Spatial analyses with geographic information systems (GIS) in archeological applications: Knidos archeological field study

Yüksek Lisans TeziGünümüzde oldukça farklı disiplinlerce kullanılan ve giderek yaygınlaşan Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanımı, mekânsal verilerin hızlıca görselleştirilmesine ve değerlendirilmesine olanak tanıması sebebiyle arkeolojik çalışmalar için önemli bir yönetim aracı haline gelmiştir. Arkeoloji-Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) entegre bir şekilde kullanımı giderek yaygınlaşmasına rağmen ülkemizde henüz yeterli uygulama alanı bulamamıştır. Bu sebeple mevcut çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır. Bu tezin amacı, CBS tekniklerini kullanarak antik çağ yerleşimcilerini kapsayan çalışma alanının topografik özelliklerinden yola çıkarak, bulundukları döneme ait yerleşimcilerin bölgeyi seçme sebepleri, hangi amaçlar dahilinde bu bölgede bulundukları, bölge topolojisi ile yerleşimciler arasındaki ilişkiler gibi konular üzerinde yorum yapabilmek amacıyla arkeolojik çalışmalara yardımcı olacak altlık envanter oluşturmaktır. Aynı zamanda, çalışma bölgesindeki her türlü yapının coğrafi ve öznitelik verileri, sayısal ortamda toplanarak arkeolojik yerleşimlerin kalıcı kayıtları üretilmiş ve güncellenebilecek veri tabanları oluşturulmuştur. Arkeolojik yerleşimlere ait grafik ve grafik olmayan verilerin bir veri tabanında toplanabilmesi ve birbirleriyle ilişkilendirilebilmesi, üretilen tematik haritalar sayesindedir. Bu haritalar sayesinde, Arkeolojik yerleşimlerin kendi dönemleri içerisinde birbirleriyle veya çevreleriyle nasıl ilişkiler içerisinde olduklarının hem sayısal hem de görsel olarak sunulabilmesi için daha önceki zahmetli, masraflı ve uzun yıllar süren arazi çalışmalarına göre elde edilen gerekli bilgiler, daha hızlı ve az maliyetli şekilde elde edilmesi sağlanmıştır. Ayrıca oluşturulan haritalardan faydalanarak bölgenin topografik ve diğer çevresel özellikleri ışığında çalışma alanının mekânsal anlamda GZFT analizi yapılmıştır. GZFT analizi ile çalışılan arkeolojik alanın güçlü ve zayıf yönleri, fırsat ve tehditleri incelenerek bir tablo oluşturulmuştur. Bu GZFT analizi sonucunda yapılan yorumların arkeologların kent üzerinde haritacılık anlamında mekânı tanımalarında ve yorumlamalarında stratejik bir rehber olması umulmaktadır. Bu sayede arkeologlara, bölgede eski dönemlerde yaşayan yerleşimcilerin bölgeyi mekânsal anlamda tercih etme nedenlerini anlamaya yardımcı altlık envanter oluşturulması hedeflenmiştir.Nowadays, the use of Geographical Information Systems, which are widely used in different disciplines and increasingly widespread has become a unique spatial management tool because it can be enabled rapid visualization and evaluation of spatial data for archaeological work. Despite the integrated use of Archeology-Geographic Information System (GIS) is increasingly widespread. It has not yet found sufficient application area in our country. Therefore, current studies are quite limited. The purpose of this thesis creates the base inventory which will help archaeological studies to comment on topics such as the relations between the region topology and the settlements, the reasons for choosing the region of the settlement residents, for what purpose they are in this area taking into account the topographical features of the study area covering ancient settlements using GIS techniques. At the same time, Permanent records of archaeological settlements produced collected in the digital environment geographic and attribute data, of all kinds of structures in the study area and updated databases have been created. The collected in a database and associated with each other of graphical and non-graphical data of the archaeological sites is produced through thematic maps. Thanks to these maps, the obtained necessary information for both numerical and visual presentations on how they relate to with each other or with their surroundings each other or to the environment in their own period of Archaeological settlements is provided faster and less costly according to the previous troublesome, costly and long-term field studies. Also, SWOT analysis of the study area was carried out in spatial meaning using the generated maps, topographic and other environmental characteristics of the region. A table was created to examine Strong and weak aspects, opportunities and threats of the archaeological area studied by SWOT analysis. Of the comments made as a result of the This SWOT analysis is hoped to be a strategic guide in the interpretations and recognitions of the site in terms of mapping on the city of Archaeologists. Thus, the creation of Base inventory helping to understand the reasons for preferring the region in spatial sense of residents living in the region in the old period to archaeologists targeted

