Feniks i delphinus salvator. Historia zapomnianych wyobrażeń ikonografii wczesnochrześcijańskiej

Art in the 3rd and 4th centuries underwent transformations and adapted cer­tain representations which were typical of ancient iconography to the new needs and tasks of Christian art. Among the abundant examples of this pro­cess, many continue to be popular and recognizable, such as the representation of Hermes Kriophoros, which evolved to become Christ the Good Shepherd, or the sleeping Endymion, which became part of the “Jonah cycle.” The adaptation of patterns from antiquity for the purposes of Christian iconography was both popular and quite common, but only a fraction of the representations developed in that period survive today. This paper discusses the representa­tions that have been forgotten. Relying on the examples of the phoenix and the dolphin-rescuer, the paper analyzes factors that affected the partial (phoenix) or complete (delphinus salvator) disappearance of images which were typical of early Christian art and which relied on ancient imagery.W sztuce III i IV wieku dochodziło do transformacji i dostosowania niektó­rych przedstawień ikonografii antycznej do nowych potrzeb i zadań, jakie sta­wiała przed nimi sztuka chrześcijańska. Przykłady można mnożyć, zaczy­nając od tych bardziej znanych i do dziś rozpoznawalnych, jak chociażby przedstawienie Hermesa Kriophorosa, które ewoluuje do figury Chrystusa Dobrego Pasterza, czy śpiącego Endymiona, które wejdzie w skład tzw. cyklu Jonasza. Zjawisko akomodacji wzorców antycznych dla potrzeb ikonografii chrześcijańskiej było wówczas działaniem popularnym i dość powszech­nym, ale jedynie część z powstałych w tym czasie przedstawień przetrwała do dzisiaj. Właśnie takim zapomnianym wyobrażeniom poświęcono poniższe rozważanie, gdyż na przykładzie przedstawień feniksa i delfina ocalającego prześledzono czynniki, które wpływały na częściowy – feniks, lub całkowity – delphinus salvator, proces zanikania niektórych obrazów sztuki wczesno­chrześcijańskiej, bazujących na wzorcach antycznych

Ravenna tra Oriente e Occidente: stori e archeologia

Review: Ravenna tra Oriente e Occidente: stori e archeologiaRecenzja: Ravenna tra Oriente e Occidente: stori e archeologi

Czy ks. Józef Bilczewski był kandydatem do objęcia Katedry Dogmatyki na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego?

Was Fr. Józef Bilczewski (until November 30, 1885 Fr. Józef Biba) a candidate for the chair of dogmatic theology at the Theological Faculty of the Jagiellonian University? The sources discussed in this article suggest so. But what lectures did Fr. J. Bilczewski supposedly give, and to what chair was he supposedly assigned? Decisions on these matters depended on personnel changes at the UJ Theological Faculty. After the hiring in 1887 of Fr. Marian Morawski SJ, who took charge of the Department of Special Dogmatics, it was decided that the Department of Fundamental Dogmatics would be handed over to Fr. J. Bilczewski so that it would be separated from the Department of Christian Philosophy, with which it was connected through Fr. Stefan Pawlicki CR, who taught both courses. According to the sources, it is clear that successive deans of the Faculty of Theology – ever since Fr. J. Bilczewski returned to Krakow with his doctorate from Vienna – took measures to prepare him for scientific and didactic work at the faculty of theology. Hence, one more problem needs to be broached: why was he ultimately – on February 1, 1891 – hired as an associate professor of special dogmatics at the University of Lviv? However, this is a subject for separate consideration.  Czy ks. Józef Bilczewski (do 30 listopada 1885 ks. Józef Biba) był kandydatem na wykładowcę teologii dogmatycznej na Wydziale Teologicznym UJ? Prezentowane w tekście źródła zbliżają do twierdzącej odpowiedzi na to pytanie. Jakie jednak wykłady miałby prowadzić ks. J. Bilczewski i do jakiej katedry miał być przypisany? Decyzje w tych kwestiach uzależniano od zmian personalnych na Wydziale Teologicznym UJ. Po zatrudnieniu w 1887 r. ks. Mariana Morawskiego SJ, który objął kierownictwo Katedry Dogmatyki Specjalnej, postanowiono przekazać w ręce ks. J. Bilczewskiego Katedrę Dogmatyki Fundamentalnej w celu oddzielenia jej od Katedry Filozofii Chrześcijańskiej, z którą była połączona za sprawą prowadzącego oba kursy ks. Stefana Pawlickiego CR. W świetle źródeł wyraźnie widać, że kolejni dziekani Wydziału Teologicznego – od momentu powrotu ks. J. Bilczewskiego do Krakowa z wiedeńskim doktoratem – podejmowali działania mające na celu przygotowanie go do działalności naukowo-dydaktycznej na fakultecie teologicznym. Stąd poruszenia wymaga kolejny problem: dlaczego ostatecznie – 1 lutego 1891 r. – został zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego dogmatyki specjalnej na Uniwersytecie Lwowskim? Stanowi jednak on temat do osobnych rozważań

O nie świętym Tertulianie, czyli jak to z rygoryzmem bywało

Recension: Ks. Waldemar Turek, TERTULIAN, opracowanie i wybór tekstów, [w:] Ojcowie Żywi XV, seria pod redakcją ks. Marka Starowieyskiego, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 1999, ss. 296.Recenzja: Ks. Waldemar Turek, TERTULIAN, opracowanie i wybór tekstów, [w:] Ojcowie Żywi XV, seria pod redakcją ks. Marka Starowieyskiego, Wydawnictwo WAM, Księża Jezuici, Kraków 1999, ss. 296

Single photon emission computed tomography (SPECT) in the diagnosis of orbital cavernous hemangioma

