134 research outputs found
Corpo, sociedade e escola: sensibilidade educativa
EntretextosNeste artigo analisa-se a conexão entre estas três dimensões: corpo, sociedade e
escola. Se cada sociedade tem o seu padrão cultural e se a cultura não é estática
porque é recriada por cada um de nós, o homem passa a ser não só intérprete mas
também criador de cultura. É da relação da natureza com a cultura que nasce uma
outra realidade que designamos por CORPO. A construção o corpo processa-se no
plano cultural e social sendo aqui que ele é inventado, dando origem à formação de
uma nova realidade suprabiológica de grande carga simbólica. É pelos mitos, ritos,
crenças, que o homem atribui um significado ao mundo e a seus objectos.
Acresce que a escola encerra, no dizer de Michel Foucault (1987), um tipo
específico de poder - o poder disciplinar que actua sobre o adestramento do corpo. Na
escola, o controlo do corpo é feito na moldura do tempo e do espaço uma vez que são
vigiados os gestos, as posturas e, todas as operações do corpo - o levantar do braço, o
virar a cabeça, o sentar e o levantar, o falar e o estar calado, etc.
Assim, o que se nos afigura imperioso é ter uma nova sensibilidade educativa
para tornar inteligível a interrelação entre corpo, sociedade e a escola.This paper examines the connection between the following three dimensions: the
body, the society and the school. If each society has its own cultural patterns and
culture is not of a static kind, because it is recreated by each of us, man becomes not
just an interpreter but also a creator of culture.
It is from the relationship between the nature and the culture that springs another
reality that we call BODY.
The construction of the body that takes place on a cultural and social plan while being
created at this level, leads to the formation of a new supra-biological reality of great symbolic significance. It is by the myths, rituals, beliefs, that man attaches great
importance to the world and its objects.
Moreover, in the words of Michel Foucault (1987), school embodies a specific type of
power - the disciplinary power that acts on the training of the body. At school, control
of the body is made in the framework of time and space as they are watched through
gestures, postures, and all operations of the body, such as the lifting of the arm, the
turning of the head, the sitting and standing up, the speaking and being silent, etc.
So, what if we deem as imperative is to have a new awareness of education to make
intelligible the interrelationship between body, society and school
Governo e salvação do corpo : a lenta inflexão do discurso da salvação
EntretextosNeste artigo, pretende-se analisar a forma como o aparecimento do Estado moderno
veio colocar o problema do capital-vida, conduzindo à magna questão da salvação do
corpo como uma das suas preocupações e uma das suas metas. Interessa-nos sobretudo
saber como se deu início à operação de salvação do corpo, partindo do pressuposto que
a formação do Estado e do governo visam, em última análise, conservar todos os
membros da sociedade. A compreensão deste problema passa pela ideia da
governamentalidade, conceito que expressa o trajecto intelectual de Foucault e que
contém, por sua vez, o conceito de biopoder que toma forma com a ideia de biopolítica
da população e com a anatomia política do corpo. Ao contrário da cura das almas o
cuidar do corpo insere-se num certo uso terapêutico que exige novas competências.