Analysis with spatial and statistical methods of the effects on land use and land cover change of climate change: The case of Beyşehir-Kaşaklı Sub-Basin

Doktora TeziSon yıllarda en güncel araştırma konuları arasında bulunan iklim değişikliği ve çevresel etkileri konusu giderek önemi artıran ve ivedilikle müdahale edilmesi gereken öncelikli problemlerden bir tanesidir. Dünya'nın oluşumundan beri doğal ve yapay sebeplerden dolayı yeryüzü büyük derecede çevresel zararlar görmüş ve sürecin sonucu olarak iklimsel değişimleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle sanayi devriminin başlangıcı itibariyle ekseriyetle olarak fosil yakıt tüketimi, arazi kullanımında yaşanan olumsuz değişimler, ormansızlaştırma eğilimi ve artan sanayi süreçleri ile birlikte salınan sera gazlarının atmosferdeki birikimi gibi sadece doğal değil beşeri faktörlerin de sürece dahil olmasıyla müşterek bu değişim hızlanmıştır. Artan nüfus ve gelişen teknoloji ile yeryüzünün her geçen gün daha fazla zarar görmesi tüm canlılar için ciddi tehdit unsuru oluşturmakla birlikte ekolojik dengenin de giderek bozulmasına yol açmaktadır. Yaşam alanımız ve doğal mirasımız olan yeryüzünün arazi kullanımı ve arazi örtüsü (AKAÖ) özelliklerinin zaman içinde olumsuz değişim süreçleri ile karşı karşıya kalmasından dolayı, buna neden olan süreçlerin gelişimi ve önlenmesi çalışmalarını gerçekleştirmek adına ek bilgilere gereksinim duyulmuştur. Hızla gelişen teknoloji, bilginin önemi ve kullanımı konusunda yeni boyutların ortaya çıkmasına imkân sağlamıştır. Yeryüzünün değişimini anlamada ve bu değişim sonucunda karşılaşılacak problemlerin çözümünde doğru kararlar alabilmek, yeryüzü hakkında sağlıklı ve hızlı verilerin elde edilmesi, analiz edilmesi ve yorumlanmasıyla mümkündür. Son yıllarda hızlı ve dinamik olarak gerçekleşen zamansal değişimi tespit edebilmek için Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojilerinden yararlanılmaktadır. Bu teknolojilerin kullanıldığı en önemli uygulama alanlarından bir tanesi de uydu görüntüleri yardımıyla arazi kullanımı ve değişiminin belirlenmesidir. AKAÖ'nün zamansal değişiminin belirlenmesi sürdürülebilir arazi yönetimi için gerek planlama gerekse doğal çevrenin korunması açısından son derece önemlidir. Tez çalışmasının temel amacı, 1984-2018 yıllarını kapsayan 35 yıllık süreçte UA ve CBS tekniklerinden faydalanılarak Konya Kapalı Havzası'nın (KKH) dokuz alt havzasından biri olan Beyşehir-Kaşaklı Alt Havzası'na (BKAH) ait arazilerin sürdürülebilir yönetimi için iklim değişikliği etkenlerinin ve buna bağlı olarak AKAÖ'deki değişikliklerin araştırılmasıdır. Bu amaçla 1984, 1990, 1996, 2000, 2006, 2012, 2018 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri, yersel ölçümlerden elde edilen veriler ve meteorolojik istasyonlardan elde edilen sıcaklık ve yağış parametreleri ve diğer mekânsal altlık sayısal haritalar kullanılarak havzaya ait arazi kullanımı değişiklileri ile meteorolojik parametreler arasındaki ilişkinin istatiksel yöntemler kullanılarak değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Bu ilişkinin değerlendirilmesi için hazırlanan tez çalışması, toplam 6 farklı odak konusu üzerine tasarlanmıştır. Bu amaçla tez çalışması kapsamında; I) BKAH'na ait Arazi kullanımı/örtüsü zamansal değişiminin uydu görüntüleri ile uzun periyotta (1985-2018) incelenmesi, II) Beyşehir Gölü kıyı sınır oransal değişimlerinin Digital Shoreline Analysis System (DSAS) tekniği ile zamansal ve geometrik olarak uzun periyotta (1985-2018) istatiksel yöntemler kullanılarak incelenmesi, III) BKAH'nın sürdürülebilir yönetimi için Çok Kriterli Karar Destek Sistemleri (ÇKKDS)'nden faydalanarak arazi kullanımı uygunluk analizlerinin gerçekleştirilmesi, IV) Beyşehir gölü ve çevresini kapsayan havza alanına ait uydu görüntüleri ve meteorolojik istasyonlardan elde edilen sıcaklık ve yağış parametreleri kullanılarak uzun periyotta (1970-2018) meteorolojik ve uydu tabanlı kuraklık analizlerinin gerçekleştirilmesi, V) Meteorolojik parametre kullanılarak gerçekleştirilen trend analizleri ile havzanın uzun periyotta (1970-2018) iklimsel parametrelerin eğilimlerinin istatiksel yöntemler kullanılarak tespit edilmesi, VI) son olarak elde edilen tüm analiz sonuçları ve paydaş görüşleri alınarak gerçekleştirilen SWOT analizi uygulamasını kapsamaktadır. Tez çalışması sonucunda iklim değişikliğinin arazi kullanımı ve arazi örtüsü üzerindeki etkilerinin hem mekânsal yöntemlerle hem de istatiksel olarak tespiti, araştırmacılar planlayıcılar gibi tüm kullanıcılar ve karar vericiler için daha somut sonuçların elde edildiğini kanıtlamıştır. Özellikle sürdürülebilir arazi yönetimi kapsamında oldukça sınırlı sayıda akademik çalışma bulunan BKAH'sının daha kapsamlı bir şekilde