Zastupljenost oganohlornih pesticida u filetima oslića

Organohlorni pesticidi (OCP) su grupa jedinjenja široko zastupljena u prirodi a samim tim i u hrani koju konzumiramo. Da bismo za proizvod rekli da je bezbedan za upotrebu neophodno je da sadržaj OCP-a u njemu bude manji od maksimalno dozvoljenih vrednosti koje su propisane važećim Pravilnikom. Identifikacija ove grupe jedinjenja se vrši gasnom hromatografijom sa masenim detektorom. Priprema uzoraka za analizu sa brzom QuECHERS metodom obezbeđuje da za kratko vreme, pouzdano ekstrahujemo analite od interesa. U našoj studiji ispitivali smo sadžaj 19 organohlornih pesticida u filetima oslića, ribljem proizvodu popularnom u našoj zemlji. Ispitivanja su pokazala da se koncentracija OCP-ova u ovim proizvodima nalazi znatno ispod maksimalno dozvoljenih koncentracija. Organohlorni pesticidi se akumuliraju u hrani i okruženju što izaziva zabrinutost zbog potencijalnih rizika po ljudsko zdravlje kao i zbog narušavanja ekološke ravnoteže (Kartalovic et al, 2015). U predhodnim decenijama organohlorni pesticidi su se koristili širom sveta kako bi unapredili poljoprivrednu proizvodnju. Globalna upotreba ove grupe jedinjenja je od 1950. godine dovela je do povećanja njihove potrošnje i do pedeset puta, paralelno sa rastom stanovništva (Nath, 2013). U našoj studiji ispitivali smo slučajno izabrane uzorke iz marketa. Uzorci su do ispitivanja čuvani u orginalnom pakovanju u skladu sa preporukom proizvođača. Na osnovu ispitivanja 18 uzoraka zaključeno je da je sadržaj organohlornih pesticida znatno niži od maksimalno dozvoljenih koncentracija u ribi, koje su propisane važećim Pravilnikom Republike Srbije. Opseg koncentracija OCP-a se kretao od 0.0065-0.0097 mg/kg. Generalno, svi pesticidi su toksične supstance dizajnirane da ubiju štetočine sa svojim otrovnim ili štetnim efektima. Direktno ili indirektno pesticidi mogu ući u ljudsko telo kroz lanac ishrane i konačno, mogu prouzrokovati različite efekte na ljudsko zdravlje, poput alergijskih reakcija uključujući i sterilitet i kancer. Zagađivanje hrane sa ovim supstancama se smatra jednim od najopasnijih aspekata u poslednjih nekoliko godina. Riba i riblji proizvodi mogu biti kontaminirani sa hloriovanim ostacima kroz različite izvore. Ovi kvaliteti ih čine najopasnijom grupom hemikalija kojima prirodni sistemi mogu biti izloženi i funkcionišu kao hemijski indikatori antropogenog pritiska i zagađenja (Baiarri i dr., 2001; Storelli et al.,2004). Zbog činjenice da su OCP ipak prisutni u ovim proizodima neophodno je iste izloziti stalnom monitoringu s ciljem obezbeđivanja plasmana samo bezbednih proizvoda na naše trzište

Primena ribarskih tehnologija u održivom razvoju klaničnih sistema

Primenom ribarskih tehnologija i sistema za prečišćavanje se na bezbedan, proveren i renomiran način uklanja otpad iz klanične industrije vodeći računa o zaštiti životne sredine. Sa otpadom dobijenim iz klanične industrije se postupa na način koji aktivno doprinosi ekonomskim, socijalnim i ekološkim cilјevima održivog razvoja. Sam spoj klanične industrije i ribarskih tehnika predstvalјa novinu kako u svetu tako i kod nas (Ćirković, 2014). Upravlјanje otpadom je jedan od najsloženijih problema u sistemu upravlјanja zaštitom životne sredine. Uzimajući u obzir prirodu sirovina i nastalih proizvoda, otpadne vode koje su nastale u toku proizvodnje i prerade prehrambenih proizvoda imaju po prirodi biorazgradivi karakter. Imajući u vidu da je štednja vode korisna, a prečišćavanje otpadnih voda zakonska obaveza trebalo bi imati na umu da će vode biti sve manje, da će voda biti sve skuplјa i da se mora štedeti jer se dva puta plaća - prvi put kada se dovodi u pogon i drugi put kada se kao zagađena mora prečistiti. Činjenica da smo evropska i podunavska zemlјa obavezuje nas da se u pogledu zaštite životne sredine ponašamo u istoj meri u kojoj su se obavezale i ostale evropske zemlјe. Zahtevi EU podrazumevaju maksimalno smanjenje zagađenja svih vrsta koje se postiže izborom tehnologija koje proizvode manja zagađenja, kao i efikasnijim korišćenjem sistema za tretman produkovanih zagađenja. Prečišćavanje industrijskih otpadnih voda je trenutno apsolutno neophodno. Izlazna otpadna voda iz industrijskih pogona može imati veliki uticaj na kvalitet podzemnih voda i vodenih tokova. Iz tog razloga povećava se broj institucija i industrijskih kompanija koje odgovorno vode računa o ovom problemu. Sve klanične industrije su obavezne da na bezbedan način izvrše prečišćavanje klanične vode pre puštanja u prirodne recipijente ili kanalizaciju uz obavezno plaćanje nadoknade za ispuštene otpadne vode koja je regulisana zakonom. Primena ove ideje je neophodna jer je ugrožavanje životne sredine jednosmerni problem današnjice, a i problem našeg ulaska u Evropsku zajednicu. Pored toga, nije zanemarlјiv ni ekonomski benefit. Naše rešenje uklanja problem otpadnih voda iz klanične industrije, a izgradnjom ribnjaka u sklopu klanice se omogućava proizvodnja ribe u prečišćenoj vodi poreklom iz klanične industrije uz dodatak vode iz bunara. Sam spoj klanične industrije i ribarskih tehnika predstvalјa novinu kako u svetu tako i kod nas. Tokom naših ogleda ukazali smo na: održivost klanične industrije korišćenjem ribarskih tehnologija i ekološko rešenje problema otpadnih voda, ribu kao bioindikatora zagađenja životne sredine i kontrole uspešnosti prečišćavanja otpadnih voda klanične industrije; prevođenje dela organskih materija putem prirodne hrane u meso ribe; uravnoteženje i zadovolјavajući kvalitet vode na završetku procesa prečišćavanja, s obzirom da kvalitetna voda danas predstavlјa nedostajući resurs; konstantan uvid u zdravstveno stanje riba; proizvodnju ribe kao kvalitetne namirnice sa aspekta mikrobiologije i nutritivne vrednosti riblјeg mesa; korišćenje vode u zalivnom sistemu ribnjaka kao zaokruženog procesa od otpadne vode do vode zadovolјavajućeg kvaliteta za ratarske kulture; sistemi za energetsku održivost: drvenasti ostatak bilјnih kultura se loži u energani klanice sa kostima koje su neiskorišćene u mesarskoj industriji čime se postiže veća energetska efikasnost

