„Publika” by Józef Wereszczyński – a critical edition

Praca jest edycją krytyczną „Publiki” biskupa kijowskiego Józefa Wereszczyńskiego, wydanej w 1594 roku w drukarni Andrzeja Piotrkowczyka w Krakowie. Wereszczyński przedstawił w piśmie sposoby organizacji obrony południowo-wschodniej granicy Rzeczypospolitej przed Tatarami i Moskwą, a jako rozwiązanie zaproponował między innymi założenie na Ukrainie szkoły rycerskiej i sprowadzenie tam kawalerów maltańskich.The thesis is a critical edition of „Publika” by the Bishop of Kiev Józef Wereszczyński, published in 1594 in the printery of Andrzej Piotrkowczyk in Cracow. Wereszczyński presented there some ways to organise the defence of the south-eastern border of the Commonwealth against the Tatars and Moscow and suggested, among others, to found a school of chivalry in Ukraine as well as a commandery of the Knights of Malta

Discourse of triumphant Polishness. Rhetorical exclusion of "The Other" in "Leopolis triplex" by Józef Bartłomiej Zimorowic

Przedmiotem pracy jest kronika Lwowa autorstwa Józefa Bartłomieja Zimorowica (1597–1677), powstała w latach 1665–1672. "Leopolis triplex" omówione zostało jako przykład dyskursu polonocentrycznego, który eliminuje wszystkie przejawy inności, odbiegające od uniwersalnego, polskiego wzorca. W pracy oparto się na ustaleniach badaczy spod znaku nowego historyzmu, kwestionujących obiektywizm narracji historycznych i wskazujących na ich nieuchronną ideologizację, a także na osiągnięciach badań postkolonialnych, dążących do zdemaskowania narracji pisanych z perspektywy hegemona i odbierających głos grupom zmarginalizowanym (w tym przypadku Rusinom, Ormianom i Żydom). Celem pracy jest przedstawienie retorycznych mechanizmów służących konstrukcji takiej literackiej reprezentacji Lwowa, która, poprzez forsowanie jednolitego etnicznie, wyznaniowo i kulturowo modelu społeczności miejskiej, służyłaby interesom polskich mieszkańców Lwowa, sprawujących w nim wówczas władzę, a także zasygnalizowanie żywotności pewnych modeli narracji o wielokulturowości Lwowa.The subject of this paper is the chronicle of Lwów written by Józef Bartłomiej Zimorowic (1597–1677) between 1665 and 1672. "Leopolis triplex" was analysed as an example of the polonocentric discourse, which eliminates all the displays of otherness, differing from universal Polish model. A basis of the paper are findings of researchers connected with the New Historicism, who contest the objectivity of historical narrations and signalize their unavoidable ideologisation. The paper is also based on findings of postcolonial studies, which pursue to reveal narrations written from hegemonic point of view and divesting marginalised groups (in this case Ruthenians, Armenians and Jews) of voice. The aim of the paper is to present rhetorical mechanisms attending to construction such literary representation of Lwów, that, through forcing homogenous ethnically, denominationally and culturally model of urban community, could serve the interests of Polish inhabitants of the city, who wielded authority there at that time. The purpose is also to flag the vivacity of some models of narration about the multiculturalism of Lwów, which are surprisingly convergent with the contemporary ones

Activity of Jan Szczęsny Herburt in defence of Eastern Orthodox Church and Ruthenia

Przedmiotem pracy jest działalność Jana Szczęsnego Herburta (1567–1616) w latach 1609–1616, związana z obroną prawosławia i wyznawców „religii greckiej”. W ziemi przemyskiej trwał w tym czasie spór o obsadę stolicy biskupiej – po śmierci w 1610 r. prawosławnego władyki Michała Kopysteńskiego, przeciwnika unii brzeskiej, łaciński biskup przemyski Stanisław Sieciński chciał wprowadzić na jego miejsce unitę Atanazego Krupeckiego. Spotkało się to jednak z oporem miejscowych Rusinów, a ich gorliwym protektorem stał się Herburt, sam wyznania rzymskokatolickiego, który stworzył w swych dobrach prężny ośrodek ruchu antyunickiego.W pracy omówiona została, po pierwsze, aktywność polityczna Herburta – jego walka w szeregach opozycji na sejmiku wiszeńskim oraz na sejmie o tolerancyjną politykę wobec różnowierców. Po drugie, zaprezentowano działalność pisarską i wydawniczą Herburta w założonej w Dobromilu drukarni, z której wychodziły zarówno druki o wydźwięku antykrólewskim, jak i antyunijnym. Szczególną uwagę poświęcono "Zdaniu o narodzie ruskim", będącemu najpełniejszą wypowiedzią Herburta w obronie Kościoła wschodniego. Wreszcie przedstawiony został konflikt Herburta z miejscowym hierarchą rzymskokatolickim, wywołany m.in. przez utrzymywanie w swych dobrach prawosławnych popów.The subject of this paper is the activity of Jan Szczęsny Herburt (1567–1616) over the period 1609–1616, related to defence of Eastern Orthodox Church and believers of “Greek religion”. There continued to be a feud related to the appointing of Greek bishops in Przemysl Land – after the death of orthodox bishop Michał Kopysteński in 1610, who was an opponent of the Brest union, a Latin bishop of Przemyśl Stanisław Sieciński tried to introduce Uniate Atanazy Krupecki at his place. It encountered, however, the resistance of local Ruthenians. Their zealous protector became Herburt (despite the fact that he was Roman catholic), who established in his demesne a centre of anti-Uniate action.In this paper there was presented, firstly, a political activity of Herburt – his fight among oppositionists in a regional council in Wisznia as well as in parliament for tolerant policy towards religious dissenters. Secondly, there were elaborated effects of Herburt’s literary and editorial work in his printery in Dobromil, which issued antiregal as well as anti-Uniate prints. Special attention was paid to his "Opinion on he Ruthenian nation", which is Herbut's most comprehensive statement in defence of the Eastern Church. Finally, there was analysed the conflict between Herburt and a local Latin bishop, caused, among others, by holding Othodox priests in his demesne