From church religiousness to spirituality : the transformation of religion in the early 21st century

Social development leads to increased autonomy of the individual areas of social life. Each of them becomes a kind of individuality, specificity and independence of the others in their respective functions. This situation is also reflected in the sphere of religious life. In contemporary societies there is a lack a unambiguous compliance to religious and social norms as the religious monopoly to a particular religious confession was broken. Religion in a pluralistic society is changing in its function. One of the key approaches describing the transformations associated with the sphere of religious experiences are the theories of secularization. Currently, secularism is no longer understood as simply the disappearance of religion, and more often the specific changes that occur in the sacrum. It may be stated that in the reality of contemporary Poland, the traditional religious practices, which can be referred to as church religiousness, is still dominative. It should be noted, however, that new forms of religious activities are more and more highlighted. While there has not been a radical transformation of religious attitudes, there has been a strong shift towards spirituality

Significant others or burden? The role and place of seniors in contemporary families in Poland

"As the term global aging correctly implies, nearly every country in the world is expected to experience some shift toward slower population growth and an older age structure. This does not mean, however, that the world is demographically converging. In modern societies where you can observe various types of intergenerational solidarity and social help, the elders are not only the recipients but they are also giving. For example, the need for people who could provide care for children increased with the number of working women. Since not every family in the society has sufficient income to send their kids to kindergartens, some grandmothers support younger generations by taking care of their grandchildren. Moreover, it is a fact that some elders support younger generations financially." [...] (fragm.

Tradycja czy nowoczesność? Młodzi mieszkańcy Górnego Śląska a fundamenty świata wartości

Contemporary world offers a far-reaching variety of ideologies, philosophies and possibilities of living. At the same time, there is no guarantee when it comes to universality and inviolability of any kind of moral values. This situation becomes the source of anxiety and even violent existential conflicts. Ever stronger individualisation and deinstitutionalization processes cause people (youth in particular) to face the whole range of serious challenges. We could risk the thesis that a new mentality of the young generation is being formed and developed on the basis of contemporary social, political, economic and cultural transformations. Technical and technological progress results in a situation, that the youth and adolescence is significantly different nowadays from the youth of today’s adults. The future of the young generation is then questionable. In the conditions of the risk society nobody can be sure of their future. Hence, the questions about constant points of reference which let us not to loose orientation in this complicated reality become more and more important. This article analyses the foundations of axionormative systems possible to be identified among young inhabitants of Upper Silesia. Thanks to the analysis of the specificity related to young people’s world of values, we can come closer to answer the question about the location of today’s youth on the tradition-modernity axis. It seems that reflexion of this type can not only throw light on the situation of Silesian young people, but it also allows for careful conclusions in relation to all young Poles

Trzymając telewizyjnego pilota, czy ściskając kierownicę roweru? : sposoby spędzania czasu wolnego w przestrzeni miasta późnonowoczesnego na przykładzie Katowic

The present time can be defined by means of the epoch of choices. The contemporary reality is amazingly pluralist in all practical dimensions of life. In modern societies we also deal with a particular paradox with respect to time — on the one hand, it is organized according to an objective academic model and, on the other, it splits into different time cultures every day. A new selected sphere of human time, leisure time, undergoes division. What appears are new needs and, at the same time, institutions which satisfy them in a different way: a service, educational and recreational one. The former homogenous human action is being split into many separated and isolated “times”. Considering the issue of free time from the sociological perspective, it is legitimate to assume that ways of spending leisure time are inscribed into fairly visible cultural patterns which within years are subject to dynamics. It is their identification in reference to the social space of Katowice that became the subject‑matter of the very article. It presents the results of the studies conducted in July and August 2007 on the sample of 492 adult inhabitants of Katowice. In the context of the issues dealt with, several questions arise: How do inhabitants of Katowice use their free time? Do the forms connected with the physical activity or rather passive rest dominate? How much time do they devote to the Internet and television? What is the activeness of the respondents in their free time when it comes to culture? As a predominant analytical perspective served an attempt to answer the question if the changes connected with a more and more common trend on the so called healthy lifestyle or a growing pressure on the creation of the cultural wealth, also affect the ways of spending leisure time. In view of a big social, economic and spacious diversification, the area of Katowice is extremely interesting research area of the very problem among the contemporary inhabitants of a big city

