Sprzymierzeńcy ocalenia w czasach wojny (na podstawie książki „Ludzie i zwierzęta” Antoniny Żabińskiej)

In the memoirs of the wartime and the post­‑war period (1939–1949) Antonina Żabińska, a wife of Jan Żabiński, the director of the Warsaw Zoological Garden in the years 1929–1950, shows the dramatic events that affected her family and friends, as well as animals from the Warsaw Zoo. Żabińska is a chronicler of the history of the occupation who employs two distinct perspectives: one of humans and another of animals. A significant part of the narrative focuses on the role of the piano and animal stalls, thanks to which many Jews were saved. In 1965, Żabińska and her husband received the title Righteous Among the Nations. In 1980, for rescuing Jews during the war, she was posthumously awarded with the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta, Jan Żabiński was honored with the Commander’s Cross with Star.We wspomnieniach z czasów wojny i tuż po wojnie (1939–1949) Antonina Żabińska, żona dyrektora Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego w latach 1929–1950 – Jana Żabińskiego przedstawia dramatyczne wydarzenia, które dotknęły jej rodzinę i znajomych oraz zwierzęta z praskiego zoo. Jest kronikarką okupacyjnych dziejów ludzi i zwierząt. Szczególną część narracji stanowi rola pianina i zwierzęcych boksów, dzięki którym ocalało wielu Żydów. W 1965 roku wraz z mężem Żabińska otrzymała tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Za ratowanie Żydów w czasie wojny w 1980 roku została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, zaś jej mąż – Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą

Dziewczyna wciąż w centrum uwagi? O przeobrażeniach i modyfikacjach powieści dla nastolatek

rec. Od powieści dla dziewcząt do narracji dziewczyńskich, red. Anna Nosek, Małgorzata Chrobak, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Kraków 2022, ss. 28

Przez wsparcie do jakości kształcenia. O sytuacji osób z niepełnosprawnościami w UPJPII w Krakowie

In recent years, the situation of people with disabilities in Poland has been attracting ever-growing public attention. Changes in higher education influence university candidates and students with disabilities as well. While necessary infrastructure is operational and functioning, there is still much to be done by the academics and the administration. However, we notice gradually increasing awareness that disability does not have to be a restriction, and it should not definitely be an obstacle to students who want to study. Universities strive to ensure all students have equal opportunities for education and their possibility of participating fully in the life of the academic community, due to a disability, is not anyhow limited or diminished.Od kilku lat w Polsce zainteresowanie sytuacją osób niepełnosprawnych rośnie. Zmiany w szkolnictwie wyższym obejmują także kandydatów na studentów i studentów z niepełnosprawnością. O ile infrastruktura działa coraz lepiej, o tyle zarówno nauczyciele akademiccy, jak i administracja mają jeszcze wiele do zrobienia. Stopniowo zwiększa się jednak świadomość, że niepełnosprawność nie musi być ograniczeniem, także w dostępie do nauki na uczelni wyższej. Uniwersytety dążą do tego, aby studenci mieli jednakowe szanse na kształcenie i nie doświadczali ograniczeń w uczestniczeniu w życiu społeczności akademickiej np. z powodu niepełnosprawności

Michał Kaziów: droga do samodzielności niewidomego pisarza w kontekście wybranych zagadnień medycyny narracyjnej i praw człowieka

