Economics as a Discipline of Instrumental Reason. Looking at Economics as a Science from the Perspective of the Frankfurt School of Philosophy

The article is built around the analysis of The critique of instrumental reason by Horkheimer, applied to issues connected with the philosophy of economics. Positive economics is under-stood as an example of a discipline where the pragmatic paradigm has been implemented. Therefore, economics functions within the boundaries of what Horkheimer called instrumental rationality. The starting point is the intellectual source shared by economics and the Frankfurt School, namely Kant’s philosophy of rationality. In the first part of the article, three of Kant’s ideas that are fundamental to economics are presented, and then the development of their application in philosophy of science, as seen by Horkheimer in 1947, is laid out. The second part of the article consists of enumerating various distinctive features of economics that set it apart from other social sciences and which constitute factors for which it can be considered a realm of the reign of ‘instrumental rationality’, with all the threats such an approach provokes. The above-mentioned features concentrate on treating humans in economics as a means, not as a goal. This aspect of the philosophy of science of the Frankfurt School (unlike its critique of capitalism as an economic system) has not been widely received

Quality and inspiration. A study of the diversification of rhetoric of quality in relation to different conceptual domains in Zen and the Art of Motorcycle Maintenance: An Inquiry into Values by Robert M. Pirsig

This article discusses the basic types of concepts of quality occurring in Robert M. Pirsig’s Zen and the Art of Motorcycle Maintenance: An Inquiry into Values. These terms refer to the different conceptual domains, creating diversi ed types of rhetoric. All kinds of rhetoric refer to the discovery and awakening of individuality. The quality of education at university or on a motorbike must extend to all possible levels of the Great Chain of Being, it can not only be addressed with abstractedness. Conceptual diversi cation means diversifying rhetoric and style, which possibly corresponds to different levels of quality for Pirsig. In this sense, his proposals of a metaphysics of quality is part of a current dispute about the crisis within the humanities and the need to give it meaning, practicality and socially responsible utility. A metaphysics of quality uses the rhetoric of conceptual schemata which include: road, inclusion and container.Artykuł omawia podstawowe typy pojęcia jakości występujące w powieści Roberta M. Pirsiga pt. Zen i sztuka obsługi motocykla. Rozprawa o wartościach. Te pojęcia odnoszą się do różnych domen konceptualnych, tworząc tym samym zdywersyfkowane typy retoryki. Wszystkie typy retoryki odnoszą się do odkrywania i przebudzenia jednostkowości. Jakość kształcenia na uniwersytecie czy na motocyklu musi sięgać do wszystkich możliwych poziomów Wielkiego Łańcucha Bytu, nie może adresować jedynie abstrakcji. Dywersyfkacja konceptualna oznacza zdywersyfkowanie retoryki i stylu, co może odpowiadać także różnym poziomom jakości u Pirsiga. W tym sensie jego propozycja metafzyki jakości wpisuje się w aktualne spory o kryzysie humanistyki i konieczności jej usensownienia, upraktycznienia i użycia społecznie odpowiedzialnego. Metafzyka jakości posługuje się retoryką schematów konceptualnych drogi, inkluzji i pojemnika

Spin-orbit proximity effect in graphene on metallic substrates: decoration vs intercalation with metal adatoms

The so-called spin-orbit proximity effect experimentally realized in graphene (G) on several different heavy metal surfaces opens a new perspective to engineer the spin-orbit coupling (SOC) for new generation spintronics devices. Here, via large-scale density functional theory (DFT) calculations performed for two distinct graphene/metal models, G/Pt(111) and G/Au/Ni(111), we show that the spin-orbit splitting of the Dirac cones (DCs) in these stuctures might be enhanced by either adsorption of adatoms on top of graphene (decoration) or between the graphene and the metal (intercalation). While the decoration by inducing strong graphene-adatom interaction suppresses the linearity of the G's $\pi$ bands, the intercalated structures reveal a weaker adatom-mediated graphene/substrate hybridization which preserves well-defined although broadened DCs. Remarkably, the intercalated G/Pt(111) structure exhibits splittings considerably larger than the defect-free case