Procura-se fugir da doença porque agora valoriza-se não o sofrimento mas o bem-estar
(salvação do corpo). A saúde passa a ser a chave de acesso aos prazeres e não o desejo
de penitência que sacralizava o sofrimento. A nova relação saúde-doença, veio colocar a
necessidade de salvar o corpo, uma vez que a antiga retórica religiosa da redenção é
agora substituída por um discurso laico se bem que o auto-controlo e a reflexividade,
enquanto espaços de gestão da liberdade individual, façam também parte integrante do
governo de salvação. A sociedade salva-se na medida em que souber salvar o corpo.This article aims to analyze how the emergence of the modern state has placed the
problem of capital-life, leading to the great question of salvation of the body as one of
your concerns and one of its goals. We are interested in particular how it started the
rescue operation of the body, assuming that the training of state and government aimed,
ultimately, keep all members of society. Understanding this problem is the idea of
governmentality, a concept that expresses the intellectual journey of Foucault and
contains, in turn, the concept of biopower that took shape with the idea of biopolitics of
the population and the political anatomy of the body. Unlike the cure of souls taking
care of the body part of a certain therapeutic use that requires new skills. Seeks to
escape the disease because now is valued not suffering but the well-being (salvation of
the body). Health becomes the access key to the pleasures and not the desire of penance
sacralized suffering. The new relationship between health and disease has placed the
need to save the body, since the old religious rhetoric of redemption is now replaced by
a secular discourse although the self-control and reflexivity, as space management of
individual freedom, make also part of the government of salvation. The society is saved
as you know to save the body
A higiene e o governo das almas: o despertar de uma nova relação
A higiene deu início a um novo processo de psicologização. A higiene invadiu a sociedade e medicalizou os hábitos de vida, introduziu o dever de saúde, levando cada um a cuidar de si próprio. A higiene mais não é do que um saber que veio permitir uma nova salvação, um novo exercício de regulação e vigilância. É um saber que veio estruturar a sociedade, transformar a população e cada um em particular. Este processo de mudança veio exigir de todos uma busca de aperfeiçoamento a partir de uma nova matriz, um novo imaginário. Um novo mundo mental foi criado, novas formas de pensar, sentir e agir foram introduzidas na vida das pessoas, e nesta precis medida, podemos dizer que uma nova alma foi criada. A partir deste novo saber, cada um se problematizou (se pensou) e construiu de maneira diferente. Neste sentido, a higiene é também um conhecimento 'psi'.Palavras-chave: Saúde; vigilância; governo; corpo; educação física
As disposições interiorizadas nas sociedades de Instrução Militar Preparatória = The resolutions deeply rooted in individuals within societies of preparatory military instruction
La moderna concepció liberal de ciutadania, que es remunta a la revolució
Francesa i a la Declaració dels drets de l'Home de 1789, corrobora la validesa dels
drets naturals sent la comprensió conceptual d'aquests drets i la voluntat de salvaguardar-
los el que permet la construcció d'un món nou. Per tant, el nucli de la modernitat
política es troba en el pas de la sobirania règia a la sobirania de la nació, i apareix
a l'agenda política la lluita pels drets humans.
Si l'educació cívica es va convertir en un aspecte nuclear de la política i del projecte
pedagògic de la I República (1910-1926), ja que es pretenia amb aquesta consagrar
el nou règim i donar-hi legitimitat, també les Societats d'Instrucció Militar
Preparatòria, que eren espais d'adoctrinament polític, es dirigirien a la formació del
ciutadà-soldat.
La Instrucció Militar Preparatòria va ser una de les maneres de concretar la idea de
ciutadania dels republicans. En aquest sentit, és pertinent plantejar-se les qüestions
següents: Quines particularitats destaquen en aquest procés? Com es concreta la idea
de ciutadania? Com es concilien els drets amb les obligacions dels ciutadans?.
Amb la nostra investigació pretenem fer una anàlisi de l'educació de la joventut que
dóna resposta als valors de la societat emergent. Per a això pretenem utilitzar l'enfocament
metodològic de Michel Foucault. Com a conseqüència el cos servirà com focus
principal de la nostra investigació.The modern liberal conception of citizenship, which dates back to the French
Revolution and the Declaration of the Human Rights and of the Citizen (1789),
embodies the term of natural rights being the conceptual apprehension of these rights
and the willingness to safeguard them that allows the construction of a new world .
The core of political modernity lies therefore in the passage of royal sovereignty to the
sovereignty of the nation, putting up a fight on the political agenda on human rights.
Thus, if Civic Education became nuclear in the political and pedagogical project
of the 1st Portuguese Republic (1910-1926) because it was devoted to her and legitimize
the new regime, also in societies of Preparatory Military Instruction, which were
places of political indoctrination, the core purpose was to legitimate the formation of
the citizen-soldier.