Background: Cavernous hemangiomas are among the most common benign neoplasms observed in the eye socket, making up 3-7% of all pathological orbital masses. Scintigraphy using 99mTc-labeled red blood cells is the currently approved method regarding liver hemangiomas. The aim of this study was to ascertain whether the application of single photon emission computed tomography (SPECT) with 99mTc-labeled RBCs is as useful in orbital hemangioma diagnostics as in evaluating liver hemangiomas. Case Report: SPECT diagnostics of the facial skeleton using 99mTc–labeled RBCs was carried out in two patients suspected of orbital hemangiomas. The erythrocytes were labeled by an in vivo method; 20 mCi (700 MBq) of 99mTc-pertechnetate was injected 20 minutes after intravenous application of pyrophosphate. SPECT of the facial skeleton with a one-head gamma camera was initiated 10 minutes after administering the radioisotope. Conclusions: SPECT with application of 99mTc-labeled RBCs might be a useful supplementary examination to US, CT, or MRI, especially with the use of fusion techniques (SPECT/MRI, SPECT/CT) in suspected orbital hemangiomas

Unknown apostles of the grassroots mission in Gothic Dacia in the light of The Passion of St. Sabbas the Goth

It is commonly held that the Christianization of the Gothic environment in the second half of the 4th century is a result of a large-scale operation carried out by Ulfila and his disciples – universal Christianization recognized by Gothic authorities. However, in this study attention is drawn to the fact that earlier missionary activities, referred to here as ‘grassroots Christianization,’ had already been of great significance since the second half of the 3rd century. The bottom-up mission involved spreading the Gospel in the Gothic community in a rather spontaneous way, by slaves captured by Goths in the Empire, in successive generations of their descendants (the case of Ulfila), or even heresiarchs seeking refuge outside the Empire. The process was frequently elusive, due to the lack of clear records of those activities in archaeological sources or writings, with the notable exception of credible testimony in the form of “The Passion of St. Sabbas the Goth’, a document which became the basis for the analysis conducted by the author. The source suggests that Christianization was also a bottom-up phenomenon and had reached the ‘plebeian’ environment of Goths much earlier, bearing fruit in the form of an active Church community and preparing the Gothic world for late 4th century missionaries. Thus, it was not merely a spectacular act of the apostolic mission of bishop Ulfila or his successors, but also of such apostles as Sabbas the Goth, presbyter Gutthikas, Harpyla the monk or other apostles of the grassroots mission whose names today we are unable to mention

Nieznani apostołowie misji oddolnej w gockiej Dacji w świetle Opisu męki św. Saby Gota

It is commonly held that the Christianization of the Gothic environment in the second half of the 4th century is a result of a large-scale operation carried out by Ulfila and his disciples – universal Christianization recognized by Gothic authorities. However, in this study attention is drawn to the fact that earlier missionary activities, referred to here as ‘grassroots Christianization,’ had already been of great significance since the second half of the 3rd century. The bottom-up mission involved spreading the Gospel in the Gothic community in a rather spontaneous way, by slaves captured by Goths in the Empire, in successive generations of their descendants (the case of Ulfila), or even heresiarchs seeking refuge outside the Empire. The process was frequently elusive, due to the lack of clear records of those activities in archaeological sources or writings, with the notable exception of credible testimony in the form of “The Passion of St. Sabbas the Goth’, a document which became the basis for the analysis conducted by the author. The source suggests that Christianization was also a bottom-up phenomenon and had reached the ‘plebeian’ environment of Goths much earlier, bearing fruit in the form of an active Church community and preparing the Gothic world for late 4th century missionaries. Thus, it was not merely a spectacular act of the apostolic mission of bishop Ulfila or his successors, but also of such apostles as Sabbas the Goth, presbyter Gutthikas, Harpyla the monk or other apostles of the grassroots mission whose names today we are unable to mention.Przyjęło się uważać, że chrystianizacja w środowisku gockim drugiej połowie IV wieku to efekt prowadzonej na wielką skalę – m.in. przez Wulfilę i jego uczniów – chrystianizacji powszechnej uznanej przez władze Gotów. Jednak w niniejszym opracowaniu zwraca się uwagę na to, że duże znaczenie miały również wcześniejsze – prowadzone od drugiej połowy III wieku – działania ewangelizacyjne nazwane tu chrystianizacją oddolną. Misja oddolna związana była z przenikaniem Dobrej Nowiny do społeczności gockiej w sposób dość spontaniczny – m.in.: wraz z niewolnikami gockimi, pochodzącymi z cesarstwa, w kolejnych pokoleniach ich potomkami (casus Wulfili), czy wręcz herezjarchami szukającymi schronienia poza granicami Imperium – i częstokroć nieuchwytny, ze względu brak wyraźnej recepcji tych działań w źródłach archeologicznych, czy tekstach pisanych. Chlubny wyjątek w tym względzie stanowi wiarygodne świadectwo jakim jest: Opis męki świętego Saby Gota, dlatego dokument ten stał się podstawa prowadzonej w przez autora analizy. Z źródła wynika bowiem, że chrystianizacja, był również zjawiskiem oddolnym i dotarła do „plebejskiego” środowiska Gotów znacznie wcześniej, wydając owoce w postaci funkcjonującej wspólnoty Kościoła i przygotowując świat gocki na misjonarzy końca IV wieku. Zatem nie był to jedynie akt spektakularnej i prowadzonej z ogromnym rozmachem apostolskiej misji biskupa Wulfili, tudzież jego następców, ale również takich apostołów jak omawiany przez nas Saba Got, wzmiankowany prezbiter Gutthikas, mnich Harpyla, czy inni nieznani nam dziś z imienia apostołowie misji oddolnej