An experimental study of mixing in the wake of arcs

Imperial Users onl

Ścieżki rozwoju miast województwa łódzkiego

Problematyka badawcza rozprawy doktorskiej koncentruje się na zagadnieniach związanych z geografią osadnictwa, a w szczególności na kwestiach związanych z rozwojem miast i czynnikami ich rozwoju. Rozwój miast w Polsce aż do początków XX w. pozostawał pod wpływem polskiej kultury o charakterze szlachecko-ziemiańskim. Główne ogniwa sieci osadniczej Polski zostały uformowane w okresie średniowiecza. Od II połowy XIII w. polskie miasta kształtowane były na wzór zachodni – miała miejsce lokacja na prawach miejskich (Dziewoński 1947). W okresie od XIII do XV w. powstała lub uzyskała prawa miejskie większość miast w Polsce (554 jednostki). Wprowadzenie instytucjonalnych barier uniemożliwiających przemieszczanie się chłopów (pańszczyzna) w znaczący sposób ograniczyło rozwój ludnościowy miast polskich. Był to efekt systemu polityczno-społecznego, ukształtowanego przez szlachtę, tradycyjnie związaną z wsią (Dziewoński 1947, Węcławowicz 2003). Początek XIX w. to w Europie czas szybkiego rozwoju gospodarczego i ludnościowego miast. Intensywny rozwój przemysłu na terenie Polski miał miejsce dopiero w II połowie XIX w., wówczas powstało wiele nowych miast, a równie wiele zostało rozbudowanych (np. Łódź, Zgierz, Żyrardów, Aleksandrów Łódzki, Sosnowiec). Demograficzny rozwój miast dodatkowo spotęgowało uwłaszczenie chłopów (Dziewoński 1947, Węcławowicz 2003). Próby zatarcia różnic w rozwoju gospodarczym kraju poprzez rozwój przemysłu nie powiodły się i tuż przed wybuchem II wojny światowej wskaźnik urbanizacji demograficznej wynosił jedynie 30%. Dopiero koniec wojny i nastanie ustroju socjalistycznego przyczyniły się do rozwoju miast. Ukształtowanie wizji życia miejskiego jako symbolu awansu społecznego, postępu i poprawy warunków życia połączone z forsownym uprzemysłowieniem miast, spowodowały ich rozrost (Gawryszewski 2005). Właściwie przez cały okres trwania PRL rozwój miast związany był z procesami industrializacji, a pojęcie miasta socjalistycznego ściśle związane jest z pojęciem miasta przemysłowego (Węcławowicz 2003). Transformacja systemowa zapoczątkowana w 1989 r. pozwoliła polskim miastom powrócić do „tradycyjnych” czynników rozwoju – wolnego rynku, renty gruntowej. Przedstawiony skrócony rys rozwoju sieci miejskiej w Polsce nasuwa pytanie czy proces ów był jednakowy na terenie całego kraju? Czy o powstaniu i rozwoju miast decydowały takie same czynniki? Odpowiedź na to pytanie jest prosta: zapewne nie. Powstanie i rozwój miasta jest bowiem konsekwencją działania licznych i bardzo zróżnicowanych czynników. Ewolucja miast, poza wieloma cechami wspólnymi, posiada także swoją specyfikę. Proces kształtowania ośrodków miejskich jest odzwierciedlaniem lokalnej historii, tradycji, zmian społecznych, politycznych czy gospodarczych, a warunki te wykazują przestrzenne zróżnicowanie. Tereny obecnie tworzące województwo łódzkie, przez wiele wieków funkcjonowały jako obszar stykowy trzech historycznych prowincji Polski – Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza. W okresie średniowiecza istniały tu cztery ważne jednostki administracyjne – województwa: łęczyckie, sieradzkie, rawskie oraz ziemia wieluńska. Wykształciło się pięć głównych centrów miejskich – Łęczyca, Łowicz, Piotrków, Rawa Mazowiecka, Sieradz (Liszewski 1989, Machlański 2009). Wiek XIX zastał ten obszar bez wykształconego jednolitego systemu osadniczego. Funkcjonujące średniowieczne ośrodki miejskie były organizatorami jedynie lokalnych sieci osadniczych. Nastanie XIX w., wieku rewolucyjnych zmian, w bardzo znaczący sposób wpłynęło na rozwój tego obszaru. Industrializacja