a milestone in the evolution of the Polish scientific edition, staying in line with the methodological postulates of edition, presented at the 1st Jan Kochanowski’s Historical-Literary Convention in 1884 in Cracow. Although not fully adequate to the nowadays requirements, in comparison to the practice of edition of the 19th century it constitutes a great achievement of the team of philologists and historians in terms of selection of text basis, presentation of text, critical apparatus, editorial comments, typographic layout, manuscript facsimile. It is an accomplishment related to the former circles of Main School of Warsaw. The article discusses the ideological and thematic assumptions, as well as details of performing an edition.W 1884 roku podczas jubileuszu 300-lecia śmierci Jana Kochanowskiego zainicjowano w Warszawie tzw. wydanie pomnikowe jego Dzieł wszystkich. Edycja, nowatorska i nowoczesna, stała się kamieniem milowym w ewolucji polskiego edytorstwa naukowego, współgrając z postulatami metodologicznymi edytorstwa, przedstawionymi na I Zjeździe Historyczno-Literackim im. Jana Kochanowskiego w 1884 roku w Krakowie. Choć nie w pełni zgodna z dzisiejszymi wymogami, na tle praktyki edytorstwa w XIX wieku stanowi duże osiągnięcie zespołu filologów i historyków w zakresie wyboru podstawy tekstowej, prezentacji tekstu, aparatu krytycznego, komentarza edytorskiego, układu typograficznego, faksymile rękopisu. To osiągnięcie związane m.in. z dawnym środowiskiem Szkoły Głównej Warszawskiej. Artykuł omawia założenia ideowe i warsztatowe oraz szczegóły realizacji edycji

Dziewiętnastowieczne edycje Flisu Sebastiana Fabiana Klonowica

Flis by Sebastian Fabian Klonowic is the first composition in the history of Polish literature which is a poetic Polish-written description of the journey made by the author (by the Vistula, from Warsaw to Gdańsk). In the 19th century, when Klonowic was highly valued, seven different editions of Flis were published in Gdańsk, Cracow, Warsaw, Leipzig, Chełmno and Lvov. The article presents the circles and individuals responsible for those editions (Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, Józef Czech, Włodzimierz Drucki-Lubecki, Jan Nepomucen Bobrowicz, Kazimierz Józef Turowski, Stanisław Węclewski, Adam Dominik Bartoszewicz and Mikołaj Biernacki) and their intentions, analyzes the structure of the editions, as well as their ideological and editorial principles.Flis Sebastiana Fabiana Klonowica to pierwszy utwór w historii literatury polskiej, który stanowi poetycki polskojęzyczny opis podróży odbytej przez autora (Wisłą z Warszawy do Gdańska). W XIX wieku, gdy Klonowica wysoko ceniono, wydano siedem różnych edycji Flisu w Gdańsku, Krakowie, Warszawie, Lipsku, Chełmnie i Lwowie. Artykuł przedstawia środowiska i osoby odpowiedzialne za te wydania (Krzysztof Celestyn Mrongowiusz, Józef Czech, Włodzimierz Drucki-Lubecki, Jan Nepomucen Bobrowicz, Kazimierz Józef Turowski, Stanisław Węclewski, Adam Dominik Bartoszewicz i Mikołaj Biernacki) oraz przyświecające im cele, analizuje konstrukcję wydań i ich założenia ideowe i edytorskie

Nineteenth-century editions of Polish translations of works by Saint Teresa of Ávila

From the 1840’s to the end of the 19th century more than twenty editions of Polish translations of texts by Saint Teresa of Ávila, as well as the ones attributed to her, were released. It was attempted to popularise her works, information about her life and thought, as well as the cult of her, knowledge about Christian mysticism and the revival of religious life. Two important bibliographies presenting the reception of Teresa in Poland: one by Stefania Ciesielska-Borkowska (1939) and the other one by Benignus Wanat (1972) require complementing and corrections, which should find reflection in contemporary editions and catalogues. The paper presents all the editions of works by Teresa (fragments, all works, collections of works, as well as paraphrases), released in Polish in the 19th-century books and periodicals. It corrects the mistakes in bibliographical descriptions, which result from mistakes in the publications themselves, as well as errors in attribution. It refers to the authorship of anonymous translations and their undetermined bases, it characterises briefly the environments in which Saint Teresa’s works were translated and published. It presents the religious, literary, social and scientific purposes accompanying the texts by Teresa, as well as translation, editorial and ideological assumptions. It shows the editions of Saint Teresa’s texts in translations or paraphrases by: Sebastian Nucerin, Ignacy Hołowiński, Nina Łuszczewska, Eleonora Ziemięcka, Michał Bohusz Szyszko, Eleonora z Paprockich Szemiothowa, Zygmunt Krasiński, Lucjan Siemieński, Ignacy Domeyko, Karmela Wiktima od Jezusa (Amalia Zenopolska), Tadeusz Miciński, Henryk Piotr Kossowski, as well as anonymous translators