incelenmesi, kullanıcılar ve karar vericilerin gerçekleştireceği faaliyetler adına yol gösterici altlık bir envanter olması hedeflenmektedir.The issue of climate change and its environmental effects, which is among the most current research topics in recent years, is one of the priority problems that increase in importance and need to be intervened immediately. Since the formation of the world, the earth has suffered great environmental damage for natural and artificial reasons, and as a result of the process, it has brought climatic changes. Especially since the beginning of the industrial revolution, this change has accelerated with the inclusion of not only natural but also human factors, such as fossil fuel consumption, negative changes in land use, the tendency of deforestation, and the accumulation of greenhouse gases released into the atmosphere by increasing industrial processes. With an increasing population and developing technology, the fact that the earth is being damaged more and more every day not only creates a serious threat to all living things, but also leads to the deterioration of the ecological balance. Due to the fact that the land use and land cover (LULC) characteristics of the earth, which are our habitat and natural heritage, are faced with negative change processes over time, additional information was needed to carry out the studies for the development and prevention of the processes that cause this. Rapidly developing technology has allowed the emergence of new dimensions in the importance and use of information. Making the right decisions in understanding the change of the earth and solving the problems that will be encountered as a result of this change is possible by obtaining, analyzing, and interpreting healthy and fast data about the earth. In recent years, Remote Sensing (RS) and Geographic Information Systems (GIS) technologies have been used to detect rapid and dynamic temporal changes. One of the most important application areas where these technologies are used is the determination of land use and change with the help of satellite images. Identifying the temporal variation of LULC is extremely important for sustainable land management, both in terms of planning and protection of the natural environment. The main purpose of the thesis is to investigate the factors of climate change and the changes in LULC due to these effects on the sustainable management of lands belonging to the Beyşehir-Kaşaklı Sub-Basin (BKAH), which is one of the nine sub-basins of the Konya Closed Basin (KKH), utilizing RS and GIS techniques in the 35-year period covering 1984–2018. For this purpose, Landsat satellite images of 1984, 1990, 1996, 2000, 2006, 2012, and 2018, data obtained from terrestrial measurements, temperature and precipitation parameters obtained from meteorological stations and other spatial base digital maps were used. It is aimed to evaluate the relationship between land use changes in the basin and meteorological parameters by using statistical methods. The thesis study, which was prepared to evaluate this relationship, was designed on a total of six different focus topics. Within the scope of this thesis; I) Investigation of land use/cover temporal variation of BKAH's with satellite images over a long period (1985-2018), II) Investigation of the coastal boundary proportional changes of Beyşehir Lake with the Digital Shoreline Analysis System (DSAS) technique, using statistical methods over a long period of time (1985-2018), temporally and geometrically, III) Carrying out land use suitability analyses by utilizing Multi-Criteria Decision Support Systems (MCDS) for the sustainable management of BKAH's, IV) Performing long-term (1970-2018) meteorological and satellite-based drought analyzes using satellite images of the basin area covering Beyşehir Lake and its surroundings, and temperature and precipitation parameters obtained from meteorological stations, V) Using statistical methods, determining the trends of climatic parameters in the basin over a long period (1970-2018), with trend analysis using meteorological parameters. VI) covers the SWOT analysis application, which is carried out by taking all the analysis results and stakeholder opinions. As a result of the thesis study, the determination of the effects of climate change on land use and land cover both by spatial methods and statistically has proven that more concrete results are obtained for all users, such as researchers, planners, and decision-makers. It is intended to be a guiding base inventory for all users and decision-makers activities, particularly in the context of sustainable land management, which has a limited number of academic studies

