Ilustracje w książkach dziecięco-młodzieżowych w okresie PRL-u

W latach 1950-1980 twórczość polskich grafików była doceniana na arenie międzynarodowej, a ich prace stanowiły inspirację dla zagranicznych artystów. Świadczyło to o jakości i oryginalności polskiej ilustracji. Scharakteryzowano tylko wybrane sylwetki plastyków współtworzących Polską Szkołę Ilustracji, jednak należy pamiętać, że w tym czasie tworzyli również inni artyści, których prace można podziwiać także współcześnie. Wśród nich można wymienić: Zofię Fijałkowską, Zbigniewa Lengrena, Wiesława Majchrzaka, Kazimierza Mikulskiego, Jana Młodożeńca, Elżbietę i Mariana Murawskich, Marię Orłowską-Gabryś, Gabriela Rechowicza, Ewę Salomon, Andrzeja Strumiłło, Zdzisława Witwickiego, Bohdana Zieleńca. Ich działalność zawodowa przypadła na trudny politycznie czas, dlatego na tym większe uznanie zasługują realizacje ich interesujących i nowatorskich koncepcji plastycznych. Być może to właśnie (paradoksalnie) „ciężkie czasy”, stały się impulsem do twórczych poszukiwań i chęci wyrażenia siebie w ilustracji? A może był to sprzeciw artystów wobec sytuacji politycznej w kraju? Najważniejsze jednak, że artyści tworzący w PRL-u chcieli ilustrować książki dla dzieci w sposób wartościowy i twórczy. Z szacunkiem traktowali małego czytelnika, wobec którego czuli się zobowiązani, aby wykonać swoją pracę jak najlepiej. Wiele troski poświęcali, aby ich obrazy pełniły funkcję poznawczą, wychowawczą, estetyczną, edukacyjną czy rozrywkową. Czuli się bowiem pośrednikami między dzieckiem a sztuką. Dzięki takiemu podejściu udało im się stworzyć ilustracje wzorcowe, które przetrwały próbę czasu i nawet po transformacji ustrojowej cieszą kolejne pokolenia dzieci. Stało się tak dlatego, że tworzone w tamtym okresie ilustracje były same w sobie dziełem sztuki, a jak wiadomo, dobra sztuka się nie starzeje

Seria Bezpieczne Dziecko - przykład udanej kolekcji edukacyjnej

Elżbieta Zubrzycka is the author (and translator) of a book collection Bezpieczne Dziecko (Safe Child) on difficult lives of children, in twelve volumes: Śmierdzący ser (translation of Blue cheese Breath and Stinky Feet: How to Deal with Bullies by Catherine DePino), Czy mogę pogłaskać psa?, Słup Soli, Czas niepewności (translation of Maybe Days: A Book for Children in Foster Care by Jennifer Wilgocki and Marcia Kohn Wright), Dobre i złe sekrety, Jak przechodzić przez ulicę?, Jak pomyślę, tak zrobię, Powiedz komuś!, Tajemnica Michasia, Nie lubię łaskotek! (translation of Uncle Willy’s Tickles: A Child’s Right to Say No by Marcie Aboff) and Po co się złościć? The series was published in 2004—2009. Each book regards separate subject matter, e.g. violence in school, fear of losing control over one’s body, or lack of ability in dealing with anger. All volumes contain didactic comments directed to adults and proposals of games consolidating conveyed knowledge. The collection is excellent proposition for children and adults because in an accessible way it describes difficult situations and gives advice on how to effectively solve problems of the youngest

Polimedialność baśni klasycznych na przykładzie "Królewny Śnieżki" braci Grimm

The fairy tale on the contemporary publishing-book market undergoes the mechanisms of the mass culture which has an intense influence on its shape and its form. The fairy tale is not only being made available to readers, as the book, but also, as the film adaptation, or computer games. A polymedial quality of classical fairy tale, for which we can find motifs, motives, schemes and forms in films both for children and for adults was shown on the example of Snow White by Grimm Brothers. Also, many new literary texts playing an intertextual game with the reader were created on the basis of the classic fairy tale. It is possible to understand it only when the text underlying the adaptation is known. Therefore before the young reader starts getting to know the other forms of using a classic fairy-tale, he has to get to know the authentic text well. Only then can he/she understand all the literary allusions, as well as appreciate the writer’s concept

Baśń na polskim rynku wydawniczo-księgarskim w latach 1945-1989

Okres PRL-u to z jednej strony czas „wymazywania” z pamięci czytelników książek popularnych w dwudziestoleciu międzywojennym, z drugiej — renesans literatury baśniowej. Po 1945 roku napisano wiele pięknych baśni regionalnych, oraz baśni innych narodów, które do dziś stanowią doskonałą rozrywkę dla małych czytelników, a ich wartość poznawcza, artystyczna i estetyczna nie przeminęła. Na ówczesnym rynku wydawniczo-księgarskim nie brakowało także utworów podporządkowanych wymogom polityki socjalistycznej, by wspomnieć „przerobione” w tym celu baśnie klasyczne napisane przez Ewę Szelburg-Zarembinę czy Bajki Samograjki Jana Brzechwy. Świadectwem czasów są również zbiory baśni krajów należących do ZSRR. Jednak nawet te „prawomyślne” utwory pisane był z zachowaniem wszelkich standardów obowiązujących w literaturze dla dzieci, ponieważ ich autorom zależało, by były to wartościowe opowieści. Część baśni popularnych po 1945 roku wypadła z obiegu czytelniczego, inne, wznawiane po latach, cieszą kolejne pokolenia małych czytelników, co potwierdza tezę, że były to piękne, mądre i ponadczasowe opowieści