The article undertakes constructive reflection on the loss of human health in the context of the issueof disability, with an indication that it is a state of mind rather than actual, physical impotence. The mainsubject of considerations is the attitude of the writer, Michał Kaziów, perceived as a way to independence andcreativity developed as a result of his health condition in the light of selected issues of narrative medicine andhuman rights. The paper presents the difficult fate of Kaziów after a permanent loss of fitness (L. Kowalewski,M. Czerwińska) under the model of social disability (P. Hunt, M. Oliver) and an autobiographical attitude(M. Czermińska). The views of R. Charon (a doctor and a literary scholar) and her co-workers were also takeninto account, according to which narrative medicine is a specific, well thought and described in the literatureon the subject form of clinical (and didactic) practice that supports the process of diagnosis and treatment.Simultaneously, a review of laws and regulations on the creation of legal norms that supported people withdisabilities and their evolution was undertaken. The whole text correlates with the thesis that the change inapproach to disability is a living testimony to overcoming difficulties and their consequences, both in anindividual and collective experience.Artykuł podejmuje konstruktywną refleksję nad utratą zdrowia człowieka w kontekście zagadnienia niepełnosprawności ze wskazaniem, iż jest ona raczej stanem umysłu, niż faktyczną, fizyczną niemocą. Głównym przedmiotem rozważań jest postawa pisarza, Michała Kaziowa, postrzegana jako droga do samodzielności i kreatywności wykształconych na skutek stanu zdrowia w świetle wybranych zagadnień medycyny narracyjnej i praw człowieka. W pracy przedstawione zostały niełatwe losy Kaziowa po trwałej utracie sprawności (L. Kowalewski, M. Czerwińska) w ramach modelu społecznego niepełnosprawności (P. Hunt, M. Oliver) oraz postawy autobiograficznej (M. Czermińska). Uwzględniono również poglądy R. Charon (lekarza i literaturoznawcy) oraz jej współpracowników, zgodnie z którymi medycyna narracyjna stanowi konkretną, przemyślaną i dokładnie opisaną w literaturze przedmiotu formę praktyki klinicznej (i dydaktycznej), która wspiera proces diagnozy i leczenia. Jednocześnie podjęto się przeglądu przepisów i uregulowań na temat powstania norm prawnych, które stawały po stronie osób z niepełnosprawnościami oraz ich ewolucji. Całość tekstu koreluje z tezą, iż zmiana podejścia do niepełnosprawności jest żywym świadectwem przezwyciężania trudności i ich następstw zarówno w doświadczeniu indywidualnym, jak i zbiorowym

Z obrazu na słowo. Kilka uwag o technice audiodeskrypcji

Audio description involves recounting (without interpretation and commentary) what is happening, for example, in a film or a theater play, in dialogues between charac-ters, but it also attempts to describe the space, e.g.: monuments or works of art. Translation of visual content into words, or otherwise, verbal description of visible layers of plays, audiovisual productions, art and entertainment events makes them available to the blind and visually impaired as well as to those with poor eyesight.Audio description has been cultivated in Europe since the 1980s. Since 2006, it has been popularized in Poland too. In the sketch, we refer to the essence of audio description providing an overview of the history and discussing the basic workshop rules as well as its role culture promotion.Audiodeskrypcja polega na podawaniu (bez interpretacji i komentarza) tego, co dzieje się na przykład w filmie lub spektaklu teatralnym między dialogami bohaterów, ale także na opisywaniu zabytków czy dzieł sztuki. Przekład treści obrazów na słowa, czyli inaczej werbalny opis warstwy wizualnej spektakli teatralnych, produkcji audiowizualnych, sztuk plastycznych oraz wydarzeń widowiskowych, sprawia, iż stają się one dostępne osobom niewidomym, ociemniałym i słabowidzącym. Audiodeskrypcja w Europie działa od lat 80. XX wieku. Od 2006 roku popularyzowana jest również w Polsce. W szkicu zostanie ukazana jej istota, zarysowana historia, zostaną omówione podstawowe założenia warsztatowe i rola w krzewieniu kultury

Wokół skryptu generatywnego. Obraz osoby starszej w pisarstwie Doroty Terakowskiej (na wybranych przykładach)

Born in Krakow, a journalist and a writer, Dorota Terakowska did not debut until she was over 40. Not until 50–60 years old, did she achieve her literary success. Ever since, Terakowska was awarded numerous prizes; her books enjoyed good readership and were released many times. She earned wide recognition for her focus on the themes of a human lost in the world, seeking for inalienable values; often disabled or facing the end of his or her life. Terakowska’s works constitute an attempt at systemic recognition of human condition in entirety of its psychological, sociological and cultural complexity, thus forming a generative script. Her prose and journalism provide an excellent example of how one can piece the individual and the human aspects of life with the social and cultural contexts. Depicting the lives of elderly people, in the ups and downs of the autumn of their days took a prominent place in the works of Krakow-born writer and journalist (e.g. Granny Brigid’s crazy trip round Krakow, Mr. Gryms’ Mirror, Where the Angels Fall, Chrysalis, It, To be a family…, Man is the good address, The Museum of Non-existent Things).Dorota Terakowska (1938–2004) jako pisarka zadebiutowała dość późno, bo między 40. a 50. rokiem życia. Wśród istotnych tematów, jakie podejmuje jej proza (np. choroby, zaburzenia, trudne relacje w rodzinie), ważne miejsce zajmuje osoba starsza. Warto przywołać tu kilka utworów, w tym szczególnie Babci Brygidy szaloną podróż po Krakowie (1987), Lustro pana Grymsa (1995), Tam, gdzie spadają anioły (1998), Poczwarkę (2001), Ono (2003); rozmowy z krakowskim psychiatrą zatytułowane Być rodziną… (2003–2004) oraz zbiór felietonów Dobry adres to człowiek (2004)