Selection of the shopping mall location with multi criteria decision-making techniques based on geographic information systems: a case study of Nigde

Son yıllarda üretimde, ulaşımda ve iletişimde teknolojik gelişmelerin gündeme gelmesiyle, kentlerin yapısında ve gelişiminde farklılaşmalar oluşmaya başlamış, yaşanan hızlı kentleşme ile kentler değişim ve dönüşüm sürecine girmiştir. Değişen yaşam koşulları ve teknolojik gelişmelere paralel olarak tüketim alışkanlıklarında oluşan farklılaşmalar, alışveriş merkezleri (AVM)’nin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Piyasa koşullarında artan rekabet, perakende ticaret alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanmasında yer seçim kararlarının stratejik öneme sahip olduğunu göstermektedir. AVM’lere yönelik birçok farklı alanda literatür çalışmaları mevcutken karar vericiler için en önemli faaliyetlerden biri olan kuruluş yeri seçimine yönelik mekânsal incelemeler oldukça sınırlıdır. Karar vericiler, tüm kriterleri göz önüne alarak en uygun yeri belirlemek için birçok alternatifi değerlendirmelidir. Bu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Coğrafi Bilgi Sistemlerinden yararlanarak orta ölçekli bir kent olan Niğde için en uygun AVM kuruluş yerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan çalışma, yer seçim kararlarında kullanılan yenilikçi yöntemler ile karar vericilere yol gösterici bir rehber niteliğinde olması açısından önem taşımaktadır.In recent years, the differentiations in the structure and development of cities have begun to occur with the coming of technological developments in production, transportation and communication. The rapid urbanization in the cities has entered into the process of change and transformation. Variations in consumption habits parallel to changing living conditions and technological developments have led to the emergence of shopping malls. While numerous studies exist in many different areas for shopping malls, the spatial reviews for choosing an established location which is one of the most important activities for decision makers are quite limited. Decision makers should consider many alternatives to determine the most appropriate place, taking into account all criteria. In this study, it is aimed to determine the most suitable shopping mall location for Niğde which is a medium sized city using Multi-Criteria Decision Making Methods with Analytic Hierarchy Method and Geographic Information Systems. This paper is important in terms of being a guide to decision makers with innovative methods used in location decisions

Accessibility Analysis for the Elderly in an Urban Area from Turkey

An increasing population as a result of urbanization brings with it the need for an urban regeneration process. This process is particularly crucial to ensure that elderly people with limited mobility are able to meet their own needs as well as participate in the social dynamics of the city. Depending on their mobility, the accessibility capability of elderly people is one of the key dynamics of the urban planning process, and accessibility is particularly important for elderly people with regard to covering their needs. The aim of this study was to examine the capability of elderly people, whose needs are typically neglected in the urban planning process, in accessing spatial services in Niğde, a city located in the Central Anatolian region of Turkey. The literature was reviewed to identify areas frequented by elderly users, as well as the level of accessibility of such areas. A survey was then conducted to determine the level of importance attached by the elderly to the accessibility of these spatial services. Based on the fi ndings of the survey, a spatial analysis was conducted for the city using the Geographical Information System (GIS), and accessibility impact areas were identifi ed. The inadequacies of urban areas in Niğde were identifi ed, and various recommendations were proposed in order to resolve them.</p

Üniversite kampüsünün mekansal okunabilirliğinin CBS kullanılarak değerlendirilmesi