O szkodliwości książek trywialnych

The publishing-book market offers many books for children and young people which can be classified as trivial books. They are characterized with a crude, and often vulgar attitude to key issues in the development of young readers. They deal with important problems in a way that deprive of dignity, respect towards life and human body. Instead of sensitizing children, the books introduce them into the world in which the most important thing is to fulfill primary and biological needs. They teach a young reader how to “fight for their own rights” excluding the feelings of another person. What is also controversial in such publications is a graphic layout, namely dancing penises, different “types” of sewage, opened coffins which shock readers, yet correspond with a vulgar text. Books including anti-pedagogical messages are more and more popular and, somehow, create a new trend in the literature for children and young people. That is why interest in trivial books seems very important and interesting at the same time

Pisarze dla dzieci i młodzieży na emigracji

Znana badaczka polskiej literatury emigracyjnej, Maria Danilewicz‑Zielińska, napisała, że „Poza krajem ukazało się po 1939 r. ponad 20.000 — »druków polskich i Polski dotyczących« (tj. ekwiwalent trzyletniej produkcji wydawniczej Kraju) i już suche bibliograficzne ich wyliczenie wypełniłoby kilka tomów po paręset stron”. Refleksja ta — siłą faktu mająca charakter pewnego uogólnienia — odnosi się także do literatury dla młodego odbiorcy, która nie doczekała się do tej pory żadnej poważnej refleksji badawczej. Nawet świadomość, że książki dla małego i młodego odbiorcy przez cały czas istnienia PRL‑u powstawały także poza krajem, jest wręcz nikła. Nie ma o nich wzmianki w słownikach i opracowaniach, nawet tych, które ukazały się już po transformacji ustrojowej w Polsce. Artykuł zawiera także m.in. zestawienie z opisami bibliograficznymi utworów wydanych na emigracji, które pogrupowane są według miejsca zamieszkania autora oraz podano lokalizację biblioteczną w Polsce

"Pożytki i szkody płynące z lektury" : ogólnopolska konferencja naukowa (Katowice, 22-23 kwietnia 2010 r.)

W dniach 22-23 kwietnia 2010 r. Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zorgani-zował Ogólnopolską Konferencję Naukową pt. Pożytki i szkody płynące z lektury. Teza, która stała się punktem wyjścia do dyskusji od początku wzbudzała kontrowersje, bo o ile wszyscy wiedzą, że czytanie jest dobrodziejstwem, o tyle trudno uwierzyć, że może wyrządzić krzywdę. Jeszcze trudniej uświadomić sobie jej rozmiar

Polskie teatry lalkowe dla młodego odbiorcy w latach 1945-1989

Lata 1945—1989, pomimo trudnej sytuacji politycznej w Polsce, stanowiły dla teatrów lalek okres obfitujący w doniosłe wydarzenia, których następstwa widać w teatrze lalkarskim do dziś. Duży wpływ na kierunek zmian zachodzących w teatrze mieli m.in.: Ali Bunsch, Jan Dorman, Władysław Jarema, Alojzy Smolka, Stanisław Stapf, Jan Wilkowski. W tym czasie zainicjowano imprezy popularyzujące polski i światowy dorobek teatralny, m.in.: Festiwal Teatrów Lalek w Bielsku‑Białej (od 1966 roku) czy Biennale Sztuki dla Dzieci w Poznaniu (od 1973 roku). Na deskach teatrów wystawiano prócz sztuk uznanych twórców, tj. Jana Brzechwy, Hanny Januszewskiej, Marii Kann, Marii Kownackiej, Kornela Makuszyńskiego, Janiny Porazińskiej, Ewy Szelburg‑Zarembiny, także utwory osadzone w lokalnym folklorze, np. baśnie regionalne

Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie

Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie jest oddziałem Muzeum w Cieszynie. Pierwsza placówka poświęcona pamięci śląskiego pisarza powstała rok po jego śmierci, czyli 20 grudnia 1964 roku w domu Morcinka przy ul. Leśnej 2. Wielbiciele twórczości autora Wyrąbanego chodnika chętnie odwiedzali Muzeum, ponieważ mogli przebywać w bliskim otoczeniu zmarłego pisarza; oglądać miejsce jego pracy, odpoczynku, spotkań z kolegami po piórze i dziennikarzami. Nad całością czuwała spadkobierczyni spuścizny Morcinka, Waleria Kuglin; po śmierci gospodyni pisarza schedę przejął jej syn, Jan Maciej Kuglin, który zlikwidował muzeum biograficzne, a tylko niewielką część z odziedziczonych zbiorów przekazał protokolarnie 27 maja 1974 roku Muzeum w Cieszynie

Silesian Museum Library In Katowice

Muzeum Śląskie w Katowicach zostało powołane z inicjatywy wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego; oficjalne otwarcie palcówki odbyło się 29 maja 1929 r. Jej głównym celem było ukazanie śląskiej kultury na tle kultury ogólnopolskiej. Oprócz działalności wystawienniczej miała prowadzić działalność oświatową, dlatego wraz z gromadzeniem eksponatów tworzono bibliotekę muzealną; pierwszą bibliotekarką została Agnieszka Dobrowolska. Z chwilą restytucji Muzeum w 1984 r. przywrócono bibliotekę muzealną, której zbiory były ściśle podporządkowane zainteresowaniom pracowników instytucji. Obecnie książnica obsługuje potrzeby informacyjne zarówno pracowników Muzeum, jak i czytelników z zewnątrz, którzy mogą w czytelni przeglądać zgromadzone tomy. Wielkość księgozbioru szacuje się na około 40 000 woluminów. Od 2009 r. tworzony jest katalog komputerowy w programie LIBRA, który pozwoli uporządkować posiadane zbiory. Oprócz wydawnictw zwartych, biblioteka gromadzi wydawnictwa ciągłe, zbiory specjalne oraz audiowizualne