W symbiozie, czyli Doroty Terakowskiej przestrzeń między Poczwarką a Dobrym adresem

The article constitutes short analysis of Dorota Terakowska’s works, a journalist, columnist, novelist from Kraków. It concentrates on the novel entitled Chrysalis – the present-day story of Adam and Eve as well as their disabled daughter; a story comprising of great number of layers and wisdom of a parable. It forces the readers to think about painful and important things

Zaufanie – bezpieczeństwo – rozwój. Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne dla wszystkich

Confidence – security – development. Veronica Sherborne’s Developmental Movement. Movement is a natural means of communication, and people often express themselves through it. The contemporary theory of physical education and the Developmental Movement by Veronica Sherborne both stem from Laban’s observations and experiences. The Developmental Movement Method is a non-verbal interpersonal training; it utilizes touch, movement, physical correlation, emotional and social relationships; as it refers to the early childhood experiences of people. Movement makes one realize the importance of balance whence physical contact is a source of sensory impressions. The advocate and promoter of the aforementioned method is prof. Marta Bogdanowicz (born 1943), who educates people and encourages the implementation of polysensory approach in therapeutic work. Marta Bogdanowicz is a paediatric clinical psychologist, former director of the Institute of Psychology at the University of Gdańsk, the founder and a longtime chairman, currently the vice-president, of Polish Dyslexia Association (1990), the vice-president of the European Dyslexia Association and a member of a number of international scientific societies. She is the author of over 300 publications, including 40 books and a number of non-serials: Portraits of not only famous adults with dyslexia, Gdańsk 2008, Good Start Method, Warsaw 2005, Risk of dyslexia, Gdańsk 2005, What to play with children?, Gdańsk 2004, Cuddles, Gdańsk 2003.Zaufanie – bezpieczeństwo – rozwój. Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne dla wszystkich. Ruch stanowi naturalny środek komunikacji, a ludzie często porozumiewają się za jego pośrednictwem. Z obserwacji i doświadczeń Rudolfa Labana wywodzi się współczesna teoria wychowania fizycznego oraz ruch rozwijający Weroniki Sherborne. Metoda Ruchu Rozwijającego zaliczana jest do niewerbalnych treningów interpersonalnych; korzysta z dotyku, ruchu i wzajemnych relacji fizycznych, emocjonalnych, społecznych; odwołuje się do wczesnodziecięcego doświadczenia człowieka. Ruch uświadamia znaczenie narządu równowagi, kontakt fizyczny stanowi źródło wrażeń dotykowych. Jego zwolenniczką i propagatorką jest prof. Marta Bogdanowicz (ur. 1973), która kształci rzesze osób zainteresowanych oraz zachęca do wdrażania metod polisensorycznych w pracy terapeutycznej. Marta Bogdanowicz to psycholog kliniczny dziecięcy, była dyrektor Instytutu Psychologii  Uniwersytetu Gdańskiego, założycielka, wieloletnia przewodnicząca, a obecnie wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Dysleksji (1990), wiceprzewodnicząca European Dyslexia Association (Europejskiego Towarzystwa Dysleksji), członek międzynarodowych towarzystw naukowych. Jest autorką ponad 300 publikacji, w tym 40 książek i publikacji zwartych, m.in.: Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją, Gdańsk 2008, Metoda Dobrego Startu, Warszawa 2005, Ryzyko dysleksji, Gdańsk 2005, W co się bawić z dziećmi?, Gdańsk 2004, Przytulanki, Gdańsk 2003

Sprzymierzeńcy ocalenia w czasach wojny (na podstawie książki „Ludzie i zwierzęta” Antoniny Żabińskiej)

In the memoirs of the wartime and the post‑war period (1939–1949) Antonina Żabińska, a wife of Jan Żabiński, the director of the Warsaw Zoological Garden in the years 1929–1950, shows the dramatic events that affected her family and friends, as well as animals from the Warsaw Zoo. Żabińska is a chronicler of the history of the occupation who employs two distinct perspectives: one of humans and another of animals. A significant part of the narrative focuses on the role of the piano and animal stalls, thanks to which many Jews were saved. In 1965, Żabińska and her husband received the title Righteous Among the Nations. In 1980, for rescuing Jews during the war, she was posthumously awarded with the Commander’s Cross of the Order of Polonia Restituta, Jan Żabiński was honored with the Commander’s Cross with Star