The Preparatory Military Instruction was one of the possibilities of realizing the
idea of citizenship of the Republicans. In this sense, it is of the utmost relevance to
pose the following questions: What features stand out in this process? How does the
idea of citizenship take place? How do we conciliate the right with the obligation of
the citizens?
With our work we want to do the analysis of the education of youth by the values
of the emerging society. Therefore, we intend to apply Michel Foucaults methodological approach. As a result of this option, the body serves as a main focus of our
research.La moderna concepción liberal de ciudadanía, que se remonta a la revolución
Francesa y a la Declaración de los derechos del Hombre de 1789, corrobora la validez
de los derechos naturales siendo la comprensión conceptual de estos derechos y la
voluntad de salvaguardarlos lo que permirte la construcción de un mundo nuevo. Por
tanto, el núcleo de la modernidad política se encuentra en el paso de la soberanía regia a la soberanía de la nación, colocandose en la agenda política la lucha por los derechos
humanos.
Si la educación cívica se convirtió en un aspecto nuclear de la política y del proyecto
pedagógico de la I República (1910-1926), pues se pretendía con ella consagrar
y legitimar el nuevo régimen, también las Sociedades de Instrucción Militar Preparatoria,
que eran espacios de adoctrinamiento político, se dirigían a la formación del
ciudadano-soldado.
La Instrucción Militar Preparatoria fue una de las formas de concretar la idea de
ciudadanía de los republicanos. En este sentido, es pertinente plantearse las siguientes
cuestiones: ¿Qué particularidades destacan en este proceso? ¿Cómo se concreta la idea
de ciudadanía? ¿Cómo se concilian los derechos con las obligaciones de los ciudadanos?.
Con nuestra investigación pretendemos hacer un anàlisis de la educación de la
juventud segun los valores de la sociedad emergente. Para ello pretendemos utilizar el
enfoque metodológico de Michel Foucault. Como consecuencia el cuerpo servirá
como foco principal de nuestra investigación
A Pedagogia alemã e a imprensa pedagógica portuguesa como vasos comunicantes : o caso da revista Froebel
Este artículo tiene como objetivo abordar la presencia social de la educación
en la prensa pedagógica. Hemos tomado esta decisión debido a que los medios de
comunicación tuvieron un papel importante en la circulación y difusión de ideas y
prácticas educativas. Con este fin, seleccionamos la revista Froebel (1882-1885) para
su análisis. Los objetivos que persigue este estudio son: a) La interpretación de las
innovaciones curriculares difundidas por la revista Froebel, bajo el contexto educativo
a finales del siglo xix en Portugal; b) Analizar el impacto educativo que la revista
Froebel tuvo a finales del siglo xix; c) Discutir el valor histórico-educativo que los
conceptos educativos introducidos por la revista Froebel tuvieron en la realidad
portuguesa. Se utilizó como método de análisis de la revista sus condiciones de
realización y producción. Estas dos condiciones significan un conjunto de relaciones
que se establecen en un contexto dado, entre los miembros de un grupo de personas.
