Zagubione sensoria: antropologiczne badania nad doświadczeniem sensualnym w kontekście wielokulturowości

Sensory experiences have generated a diverse sociological, anthropological and psychological literature. This paper illustrates an approach to the idea of lost sensoria and their social and cultural manifestations. Images of sensory expe­rience, postulated synchronicity of sensory processes and the concept of ethno­poetics constitute a theoretical basis for the concept of lost sensory experience.Tematem niniejszego studium jest doświadczenie sensoryczne oraz jego spo­łeczne manifestacje. Wychodząc od klasycznego porządku pięciu zmysłów, przedstawione zostaną alternatywne porządki sensoryczne oraz ich spo­łeczne i kulturowe umocowanie. Językowe obrazy doświadczenia zmysło­wego, postulowana synchroniczność procesów sensorycznych oraz koncep­cja etnopoetyki stanowią podstawę prezentowanej koncepcji zagubionych sensoriów

Agresja i przemoc w przestrzeni sacrum

"Religijna legitymizacja przemocy nie jest bynajmniej czymś, co określić można mianem aberracji myślenia religijnego. Związek udziału w sferze sakralnej z samym aktem przemocy możliwy jest do uchwycenia w kilku wzajemnie przenikających się planach. Można wskazać na akt przemocy jako manifestację przynależności do określonej denominacji religijnej - przede wszystkim w sytuacji prowadzenia wojny uznawanej za świętą, bądź równie silnie waloryzowanego konfliktu międzywyznaniowego; na przemoc jako formę sprawowania kultu, kiedy uzyskuje ona uzasadnienie rytualne oraz przemoc jako drogę do wyższego stanu iluminacji, którego etapy opisywane będą alegorycznym językiem przemocy jako walka z samym sobą."(...

Metafory i performance przemocy – konflikty społeczne i przemoc w świetle rozważań współczesnych teoretyków nauk społecznych

The Metaphors and Performances of Violence: The Social Confl icts and Violence in the Light of Considerations of Contemporary Social Theoreticians We live in the world of ubiquitous violence and on the other hand, refl ection over violence. Violence breeds violence, but what breeds reflection over the violence? According to Pierre Bourdieu, Harrison C. White, and others, we can say that violence could help us understand the social reality and create a more sophisticated theory which gain together the antisocial behaviors and their social and individual backgrounds. Anton van Harskamp in preface to work Confl icts in Social Science shows, that social violence compare to the others social problems is not a safe fi eld of research. Numerous social scientists fi nd themselves caught up in an inextricable entanglement of scientific conflicts and societal antagonisms, we have thousands – as van Harskamp says – theories about violence and confl icts. In naïve thinking we can say, that violence rose as a form of social metaphor. Especially for Pierre Bourdieu violence and confl icts are connected with the politics of language. In his theoretical and sociological universe, social capital, symbolical power and habitus help understand the hidden dimension of symbolic violence shown as the violence without violence. The next author Slavoj Žižek explore the inner world of violence as a social and language mechanism. Bourdieu and Žižek follow by philosophical and narrative theories show violence in the everyday experience as a pattern of individual be The Metaphors and Performances of Violence: The Social Confl icts and Violence in the Light of Considerations of Contemporary Social Theoreticians We live in the world of ubiquitous violence and on the other hand, refl ection over violence. Violence breeds violence, but what breeds refl ection over the violence? According to Pierre Bourdieu, Harrison C. White, and others, we can say that violence could help us understand the social reality and create a more sophisticated theory which gain together the antisocial behaviors and their social and individual backgrounds. Anton van Harskamp in preface to work Confl icts in Social Science shows, that social violence compare to the others social problems is not a safe fi eld of research. Numerous social scientists fi nd themselves caught up in an inextricable entanglement of scientifi c confl icts and societal antagonisms, we have thousands – as van Harskamp says – theories about violence and confl icts. In naïve thinking we can say, that violence rose as a form of social metaphor. Especially for Pierre Bourdieu violence and confl icts are connected with the politics of language. In his theoretical and sociological universe, social capital, symbolical power and habitus help understand the hidden dimension of symbolic violence shown as the violence without violence. The next author Slavoj Žižek explore the inner world of violence as a social and language mechanism. Bourdieu and Žižek follow by philosophical and narrative theories show violence in the everyday experience as a pattern of individual behavior. In contrary to these authors, Harrisona C. White explore social confl icts as a part of social networks and social spaces. The leading theories will be divided into three main subjects: metaphors, symbols and performances, especially the Randall Collins conception of interaction ritual chains is preferred as a crucial for understanding the impact of violence into the society

