Literere pryse : 'n oorsigtelike bespreking met voorbeelde uit die Afrikaanse literere veld

CITATION: Bonthuys, M. & Foster, R. 2022. Literere pryse : 'n oorsigtelike bespreking met voorbeelde uit die Afrikaanse literere veld. LitNet Akademies, 19(1):232-260.The original publication is available at https://www.litnet.co.zaLiteratuurpryse het ’n lang geskiedenis en kan beskou word as ’n noodwendigheid binne die meeste literêre velde. Dit is verder ’n verskynsel wat heelwat media-aandag ontlok en verskeie voordele vir literêre rolspelers soos skrywers en uitgewerye (kan) inhou. Dit het veral ’n belangrike kanoniserende funksie – toenemend, in ’n era waarin kommersiële aandag ’n al groter rol in die literêre veld (asook ander kultuurvelde) speel. Tog is literêre bekronings, asook die breër terrein van literêre evaluering, nie histories ’n onderwerp wat dikwels deur letterkundiges akademies ondersoek word nie. Die vernaamste rede hiervoor is die hiërargiese element verbonde aan kultuurpryse wat dit volgens sommige akademici te subjektief sou maak om vanuit ’n wetenskaplike hoek te ondersoek, asook die skouspel en omstredenheid wat geneig is om met die prysverskynsel gepaard te gaan. In hierdie artikel word gepoog om die verskynsel van literêre pryse te belig deur aandag te skenk aan fasette soos die geskiedenis en proliferasie daarvan; die verwerwing en uitruiling van kapitaal – veral in die simboliese sin – wat deel uitmaak van die bekroningsproses; die kanoniseringsfunksie van literatuurpryse en die veranderende posisie van literêre hekwagters; die rol of bydrae van pryse binne die literêre veld; en ten slotte die kwessie van omstredenheid as kenmerkende eienskap van die kultuurprys. Telkens word die bespreking belig met voorbeelde uit die Afrikaanse literêre veld. Pierre Bourdieu se veldteorie word as teoretiese raamwerk benut en begrippe soos simboliese kapitaal, sosiale kapitaal, simboliese mag en die produksie van geloof word ingespan om verskillende fasette van die bekroningsproses te ondersoek. James F. English (2005) se seminale teks The economy of prestige, wat steeds ’n toonaangewende bron oor kultuurpryse is, asook onlangse studies oor literêre evaluering en kultuurpryse, word voorts betrek. Uiteindelik is dit die argument dat literatuurpryse deur die literatuursosiologiese navorser as belangrike kanoniserende en vormgewende verskynsel binne die hedendaagse literêre veld verstaan en verken moet word.Publisher's versio

Deur die loergat : ’n ondersoek na die voyeuristiese elemente in Johann de Lange se “Olympia”

ENGLISH ABSTRACT: The term voyeurism is normally seen as belonging to the field of psychology, where it is used to describe sexual abnormality and deviation. However, this view stigmatises the phenomenon of voyeurism as a perverse action. In this article the authors attempt to broaden the concept of voyeurism by indicating the role of the voyeur in poetry, specifically the oeuvre of Johann de Lange. It is argued that voyeurism fulfils an essential function in the writing and reading process; that not only the poet, but also both the text and the reader inevitably share in the voyeuristic action. Literature, according to this hypothesis, has its origin in the perspectival complexity of voyeurism. Voyeurism manifests and functions in different ways in De Lange’s poetry, namely in painting, photography, religion and the relationship between father and son. This article emphasises the voyeuristic action in painting and poetry by analysing De Lange’s poem “Olympia”, which is based on Edouard Manet’s homonymous painting.AFRIKAANSE OPSOMMING: Die term voyeurisme word gewoonlik tot die gebied van die sielkunde gereken, waar dit gebruik word om ’n seksuele abnormaliteit of afwyking te beskryf. Hierdie siening stigmatiseer egter die verskynsel van voyeurisme as ’n perverse handeling. In hierdie artikel1 word die voyeurisme-konsep uitgebrei deur die rol van die voyeur in die poësie onder die soeklig te plaas, in die besonder in die oeuvre van Johann de Lange. Daar word betoog dat voyeurisme ’n wesenlike funksie in die skryf- en leesproses vervul. Nie net die digter nie, maar ook die teks en die leser, is deel van die voyeuristiese handeling. Volgens hierdie hipotese het die letterkunde sy ontstaan in die perspektiwiese kompleksiteit van die voyeurisme. In De Lange se poësie manifesteer en funksioneer die voyeurisme in verskillende vorme: in die skilderkuns, die fotografie, die godsdiens en die verhouding tussen vader en seun. Hierdie artikel beklemtoon die voyeuristiese handeling in die skilderkuns en die poësie deur ’n bespreking van De Lange se gedig “Olympia”, wat gebaseer is op Edouard Manet se gelyknamige skildery.Publishers' versio