Zaspokajanie głodu czy zdrowe odżywianie? : modele konsumpcji

Konsumpcja staje się swoistym epicentrum kształtującym życie społeczne i kulturowe uniwersum. Tomasz Szlendak podkreśla, że w coraz większym stopniu sfery życia ludzkiego ulegają wzorom postępowania charakterystycznym dla rynku. Stwierdza on, że zachowania ludzi ulegają w późnonowoczesnym społeczeństwie „supermarketyzacji” — konsumpcja zaczyna dominować w coraz liczniejszych dziedzinach życia społecznego. Powszechny jest pogląd, że konsumpcja jest jednym z dominujących trendów współczesności i wyznaczników ponowoczesności. Coraz częściej niewystarczające w odniesieniu do roli i znaczenia konsumpcji okazuje się klasyczne definiowanie konsumpcji jako spożycia (z łac. consumptio). Rozpatrując wiele kwestii związanych z funkcjonowaniem rodziny w środowisku społecznym, konieczne staje się poddanie analizie jej sytuacji materialnej. Ta z kolei musi być analizowana z uwzględnieniem konsumpcji. Wanda Mrozek podkreśla, iż w każdym środowisku społecznym powstają i ustalają się określone wzory konsumpcji rozumiane jako utrwalone i powtarzające się masowo w określonych warunkach społecznych i ekonomicznych gospodarstw domowych poziomy i struktury spożycia o wewnętrznym systemie związków i zależności. Próba uchwycenia takich prawidłowości, opis pewnych widocznych modeli konsumpcji, przede wszystkim w odniesieniu do sfery spożywczej, jest treścią niniejszego rozdziału

Dominujące formy rodziny

Rodzina jest stałym elementem życia społecznego, jednakże jej dominujące formy podlegają dynamice. Transformacje w zakresie życia rodzinnego u progu XXI wieku mają zaś charakter szczególny — z uwagi na tempo, rozległość i głębokość przeobrażeń. Ze względu na te czynniki, jak również z uwagi na zmienność kondycji rodziny rozumianej jako sprawność realizowania przynależnych do niej zadań i spełniania podstawowych funkcji, współczesna rodzina stanowi obiekt zainteresowania nie tylko socjologów, ale i przedstawicieli wielu innych dyscyplin naukowych. Niektórzy z nich wskazują na pozytywne zmiany modelu rodziny, inni odsłaniają liczne przejawy jej kryzysu czy zagrożeń, jeszcze inni w swych założeniach głośno mówią o upadku tej podstawowej formy życia społecznego. Dający się zaobserwować wzrost liczby rozwodów, zmniejszenie liczby zawieranych małżeństw, zaburzenia w zakresie etyki małżeńsko-rodzinnej stanowią mocne argumenty na rzecz tezy o pogłębiającym się kryzysie rodziny. Nie ulega wątpliwości, że jedną z podstawowych kwestii w analizach dotyczących funkcjonowania rodziny jest uchwycenie jej struktury, czyli wzajemnego ulokowania i powiązań łączących jej członków. Ten układ elementów wpływa znacząco właściwie na wszystkie aspekty funkcjonowania tej podstawowej grupy społecznej

Artesian origin of a cave developed in an isolated horst : a case of Smocza Jama (Kraków Upland, Poland)