Sadržaj teških metala u starim srpskim rakijama šljivovicama

Seven elements, namely, arsenic, lead, cadmium, copper, zinc, iron and manganese were determined in 31 samples of Serbian plum brandies by application of atomic spectrometry techniques. Flame atomic absorption spectrometry was used for the quantification of copper, iron, zinc, manganese, lead and cadmium, and hydride generation atomic spectrometry absorption for arsenic quantification. The measured concentrations of the heavy metals and arsenic were assessed according to Serbian regulations, official regulations of some other countries and in respect to the content of microelements in other similar distilled alcoholic beverages. The amounts of microelements in the maximal recommended daily and weekly intake of plum brandy were determined. The influence of production (home made or industrial), type of wooden barrel (oak or mulberry), and duration of ageing process on the content of Zn, Cu, Fe and Mn in plum brandies, as well as the coefficient of correlation between the Cu content and pH value were also studied.Sedam elemenata: arsen, olovo, kadmijum, bakar, cink, gvožđe i mangan su određivani u 31 uzorku srpskih rakija šljivovica primenom tehnike atomske apsorpcione spektrometrije. Plamena atomska apsorpciona spektrometrija je korišćena za kvantifikaciju bakra, gvožđa, cinka, olova, mangana i kadmijuma, a hidridna tehnika atomske apsorpcione spektrometrije za kvantifikaciju arsena. Izmerena koncentracija teških metala i arsena je u skladu sa propisima Republike Srbije, zvaničnim propisima nekih drugih zemalja i drugim sličnim jakim alkoholnim pićima. Količina mikroelemenata u maksimalnom dnevnom i nedeljnom unosu rakije šljivovice je određena. Uticaj proizvodnje (domaća i industijska), vrste drvenih buradi (hrast i dud), trajanje procesa sazrevanja na sadržaj cinka, bakra, gvožđa i mangana u šljivovicama, kao i koeficijent korelacije između sadržaja bakra i pH je takođe ispitivan

Patients perspectives on drug shortages in six European hospital settings : a cross sectional study

BACKGROUND: It is known that drug shortages represent a major challenge for all stakeholders involved in the process, but there is little evidence regarding insights into patients′ awareness and perspectives. This study aimed to investigate the patients-perceived drug shortages experience and their view on outcomes in different European hospital settings. Furthermore, we wanted to explore information preferences on drug shortages. METHODS: A retrospective, cross sectional, a mixed method study was conducted in six European hospital settings. One hospital (H) from each of this country agreed to participate: Bosnia and Herzegovina (H-BiH), Croatia (H-CR), Germany (H-GE), Greece (H-GR), Serbia (H-SE) and Poland (H-PO). Recruitment and data collection was conducted over 27 months from November 2017 until January 2020. Overall, we surveyed 607 patients which completed paper-based questionnaire. Questions related to: general information (demographic data), basic knowledge on drug shortages, drug shortages experienced during hospitalization and information preferences on drug shortage. Differences between hospital settings were analyzed using Chi-squared test or Fisher’s exact test. For more complex contingency tables, Monte Carlo simulations (N = 2000) were applied for Fisher’s test. Post-hoc hospital-wise analyses were performed using Fisher’s exact tests. False discovery rate was controlled using the Bonferroni method. Analyses were performed using R: a language and environment for statistical computing (v 3.6.3). RESULTS: 6 % of patients reported experiences with drug shortages while hospitalized which led to a deterioration of their health. The majority of affected patients were hospitalized at hematology and/or oncology wards in H-BiH, H-PO and H-GE. H-BiH had the highest number of affected patients (18.1 %, N = 19/105, p < 0.001) while the fewest patients were in H-SE (1 %, N = 1/100, p = 0.001). In addition, 82.5 %, (N = 501/607) of respondents wanted to be informed of alternative treatment options if there was a drug shortage without a generic substitute available. Majority of these patients (66.4 %, N = 386/501) prefer to be informed by a healthcare professional. CONCLUSIONS: Although drug shortages led to serious medical consequences, our findings show that most of the patients did not perceive shortages as a problem. One possible interpretation is that good hospital management practices by healthcare professionals helped to mitigate the perceived impact of shortages. Our study highlights the importance of a good communication especially between patients and healthcare professionals in whom our patients have the greatest trust. SUPPLEMENTARY INFORMATION: The online version contains supplementary material available at 10.1186/s12913-021-06721-9