Es importante tenerlo en cuenta debido a que los cambios implican la combinación
de estos dos tipos de factores. Como conclusión de este estudio podemos decir que
la revista tuvo un gran impacto en la comunidad educativa portuguesa, ya que las
concepciones que la revista defendía se oponían a la pedagogía tradicional que existía
en ése momento en Portugal. La educación se forja en una comunidad de ideas y es
posible identificar las que en la revista se materializan la influencia de los principios
pedagógicos del educador alemán es evidente en las opciones pedagógicas de los
educadores portugueses de finales del siglo xix. Creemos que legítimamente podemos
decir que la revista Froebel condujo a una nueva concepción educativa. Con ella, se
promovieron prácticas de enseñanzas innovadoras viajes escolares, lecciones de cosas,
museo educativo, guardería, educación física y artes.The aim of this article is to analyze the social presence of education in pedagogic
press. It is known that the media had an important role in the circulation and
dissemination of educational ideas and practices. To this end, we selected the Froebel
magazine (1882-1885) to analyze it. The objectives of this study are: a) The objectives
of this study are: a) the interpretation of curriculum innovations spread by the Froebel
magazine, under the educational context of the late 19th century in Portugal; b) to
analyze the impact that Froebel had on education at the end of the 19th century;
c) to discuss the historical and educational impact that the pedagogic concepts
introduced by Froebel journal had on the Portuguese reality. The development and
production conditions of the magazine have been used as a method of analysis. These
two conditions are determined by a set of relationships in a given context, among the
members of a group of people. It is important to bear in mind the fact that changes
imply the combination of these two kinds of factors. In conclusion we can say that
the analyzed magazine had a great impact on the Portuguese educational community,
since the conceptions magazine defended opposed the traditional pedagogy that
existed at that time in Portugal. Education is built within a community of ideas
and it is possible to identify those that materialised in the magazine, such as the influence of pedagogical principles of German educators, which is reflected in the
choice of educators teaching Portuguese in the late 19th century. It may be said that
the Froebel magazine led to a new conception of education, promoting innovative
teaching practices school trips, lessons, educational museum, kindergarten, physical
education and arts.Aquest article pretén analitzar la presència social de l'educació a la premsa
pedagògica. Hom sap que els mitjans de comunicació van tenir un paper important
en la circulació i difusió d'idees i pràctiques educatives. Amb aquesta finalitat, s'ha
seleccionat la revista Froebel (1882-1885) per fer-ne una anàlisi. Els objectius que
persegueix aquest estudi són: a) la interpretació de les innovacions curriculars difoses
per la revista Froebel, en el context educatiu de la fi del segle xix a Portugal; b) analitzar
l'impacte educatiu que la revista Froebel va tenir a final del segle xix; c) discutir el valor historicoeducatiu que els conceptes educatius introduïts per la revista Froebel van tenir
en la realitat portuguesa. S'ha utilitzat com a mètode d'anàlisi de la revista les seves
condicions de realització i producció. Aquestes dues condicions estan determinades
per un conjunt de relacions que s'estableixen en un context donat, entre els membres
d'un grup de persones. És important tenir-ho en compte pel fet que els canvis
impliquen la combinació d'aquests dos tipus de factors. Com a conclusió d'aquest
estudi podem dir que la revista analitzada va tenir un gran impacte en la comunitat
educativa portuguesa, ja que les concepcions que la revista defensava s'oposaven a la
pedagogia tradicional que existia en aquell moment a Portugal. L'educació es forja en
una comunitat d'idees, i és possible identificar les que a la revista es materialitzaren
la influència dels principis pedagògics de l'educador alemany és evident en les
opcions pedagògiques dels educadors portuguesos de final del segle xix. Creiem que
legítimament podem dir que la revista Froebel conduí a una nova concepció educativa.
Amb ella, es van promoure pràctiques d'ensenyaments innovadors viatges escolars,
lliçons de coses, museu educatiu, guarderia, educació física i arts
Os saberes e poderes da reforma de 1905
EntretextosNeste artigo, revisitamos a reforma de 1905 ao nível das inovações curriculares e dos
dispositivos pedagógicos que a singularizaram.
Como enfoques metodológicos, assumimos o currículo enquanto construção social, e
estabelecemos uma conexão entre pedagogia do poder e do saber, na linha de Nietzsche e de
Foucault de que, por detrás de todo o saber, o que está em jogo é uma luta de poder, estando o
poder político intrinsecamente correlacionado com o saber.