The cave of Smocza Jama located in the centre of Kraków is developed in the Wawel Horst built of Upper Jurassic limestone and surrounded by grabens with Miocene clays. The cave is composed of two series: the old one has been known for ages and the new one was discovered when an artificial shaft was mined in 1974. The new series comprises small chambers separated by intervening thin walls while the old series consists of three connected together spatial chambers. The cave abounds in extensively developed solution cavities – cupolas and ceiling pockets. The internal fine-grained deposits, predominantly representing clay fraction are built of illite, mixed layer illite-smectite, kaolinite and iron oxides. They are probably the residuum after dissolution of Jurassic limestone. The cave originated in phreatic condition due to water input from below. The new series represents juvenile stage of cave evolution. The water rose through fissure-rifts located in chamber bottoms, circulated convectionally within particular chambers, finally led to bleaching of intervening walls, and hence to connection of the neighbouring chambers. The evolution of the old series is far more advanced. The rounded solution cavities imply that the cave was formed by water of elevated temperature. The lack of coarse-grained fluvial deposits, Pleistocene mammal remains and Palaeolithic artefacts prove that the cave was isolated since its inception till Holocene time. The cave originated due to artesian circulation, when the Wawel Horst was covered by imper- meable Miocene clays. A foreland basin with carbonate basement, filled with fine-grained molasse-type deposits seems to be particularly favourable for the development of artesian caves

Sociologizing corruption risk : organizational, agential and cultural determinants of public sector malfeasance

Publikacja stanowi socjologiczne spojrzenie na problematykę zagrożenia zachowaniami korupcyjnymi w instytucjach państwowych na przykładzie Służby Celnej RP. Istotą pracy jest przyjęcie możliwie szerokiej, wielopłaszczyznowej perspektywy na problem ryzyka korupcyjnego, w której zawierają się organizacyjne, podmiotowe oraz kulturowe uwarunkowania tego złożonego zjawiska społecznego. Przyjęcie takiej optyki badawczej umożliwia jednocześnie wpisanie niniejszej pracy w te nurty myśli socjologicznej, w których przyjmuje się założenie o konieczności wychodzenia poza sztywne ramy metodologii tradycyjnej, która opiera się na rozgraniczeniu między podmiotowością jednostek a strukturalno-systemowymi wymiarami życia społecznego. Książka jest adresowana do wszystkich osób, które są zainteresowane socjologią pracy, socjologią przestępczości, czy też ogólnie pojmowaną socjologią empiryczną. Wydanie publikacji w języku angielskim oznacza również, że tezy i obserwacje w niej zawarte mogą okazać się przydatne dla profesjonalistów badających problemy korupcji w ramach struktur Unii Europejskiej

Peculiar calcite speleothems filling fissures in calcareous sandstones and their palaeohydrological and palaeoclimatic significance : an example from the Polish Carpathians

Peculiar calcite speleothems developed in fissures in the Cergowa Sandstones were found in the Klęczany Quarry (Polish Western Carpathians). They represent flowstone and stalactites, rafts and various sparry crusts. Such speleothems, especially phreatic ones, are uncommon in the Outer Carpathians that are composed mainly of siliciclastic rocks of flysch type, with only limited calcium carbonate content. The speleothems analysed grew in vadose and phreatic conditions as well as at the air-water interface. Phreatic speleothems and thin rafts comprise calcite crystals of eccentric morphology. Based on their stable isotope composition the majority of the speleothems form two clusters. The first is characterized by d18O values between -9.8 and -8.5‰ and of d13C values between -5.7 and -0.6‰ whereas the second cluster of samples yields d18O values between -9.4 and -7.3‰ and d13C values from -11.5 to -9.7‰. Speleothems grew between 230+14-13 ka and Holocene time. Phreatic speleothems, including massive rafts, precipitated from ascending water of deep circulation whereas vadose and water table speleothems crystallized from local infiltration water charged with soil CO2. Mixing of both waters in the shallow phreatic zone is plausible