Indywidualna tożsamość w społeczeństwie wielokulturowym

"W jednym z popularnych dowcipów znaleźć można wyliczankę puentującą dylematy współczesności: Jeżeli: – możesz rozpocząć dzień bez kofeiny, – zawsze możesz być radosny i nie zwracać uwagi na niedogodności, – nie zawracasz ludziom głowy swoimi problemami, – możesz każdego dnia jeść to samo i być za to wdzięcznym, – nie obwiniasz innych za coś, co nie idzie po twojej myśli, – nie musisz kłamać, – radzisz sobie ze stresem bez wspomagaczy, – zasypiasz bez tabletek, – jesteś zadowolony ze swojego życia seksualnego, – odczuwasz nieprzepartą radość na widok przyjaciół, sąsiadów, członków własnej rodziny, – nie odczuwasz lęków związanych z przyszłością, – nie obawiasz się utraty pracy, ani też pogorszenia sytuacji materialnej, – nie zwracasz uwagi na kolor skóry, orientację seksualną, przekonania religijne czy polityczne ludzi, – guzik cię obchodzi kryzys finansowy, to … właśnie osiągnąłeś poziom rozwoju swojego psa." Sednem przywołanego tu żartu jest zbudowanie pozytywnej wizji życia codziennego przy jednoczesnym odniesieniu do losu bezrozumnego zwierzęcia, innymi słowy, relacje międzyludzkie oparte na zasadach dobrego współżycia (życie oparte o kryterium prawdy, dystans i poczucie humoru, tolerancja oraz poszanowanie dla odmienności) stają się prześmiewczym komentarzem codzienności.(...

Terror jako mechanizm kontroli społecznej – rozważania na temat antropologii ciała w systemach rewolucyjnych i totalitarnych

"Terror rewolucyjny stanowi przykład mechanizmu kolektywnej przemocy. Jej obiektem obsadzenia pozostają nie tylko przeciwnicy działań rewolucyjnych, ale również sami wyznawcy, których oddanie sprawie z różnych powodów się kwestionuje. Niebagatelną rolę odgrywa tutaj cielesność. Przeciwnicy i wrogowie posiadają nie tyle poglądy – te jakże często ulegają daleko idącej atrofi i pod wpływem przemocy – ale są posiadaczami, by przywołać terminologię Maxa Stirnera, własnego ciała, co w kontekście rewolucyjnego terroru sprowadza się do jego czasowego użytkowania. Atak na integralność jednostki i zakwestionowanie świętości życia składają się na nowy wymiar rewolucyjnej frazeologii, w której indywidualność staje się przedmiotem zagorzałej krytyki, jako owoc dekadenckiego zapatrzenia w siebie. I odwrotnie – to, co odarte z indywidualizmu, zyskuje w zamian kolektywną twarz ucieleśnionej idei. Ofiara złożona z ciała stanowi substytut rzeczywistości idealnej, którą wprowadzić w życie zamierzali rewolucjoniści. Wskazać można na kilka uniwersaliów postulowanej antropologii ciała właściwej dla systemów totalitarnych i ruchów rewolucyjnych. Ideał osobowy, kult krwi i ofiary, wartość ekspiacyjna terroru oraz wysoce funkcjonalne podejście do ciał ofiar, wyznaczają obszar prezentowanych rozważań."(...

