Le paci fra privati nelle parrocchie fiorentine di S. Felice in Piazza e S. Frediano: un regesto per gli anni 1335-1365

Sulle tracce della documentata conflittualità maggiore presente nella città di Firenze alla metà del XIV secolo, si snoda una conflittualità minore, perlopiù inquadrata e risolta nel ristretto ambito delle relazioni di parrocchia o di quartiere, in un percorso segnalato dai regesti dei rogiti notarili di ottanta paci private, stipulate fra parti in causa a brevissimo termine dai fatti oppure a latere di percorsi penali in pendenza oppure a composizione degli oneri suscitati da sentenze già emesse. Trenta anni di piccola violenza ordinaria e un gruppo di grandi paci consortili, antiche faide e nuove ritorsioni inammissibili per la legislazione comunale. Protagonisti e comprimari, cronologie e toponimi, alleanze e inimicizie, la spicciola passionalità quotidiana e quella di portata politica, sono testimoniati attraverso una sintesi narrativa di dati sensibili estratti dagli originali e presentati in un insieme organico, anche strumento di accesso facilitato alla documentazione notarile di epoca tardo-medievale

Women in the medieval university: A reappraisal of the life and myth of Bolognese Novella d’Andrea from the fourteenth to the twentieth century

This article analyses the literary sources and accounts of Novella d’Andrea, the daughter of Giovanni d’Andrea, an eminent professor at the Bolognese Studium. The study examines the unprecedented case of a woman teaching law at the university in the first half of the fourteenth century, casting light on the cultural and family environment in which she grew up. The sources that conserve her memory are analysed, in particular the account provided by Christine de Pizan, with a new interpretation of her passage, but also those sources that have disseminated misleading information, generating confusion about the historical figure of Novella d’Andrea. The visual works of art that, like the literary accounts, have fuelled her myth include a work that has hitherto been ignored by historiography on Novella d’Andrea, the fourteenth-century woman who broke the glass ceiling.Przeanalizowane w artykule źródła literackie i relacje dotyczą Novelli d’Andrea, córki Giovanniego d’Andrea, wybitnego profesora Uniwersytetu Bolońskiego. W niniejszym studium analizie został poddany bezprecedensowy przypadek kobiety wykładającejprawo na uniwersytecie w pierwszej połowie XIV w.; sportretowano także jej środowisko kulturowe i rodzinne. Wśród przeanalizowanych tu źródeł rejestrujących pamięć o niej znalazła się w szczególności relacja Krystyny de Pizan, której fragment poświęcony Novelli został na nowo zinterpretowany, jak również źródła rozpowszechniające mylące informacje, generujące wiele niejasności wokół historycznej postaci Novelli d’Andrea. Do analizowanych tu dzieł sztuk wizualnych, które, podobnie jak dzieła literackie, podsycały mit Novelli d’Andrea, zalicza się też to, które dotychczas było ignorowane przez historiografię poświęconą postaci owej XIV-wiecznej kobiety, która przebiła „szklany sufit”