nie objęła ukształtowanych historycznie ośrodków władzy i zarządzania, a zakłady przemysłowe lokalizowane były w miastach powstałych na surowym korzeniu (Liszewski 1989). Sieć osadniczą województwa łódzkiego tworzą więc zarówno miasta stare, o średniowiecznym rodowodzie tj. Łęczyca czy Piotrków Trybunalski, jak i miasta młode, niespełna dwustuletnie jak Konstantynów Łódzki, Aleksandrów Łódzki czy Ozorków. Ta cecha sieci miast województwa łódzkiego rodzi szereg pytań: jakie czynniki rządziły/rządzą rozwojem każdego z badanych miast? Czy o rozwoju poszczególnych miast decydowały takie same czy różne czynniki? Jakie są ścieżki rozwoju miast województwa łódzkiego? Czy ścieżki te posiadają cechy wspólne? Przedmiotem badań pracy są 44 miasta tworzące sieć osadniczą województwa łódzkiego (jednostki osadnicze posiadające prawa miejskie 1 stycznia 2011 r.; bez Łodzi), natomiast podmiotem badań ścieżki rozwoju miast województwa łódzkiego. Praca wpisana jest w teorię zależności od ścieżki (path dependence theory). Teoria zależności od ścieżki powstała w latach 80. XX w. na gruncie ekonomii ewolucyjnej. Miała posłużyć do wyjaśnienia procesów adaptacji nowych technologii i rozwoju przemysłu. Teoria zyskała również dużą popularność w naukach społecznych m.in. w socjologii, naukach politycznych oraz geografii ekonomicznej. Głównym założeniem twórców tej koncepcji było zwrócenie uwagi na znaczenie historii (history matters) i powiązanie kluczowych decyzji podjętych w przeszłości ze stanem aktualnym oraz przyszłym. Znajduje ona przede wszystkim zastosowanie w wyjaśnianiu dynamicznych procesów ekonomicznych, społecznych czy przestrzennych, o charakterze przypadkowym, które są nieodwracalne lub trudne do zmiany (David 2001, s. 15). Koncepcja jest także wykorzystywana do wyjaśnienia wyników nietypowych, wyjątkowych, które nie są zgodne z przewidywaniami ogólnie przyjętych teorii (Mahoney 2000, s. 508). W geografii teoria ta jest wykorzystywana do wyjaśnienia lokalizacji i koncentracji działalności gospodarczej w przestrzeni (Arthur 1994; Bellusi 1999; Bellusi i inni 2008; Boschma 1997, 2007; Boschma i Lambooy 1999; Domański 2000, 2003; Grabher 1993; Krugman 1991b, 1994, 1995, 2001) oraz mechanizmów rozwoju różnego rodzaju jednostek przestrzennych tj. miasta, regiony (Atkinson i Oleson 1996; Frost 2001; Gwosdz 2003, 2004a; Percocco 2013; Martin i Simme 2008; Woodlifa 1998)

Między wojenną historią a kobiecą perspektywą

The article is a review of the book Kobiety i/a doświadczenie wojny. 1914-1945 i później (‘Women and/towards the Experience of War. 1914-1945 and Afterwards’). The author analyzes general aspects of book’s composition, main assumptions and goals, focusing on the problem of the exact definition of the term „woman’s perspective” and its meaning in the light of war and post-war discourse.Artykuł jest recenzją książki Kobiety i/a doświadczenie wojny. 1914-1945 i później. Autorka analizuje w niej ogólne aspekty kompozycji książki, jej głównych założeń i celów, skupiając się na problemie możliwych definicji pojęcia „kobiecej perspektywy” i jego znaczenia w kontekście dyskursu wojennego i powojennego

Some forms of Eastern Mediterranean relief ware from the Archaeological Museum in Split

U radu se objavljuju primjerci reljefnih korintskih zdjelica i knidske antropomorfne keramike koji se čuvaju u Arheološkome muzeju u Splitu. Obje vrste keramike izvozile su se na prostor zapadnog Mediterana premda ne u velikim količinama.Examples of Corinthian small relief bowls and Cnidian anthropomorphic ware held in the Archaeological Museum are published. Both types of ware were imported to the Western Mediterranean, albeit not in large quantities