Visual Migrations: Some Remarks About Methods and Absence of Methods in Inquiry into an Immigration Experience

Artykuł recenzowany / peer-reviewed articleThis paper is a an anthropological and methodological impression about the production of a cultural knowledge grounded in the different types of a visual data. The purpose of this paper is to highlight a potential of image-based methods for carrying out research into some hidden dimension of immigrant experience connected with visual perception. This paper explores the imaged-based methods as crucial in understanding how immigrants are framing as „others” and on the other way, how immigrants compare their cultural knowledge with different cultural backgrounds

Ulice, Centra, Peryferie

Ze wstępu: "Niniejszy tom jest kolejnym zbiorem wybranych artykułów z kilku konferencji Wydziału Architektury i Sztuki a zarazem zalążkiem projektowanej nowej serii publikacji pod tytułem „Część i całość”. Mając świadomość, że idea ta obejmuje swym zasięgiem wszelkie dziedziny ludzkiej aktywności, koncentrujemy się na problematyce, która związana jest z tym zagadnieniem i specyfi ką naszego Wydziału. W różnorodności problemów i zagadnień jakie poruszaliśmy przez lata przewija się idea i opowieść o wychowaniu przez sztukę. Wspomnę o znaczeniu edukacji poprzez tak szlachetne dyscypliny jak architektura i sztuki piękne, które są niewątpliwie ważnym ogniwem w rozwoju społeczeństw. Mówimy o szansie „Sztuk” w nowocześnie pojętym wychowaniu jednostki, o włączeniu Jej w nurt świadomości społecznej. Niewątpliwie naszym posłannictwem jest określenie sensu sztuki jako znaczącego elementu w życiu człowieka, sztuki dającej piękną perspektywę oryginalnego przeżywania Świata, sztuki pozwalającej otworzyć się na nowe możliwości Jego postrzegania."(...

Prostytucja. Studium zjawiska

Ze wstępu: "Nickie Roberts – autorka wydanej w Polsce w 1997 r. książki Dziwki w historii. Prostytucja w społeczeństwie zachodnim – jak sama o sobie pisze – weteranka handlu seksem, zauważa, że historia społeczeństw, głównie zachodnich, dowodzi nie tylko niemożliwości wykorzenienia prostytucji, ale nawet ograniczenia jej skali. Wszystkie zmierzające w tym kierunku próby, podejmowane przez monarchie, ruchy czystości moralnej lub państwa policyjne, kończyły się niepowodzeniem. Istnieje bowiem zbyt wiele czynników skłaniających kobiety do handlowania swoim ciałem. Spośród nich dwa wydają się najważniejsze – potrzeby ekonomiczne i chęć zachowania niezależności osobistej, dlatego też dyskusja na temat moralności prostytucji, sądzi Roberts, pozbawiona jest głębszego sensu, jeśli nie weźmie się pod uwagę fundamentalnej sprawy: zdecydowanie gorszej sytuacji ekonomicznej kobiet czy wręcz ich ubóstwa. Przez lata komentatorzy i badacze, różnego rodzaju moraliści o zdecydowanie religijnej proweniencji, nie brali pod uwagę kontekstu finansowego zjawiska, za to skupiali się na rzekomej amoralności seksualnej kobiet jako czynniku skłaniającym je do prostytucji. Tymczasem w społeczeństwie zdominowanym przez rynek, w społeczeństwie, w którym większość ludzi musi sprzedawać swoją pracę, żeby zarobić na życie, niektóre kobiety, a także niektórzy mężczyźni, nadal będą świadczyć usługi seksualne – jest to po prostu nieuniknione1. Trudno nie zgodzić się z większością tez autorki, choć zdaje się ona czasami zapominać, że prostytutki rekrutują się nie tylko z upośledzonych warstw ekonomicznych społeczeństw, że często amatorkami świadczenia usług seksualnych za pieniądze (lub inne dobra) zostają te, które pochodzą z tak zwanych dobrych, zasobnych ekonomicznie, domów."(...

Ból i cierpienie

Publikacja recenzowana / Peer-reviewed publicationZE WSTĘPU: W tym roku oddajemy do rąk Czytelników szczególnie uroczysty zeszyt cyklicznego wydawnictwa Krakowskiej Szkoły Wyższej „Acta Academiae Modrevianae”, na łamach którego zamieszczamy referaty wygłoszone na jubileuszowej sesji nt. „Ból i cierpienie” w 2007 roku

Wymiary przestrzeni życiowej współczesnej rodziny

Praca recenzowana / peer-reviewed pape