Die dier as teken in Wilma Stockenstrom se Monsterverse

Proefskrif (M.A.) -- Universiteit van Stellenbosch, 1987.Full text to be digitised and attached to bibliographic record

Postmodernisme en poesie, met spesifieke verwysing na die historiografiese metagedig 'Die heengaanrefrein' van Wilma Stockenstrom

Dissertation (PhD)--Stellenbosch University, 2000.ENGLISH ABSTRACT: The main aim of this study is to investigate the possibility of using a postmodern reading strategy for Afrikaans poetry, in particular that type of poetry which, following Linda Hutcheon, I will call historiographic metapoetry. The investigation consists of four phases. Firstly, in order to implement Hutcheon's model, cognisance will be taken of the theory of postmodernism (chapters 1- 3), particularly with regard to poetry, since the latter is apparently a marginalised genre in this theorisation. The second phase of the investigation encompasses a discussion of the discourse on postmodernism and poetry in America, the NetherlandsIFlanders and in Afrikaans (chapters 4-6, respectively). Attention is given to matters such as the developmental history of postmodernism, theorising on postmodern poetry and the practice of anthologising. The third phase bridges the gap between research on postmodernism and that on historiographic metapoetry (chapter 7). The focus will be on Pirow Bekker's poem "Apollo Smintheus", with specific attention being given to the representation of the event (the journey of Jonas de la Guerre into the hinterland in 1664) in the journal texts and other historiographic sources. Hutcheon's distinction between event and fact will also be adopted in the analysis. The last phase of this study is an application of Hutcheon's model to Wilma Stockenstrëm's poem, Die heengaanrefrein, a self-reflexive text on the arrival of the Huguenots in South Africa in 1688 (chapters 8-12). As an introduction to the discussion of the text, the problematising of various types of borders in the poem is examined. This is followed by an analysis of extracts from Die heengaanrefrein with reference to four matters that are, according to Hutcheon, central to postmodern theory and practice. These are: intertextuality, parody and the discourses of history; the problem of reference; the subject and the representation of subjectivity; and lastly ideological implications and political double-coding. The discussion of Die heengaanrefrein is supplemented with shorter discussions of other texts, for example, George H. Weideman's "Kieselguhr-kleim", two short poems from Breyten Breytenbach's Soos die so and P.J. Philander's poems "Die klippe praat" and "Genesis". In Chapter 13, the final chapter, the findings are summarised and Hutcheon's model is evaluated.AFRIKAANSE OPSOMMING: Die doelstelling met hierdie studie is 'n ondersoek na die moontlikheid om 'n postmodernistiese leesbenadering aan te wend by die lees van die Afrikaanse poësie, in die besonder daardie soort gedigte wat ek na aanleiding van Linda Hutcheon historiografiese metapoësie wil noem. Die ondersoek bestaan uit vier fases. Ten einde Hutcheon se model te implementeer, word daar eerstens bestek geneem van die teoretisering oor die postmodernisme (hoofstukke 1-3), veral wat die poësie betref, aangesien laasgenoemde 'n gemarginaliseerde genre in hierdie teoretisering blyk te wees. Die tweede fase van die ondersoek omvat 'n bespreking van die diskoers oor postmodernisme en poësie in onderskeidelik Amerika, NederlandIVlaandere en Afrikaans (hoofstukke 4-6). Sake wat aandag geniet, is die ontwikkelingsgeskiedenis van die postmodernisme, die teoretisering oor postmodernistiese poësie en die antologiseringspraktyk. Die derde fase is 'n oorbrugging tussen die navorsing oor die postmodernisme en dié oor historiografiese metapoësie (hoofstuk 7). Pirow Bekker se gedig "Apollo Smintheus" kom onder die soeklig, met spesifieke aandag aan die representasie van die gebeurtenis (die sogenaamde landsreis van Jonas de la Guerre in 1664 die binneland in) in die joernaaltekste en ander historiografiese bronne; Hutcheon se onderskeid tussen event en fact word ook betrek. Die laaste fase van die studie is 'n toepassing van Hutcheon se modelop Wilma Stockenstrom se gedig Die heengaanrefrein, 'n selfbesinnende teks oor die koms. van die Hugenote na Suid-Afrika in 1688 (hoofstukke 8-12). Ter inleiding van die teksbespreking word die problematisering van verskillende soorte grense in die gedig nagegaan. Dit word gevolg deur analises van fragmente uit Die heengaanrefrein na aanleiding van vier kwessies wat volgens Hutcheon sentraal staan in die postmodernistiese teorie en praktyk. Hierdie sake is: intertekstualiteit, parodie en die diskoerse van die geskiedenis; die problematiek van referensialiteit; die subjek en die representasie van subjektiwiteit; en ideologiese implikasies en politieke dubbelkodering. In die loop van die studie word die bespreking van Die heengaanrefrein aangevul met korter besprekings van ander tekste, soos byvoorbeeld George H. Weideman se "Kieselguhr-kleim", twee gedigte uit Breyten Breytenbach se Soos die so en P.J. Philander se gedigte "Die klippe praat" en "Genesis". Inhoofstuk 13, die sluitstuk, word die bevindinge saamgevat en Hutcheon se model beoordeel