Abordamos, num primeiro momento, a nova configuração curricular proposta por este
diploma - elaborado pelo director geral de Instrução Pública, Abel Andrade, e promulgado pelo
ministro do Reino, Eduardo José Coelho - e colocamos em evidência, por um lado, os
mecanismos que fizeram com que a educação física integrasse definitivamente o currículo dos
alunos do liceu e, por outro, a forma como abriu caminho para um novo conhecimento e para
uma nova construção do corpo. Num segundo momento, relevamos a importância do que
designamos por novos mecanismos de regulação onde incluímos o caderno diário, o incentivo
à prática pedagógica de arquivar e expor os trabalhos dos alunos e a cooperação entre o liceu e
a família. Por fim, concluímos que esta reforma deve ser vista em articulação com a reforma
anterior de Jaime Moniz e que ambas acabam por corresponder a duas peças fundamentais do
movimento reformista cuja aposta, em última análise, era a formação da futura elite
governante.In this paper, we intend to revisit the 1905 Reform focusing on the curriculum innovations and
pedagogical measures that made it unique.
As methodological focuses we assume the curriculum as social construction and we establish a
link between the pedagogy of power and learning following Nietzsche and Foucault, considering that behind all learning and understanding what is at stake is a fight for power,
being the political power intimately related with learning.
We deal, at the beginning, with the new curriculum proposal of the above-mentioned document
– drafted by the Director General of Public Instruction, Abel Andrade and undersigned by the
Minister of the Reign, Eduardo José Coelho. We highlight, on one hand, the mechanisms that
made physical education part of the students’ curriculum at grammar school, and on the other
hand, the means that opened a new way to a new learning and to a new development of the
human body. In a second moment, we highlight the importance of what we call the new
mechanisms of regulation where we include the notebook, as an incentive to the pedagogical
practice of filling and exhibiting the work done by the students and at the same time the
cooperation between the grammar school and the family. At last, we assume that this Reform
should be seen in articulation with the previous one by Jaime Moniz, and that both correspond
to two fundamental pieces of the reform movement, which was the basis of the education of the
future governmental elite
Maria Rita Lino Garnel (2004). A República de Sebastião de Magalhães Lima.
No âmbito das comemorações do centenário da República, os autores revisitam uma figura da República, Sebastião de Magalhães Lima, publicista, jornalista, político e Maçon através da obra de Maria Rita Lino Garnel, A República de Sebastião de Magalhães Lima, obra que é o resultado de uma dissertação demestrado orientada por Fernando Catroga
Maria João de Carvalho (2014). Os Poderes e a Escola.
Recensão crítica da obra de Maria João de Carvalho, Os Poderes e a Escola
António Teodoro (2003). Globalização e Educação. Políticas educacionais e novos modos de governação.
Recensão crítica da obra de António Teodoro, Globalização e Educação. Políticas educacionais e novos modos de governação
Os saberes e poderes da reforma de 1905
Neste artigo, revisitamos a reforma de 1905 ao nível das inovações curriculares e dos dispositivos pedagógicos que a singularizaram. Como enfoques metodológicos, assumimos o currículo enquanto construção social, e estabelecemos uma conexão entre pedagogia do poder e do saber, na linha de Nietzsche e de Foucault de que, por detrás de todo o saber, o que está em jogo é uma luta de poder, estando o poder político intrinsecamente correlacionado com o saber. Abordamos, num primeiro momento, a nova configuração curricular proposta por este diploma - elaborado pelo director geral de Instrução Pública, Abel Andrade, e promulgado pelo ministro do Reino, Eduardo José Coelho - e colocamos em evidência, por um lado, os mecanismos que fizeram com que a educação física integrasse definitivamente o currículo dos alunos do liceu e, por outro, a forma como abriu caminho para um novo conhecimento e para uma nova construção do corpo. Num segundo momento, relevamos a importância do que designamos por novos mecanismos de regulação onde incluímos o caderno diário, o incentivo à prática pedagógica de arquivar e expor os trabalhos dos alunos e a cooperação entre o liceu e a família. Por fim, concluímos que esta reforma deve ser vista em articulação com a reforma anterior de Jaime Moniz e que ambas acabam por corresponder a duas peças fundamentais do movimento reformista cuja aposta, em última análise, era a formação da futura elite governante. Palavras-chave: Reforma; configuração curricular; educação física; saber; poder
- …