Religiousness and lifestyles : a sociological study of slovak families

Dans le chapitre « Cohabitation. An informal Lifestyle » (Cohabitation. Un style de vie informel), nous abordons le thème concernant un phénomène social qui est de plus en plus commun, c’est‑à‑dire la vie en cohabitation. Cette forme informelle et alternative de la vie familiale devient de plus en plus commune et de plus en plus souvent choisie, notamment par la jeune génération. Les résultats des études empiriques que l’on a menées ont démontré que selon les personnes sondées les unions de fait (sous forme de cohabitation) ne constituent pas une forme concurrentielle de vie familiale par rapport au mariage. Les personnes sondées trouvaient aussi que les couples vivant sous forme de cohabitation sont capables de créer des conditions favorables au développement de leurs enfants et, par là, à une famille heureuse. Ces personnes étaient également enclines à attribuer les droits d’adoption aux couples vivant sous forme d’unions libres. Dans la conclusion du chapitre « Trust as a Value of Family Life » (Confiance comme valeur de la vie familiale), nous dirigeons notre attention entre autres sur le fait que le modèle pratique de la famille slovaque (dans le Pays de Nitra) est construit sur des relations émotionnellement fortes entre la mère et l’enfant/les enfants. Ce phénomène est déjà remarqué dans la génération des parents et, grâce à la socialisation familiale et l’éducation, il s’inscrit de façon dynamique dans les pratiques familiales de la génération des jeunes. Ce sont avant tout les femmes qui sont les dépositaires de la confiance sociale. Elles sont aussi les gardiennes de liens entre les générations et les confidentes des affaires difficiles. La culture de confiance en famille est édifiée autour de la mère. La confiance a le visage de la femme. Les résultats des études empiriques, présentés dans le chapitre « Religiosity. An Intergenerational Perspective » (Religiosité. Une perspective intergénérationnelle), permettent d’avancer la thèse concernant le fossé entre les générations (angl. generation gap), se manifestant de façon nette dans la transmission de la culture religieuse entre les générations. En plus, on observe clairement les manifestations de la rupture de la culture religieuse entre les générations. La génération des élèves participe décidément plus rarement aux pratiques religieuses, elle déclare que ses affiliations ecclésiastiques sont plus faibles et se caractérise par une sensibilité religieuse qui est moins intensive que celle de la génération de leurs parents. Les similitudes intergénérationnelles concernant les façons déclarées de participer occasionnellement à la vie des Églises (pratiques qui n’ont lieu qu’une fois), ainsi que les attitudes indiquant le retirement individuel de la vie des communautés religieuses constituent une dérogation à ce principe. Les jeunes et les parents expriment leur conviction à propos de la continuité intergénérationnelle de la transmission de la culture religieuse, ce qui est difficile à confirmer à la lumière des résultats des recherches que l’on présente. La façade de religiosité construite et maintenue dans les visions des élèves et de leurs parents voile les fissures et les déficits existant dans le modèle de la culture slovaque – présentés dans nos études – concernant la socialisation religieuse dans la transmission intergénérationnelle d’attitudes et de comportements religieux. Le chapitre « Patterns of Everyday Life Characterizing Christina Families in the Nitra Regions » (Le modèle de la vie quotidienne des familles chrétiennes dans la région de Nitra) constitue une tentative de reproduire les rythmes quotidiens de la vie des familles dans le Pays de Nitra. C’est notamment la problématique concernant les modèles culturels exprimant les aspects choisis du fonctionnement social des structures familiales qui y est particulièrement accentuée. Les familles examinées sont unies par des liens forts, fondés sur la solidarité et la confiance. Dans la majeure partie des cas, c’est le mariage religieusement sanctionné – dont le but est d’élever des enfants – qui est leur quintessence. Les données recueillies démontrent que parmi les familles examinées domine le modèle « d’égal à égal » – les deux parents s’engagent d’une manière égale à assurer la stabilité financière de la famille et s’occupent du ménage et élèvent les enfants. C’est en même temps le modèle qui est considéré comme le meilleur par les personnes sondées. Les études démontrent à la fois que les personnes sondées accentuent plus fortement le rôle des hommes – pères – dans le cadre de la réalisation des fonctions instrumentales, tandis qu’aux femmes – mères – on attribue le plus souvent l’exécution des tâches à caractère expressif. Les données recueillies démontrent un engagement assez considérable des enfants dans la réalisation des tâches résultant de l’existence quotidienne des familles, ce qui favorise la construction du sentiment de communion avec les proches et de la responsabilité pour eux