Epistemologiese en ontologiese dominante in "Die beiteltjie" van N.P. van Wyk Louw en "Kieselguhr- kleim" van George Weideman

In this article the concept of "the dominant", as introduced by the Russian Formalists Jurij Tynjanov and Roman Jakobson and elaborated by Brian McHale, is applied in a discussion of two Afrikaans poems by N.P. van Wyk Louw and George Weideman. McHale argues that the difference between modernist and postmodernist texts may be found in the shift of the dominant from problems of knowing to problems of modes of being - from an epistemological dominant to an ontological one. The discussion of the two poems is supplemented by Linda Hutcheon's theory of double-coding and historiographic metafiction. While Louw's poem is shown to be mainly epistemological, Weideman's poem is characterized by double-coding, the presence of both epistemological and ontological aspects, the paradoxical inscribing ond contesting of modernist conventions, and the combination of both historiographic and metapoetic elements. As such, it might be regarded as an early example of Afrikaans historiographic metapoetry

Epistemologiese en ontologiese dominante in "Die beiteltjie" van N.P. van Wyk Louw en "Kieselguhrkleim" van George Weideman

Epistemological and ontological dominants in two Afrikaans poems [Afrikaans] In this article the concept of the dominant, as introduced by the Russian Formalists Jurij Tynjanov and Roman Jakobson and elaborated by Brian McHale, is applied in a discussion of two Afrikaans poems by N.P. van Wyk Louw and George Weideman. McHale argues that the difference between modernist and postmodernist texts may be found in the shift of the dominant from problems of knowing to problems of modes of being – from an epistemological dominant to an ontological one. The discussion of the two poems is supplemented by Linda Hutcheon's theory of double-coding and historiographic metafiction. While Louw's poem is shown to be mainly epistemological, Weideman's poem is characterized by double-coding, the presence of both epistemological and ontological aspects, the paradoxical inscribing and contesting of modernist conventions, and the combination of both historiographic and metapoetic elements. As such, it might be regarded as an early example of Afrikaans historiographic metapoetry. Key Words: The dominant (Tynjanov & Jakobson), Afrikaans poetry, N.P. van Wyk Louw, George Weideman, metapoetry. Epistemologiese en ontologiese dominante in "Die beiteltjie" van N.P. van Wyk Louw en "Kieselguhr-kleim" van George Weideman In hierdie artikel word die konsep van die dominant, soos voorgestel deur die Russiese Formaliste Jurij Tynjanov en Roman Jakobson en later uitgebrei deur Brian McHale, benut in 'n bespreking van twee gedigte deur N.P. van Wyk Louw en George Weideman. McHale is van mening dat die verskil tussen modernistiese en postmodernistiese tekste gevind kan word in 'n oorgang van 'n epistemologiese dominant tot 'n ontologiese een - dit wil sê van 'n dominant waarin kennisteoretiese vrae oorheers tot 'n dominant waarin syns- of wesensvrae oorheers. Die bespreking van die twee gedigte word aangevul met Linda Hutcheon se teorie oor dubbelkodering en historiografiese metafiksie. Daar word betoog dat Louw se gedig hoofsaaklik epistemologies van aard is, terwyl Weideman se gedig gekenmerk word deur dubbelkodering, die aanwesigheid van sowel epistemologiese as ontologiese aspekte, die paradoksale hantering en ondermyning van modernistiese konvensies, en die kombinasie van sowel historiografiese as metapoëtise elemente. Weideman se "Kieselguhr-kleim" kan dus beskou word as 'n vroeë voorbeeld van die historiografiese metapoësie in Afrikaans. Sleutelwoorde: die dominant (Tynjanov & Jakobson), die Afrikaanse poësie, N.P. van Wyk Louw, George Weideman, metapoësie. Tydskrif vir letterkunde Vol.41(1) 2004: 49-6

Over grenzen : een vergelijkende studie van Nederlandse, Vlaamse en Afrikaanse poëzie = Oor grense : 'n vergelykende studie van Nederlandse, Vlaamse en Afrikaanse poësie /

Includes bibliographical references and index