Spatial legibility is related to the obtainment of spatial information (2D and 3D) that is in the urban area according to the characteristics of the observer who perceives this space. The aim of this research is to examine the spatial legibility of the campus of Selçuk University which is located in Konya province according to the characteristics of the area and the observer. The spatial characteristics of the application area were determined with the analyzes that were conducted with the help of Geographical Information Systems (GIS) and the characteristics of the observer were determined with analyzes that reveal the understanding of the observer to the area (Lynch analysis, questionnaire application and statistical evaluations). When the conducted spatial analyzes and statistical evaluations are examined, it was determined that the spatial legibility of the campus has a statistically significant relationship with the characteristics of the area and the observer.Mekansal okunabilirlik, bu mekanı algılayan gözlemcinin özelliklerine göre kentsel alanda bulunan mekansal bilgilerin (2D ve 3D) elde edilmesiyle ilgilidir. Bu araştırmanın amacı, Konya ilinde bulunan Selçuk Üniversitesi kampüsünün alan ve gözlemcinin özelliklerine göre mekansal okunabilirliğini incelemektir. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla yapılan analizler ile uygulama alanının mekansal özellikleri belirlenmiş ve gözlemcinin alana olan anlayışını ortaya çıkaran analizler ile gözlemcinin özellikleri belirlenmiştir (Lynch analizi, anket uygulama ve istatistiksel değerlendirmeler)

Root optimization using the geographical information system on the pedestrian ways

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) konumsal ve konumsal olmayan coğrafi verilerin amaca uygun olarak analizedilmesini sağlayan bir sistemdir. Son yıllarda özellikle yaya/araç navigasyon hizmetlerinde takip edilecekgüzergâhın belirlenmesine yönelik analizlerin yapılması ve sonuçların mekânsal referanslı olarak kullanıcıyasunulması aşamasında CBS kullanımı giderek popüler hale gelmiştir. CBS yaya/araç navigasyon hizmetlerindeyeterli geometrik ve semantik doğruluğa sahip haritaların sayısallaştırılması, araç ve yol durumuna ilişkinverilerin depolanıp modellenmesi ve ihtiyaç duyulan yöntem ve algoritmalar ile analizlerin gerçekleştirilmesinisağlayan bütünleşik çözümler sunmaktadır. Bu çalışmada, CBS kullanılarak yaya yolları üzerinden rotaoptimizasyonunun önemi ve faydaları incelenmiştir. Pilot bölge olarak belirlenen Ankara ili Çankaya ve Mamakilçesindeki Çamlıtepe, Fakülteler, 50. Yıl, Ertuğrulgazi, Cebeci ve Abidinpaşa mahalleleri içinde Araç RotalamaProblemi algoritmalarını kullanarak dağıtıcının belirtilen talep noktalarına en optimal verimlilikte erişmesineyönelik sıra ve rotalama çalışması yapılmıştır. Oluşturulan rotasyon modeli yorumlanarak diğer dağıtım/toplamahizmet sektöründe olan kamu kuruluşları ve özel sektör firmalarına örnek teşkil etmesi amaçlanmıştır.Geographic Information Systems (GIS) is a system that allows geospatial and non-spatial data to beappropriately analyzed. GIS is important in terms of managing complex business processes such asreconstruction, transportation and infrastructure where geographical data are heavily used and improving time,cost and workforce constraints. In recent years, vehicle / pedestrian navigation services, GIS usage area and userdiversity have become widespread especially in the logistics sector. The use of GIS has become increasinglypopular during the analysis of the pedestrian / car navigation services to determine the route to be followed andthe results are presented to the user with spatial reference. Digitization of maps with sufficient geometric andsemantic accuracy in GIS pedestrian / car navigation services, storage and modeling of data related to vehicleand road status Provides integrated solutions that enable analysis and analysis with the required methods andalgorithms. In this study, the advantages and benefits of route optimization through pedestrian paths wereexamined using Geographic Information System. Using the Vehicle Routing Problem algorithms in Çamlıtepe, Fakülteler, 50. Yıl, Ertuğrulgazi, Cebeci and Abidinpaşa neighborhoods in Çankaya and Mamak districts inAnkara province as the pilot region, sequencing and routing studies were performed to reach the specifieddemand points of the distributor at the most optimal efficiency. The created rotation model is interpreted andaimed to set an example for public institutions and private sector companies in other distribution / collectionservice sector