The estimation of species richness of Dutch bryophytes between 1900 and 2011. Documentation of VBA-procedures based on the Frescalo program

In 2011 the Ministery of Economic Affairs, Agriculture and Innovation asked the BLWG to update the Dutch Red List of bryophytes. The Red List is derived from distribution data recorded between 1900 and 2011 on a quadrant basis (5 x 5 km squares). The Dutch recording grid for distribution data consists of 1476 quadrants. The proper estimation of species richness for different time periods requires a method to correct for recording bias. We used the method and Frescalo program published recently by Hill (2012). This BLWG-report documents the implementation of the Frescalo program in Visual Basic for Applications (MS Access 2010) including modules for input/output and describes the corresponding database structure. Additional analyses evaluate parameter settings. The Frescalo program estimates species richness by evaluating local frequencies in neighbourhoods of each quadrant. The VBA-version determines neighbourhoods by considering physical distance and abiotic similarity (features of soil, ground water and geomorphology). Model output mainly depends on 1) the size of the neighbourhood used to estimate local species frequencies; 2) the proportion of local benchmark species used to estimate sampling intensity; 3) the expected mean neighbourhood frequency (assumed to be independent of species richness). Frescalo output is used to calculate the expected number of quadrants per species for each decade between 1900 and 2011

Vijftig jaar groeiend veen op het Kootwijkse stuifzand

Bij een vegetatiekartering in de boswachterij werd in 1959 een 'miniatuur hoogveen' aangetroffen in de noordhelling van een stuifheuvel : veenmoskussens van enkele vierkante meters oppervlakte en enkele decimeters dikte. Dankzij de uitvoerige beschrijving in De Levende Natuur kon deze opmerkelijke plek in 2009 worden teruggevonden. Het fenomeen stuifzandveen blijkt wijder verspreid in stuifzandbebossingen, maar is tot dusver slecht gedocumenteerd

Prunus serotina unleashed: invader dominance after 70 years of forest development

Propagule pressure and disturbance have both been found to facilitate invasion. Therefore, knowledge on the history of introduction and disturbance is vital for understanding an invasion process, and research should focus on areas in which the invasive species has not been deliberately introduced or managed to study unconfounded colonization patterns. Comparing the outcome of such spontaneous colonization processes for different ecosystems might provide a useful framework for setting management priorities for invasive species that enter new, uninvaded areas. We focused on the 70-year spontaneous spread of the invasive tree species Prunus serotina in a pine forest in the Netherlands. To reconstruct the invasion pattern, we combined historical maps, tree ring analysis, spatially explicit tree inventory data, seed density data, and regeneration data for both native and non-native species. Prunus serotina was the only species that showed successful regeneration: the species was present throughout the forest in the tree, shrub, and herb layer. Native species were not able to outgrow the seedling stage. Our data demonstrate that P. serotina is a gap-dependent species with high seed production that builds up a seedling bank. We also compared the results of this study with a similar study on P. serotina colonization in a deciduous forest in Belgium, where P. serotina invasion was not successful. The sharp contrast between the outcomes of the two invasion processes shows the importance of studying an invasive species and the recipient ecosystem jointly and made us raise the hypothesis that herbivore pressure may facilitate P. serotina invasio

Hoogveen en klimaatverandering in Nederland

Voor de instandhouding en ontwikkeling van hoogveen zijn het neerslagoverschot, de temperatuur en de positie in het landschap belangrijk. Gunstige ontwikkelingen doen zich voor in gebieden waar het (actieve) hoogveen water uit zijn omgeving ontvangt. De landelijke instandhoudingsdoelen voor Natura 2000-habitattype Actieve hoogvenen kunnen waarschijnlijk ook onder het klimaatscenario W+ worden gerealiseerd: behoud van kwaliteit en oppervlakte zijn kansrijk en verbetering van kwaliteit en uitbreiding van oppervlakte zijn mogelijk. Voorwaarden hierbij zijn een optimale waterhuishouding. Dat wil zeggen voldoende hoge grondwaterstanden in de zandondergrond en de veenbasis in combinatie met een waterondoorlatende (veen)laag en/of de toevoer van lokaal grondwater. Om hoogvenen op de lange termijn in Nederland te behouden onder het W+- scenario zijn waterhuishoudkundige maatregelen nodig, zoals de aanleg en inrichting van bufferzones en compartimenten en/of door het bevorderen van kwel

Basisrapport voor de Rode Lijst mossen 2012

In dit rapport is een voorstel voor een herziene Rode Lijst Mossen opgenomen. Wanneer het Ministerie van Economische Zaken deze lijst publiceert in de Staatscourant, zal daarmee de Rode Lijst van 2000 worden vervangen. Van de 517 soorten die zich in ons land regelmatig voortplanten, is bepaald of ze volgens de Nederlandse criteria op de Rode Lijst moeten worden opgenomen. Daarvoor komen soorten in aanmerking die na 1900 zijn verdwenen of die bedreigd zijn. Deze laatste groep wordt in vier klassen onderverdeeld. In Figuur 1 is het resultaat zichtbaar. De Rode Lijst 2012 bestaat uit de volgende categorieën soorten: • 22 Verdwenen uit Nederland • 27 Ernstig bedreigd • 52 Bedreigd • 43 Kwetsbaar • 102 Gevoelig De Rode Lijst 2012 omvat dus 246 soorten (48% van de beschouwde soorten). De overige 271 soorten zijn Thans niet bedreigd

Ptychostomum touwii, a new bryophyte species distinguished from Ptychostomum rubens by iterative morpho-molecular analysis, and a note on Bryum microerythrocarpum

DNA barcoding of Dutch collections of Ptychostomum rubens (Mitt.) Holyoak & N.Pedersen as understood in modern Floras revealed two distinct taxa. A morphological study of these specimens recognized several characters which can be used for identification. Ptychostomum rubens as well as its synonym Bryum bomanssonii Lindb. are lectotypified here. These lectotypes, and hence these two taxa, belong to the same morpho-molecular species. The other species is described here as a new species: Ptychostomum touwii Bijlsma, Kruijer & M.Stech. A key to these two species and the closely related P. bornholmense (Wink. & R.Ruthe) Holyoak & N.Pedersen is given. Their distribution and ecology in the Netherlands are briefly discussed. Ptychostomum rubens is a widespread species in the Netherlands, occurring on disturbed, base-rich, often calcareous and nutrient-rich soils, whereas P. touwii is calcifuge and prefers disturbed, less nutrient-rich, sandy soils and loams. The distribution range of the latter species needs to be clarified yet. After studying material from the South American species Bryum subapiculatum Hampe, B. dentiferum Hampe, and B. rubrinerve Cardot & Broth., we propose to exclude these species from the species concept of B. microerythrocarpum Müll.Hal. & Kindb. awaiting further molecular research of this variable species complex. Since, based on previous molecular research, B. subapiculatum is recently classified in the genus Imbribryum N. Pedersen and B. subapiculatum and B. microerythrocarpum are closely related, we also make the new combination Imbribryum microerythrocarpum (Müll.Hal. & Kindb.) Bijlsma, Kruijer & M. Stech.Plant sciencesNaturali

Structuur- en functiekenmerken van leefgebieden van Vogelrichtlijn- en Habitatrichtlijnsoorten : een concept en bouwstenen om leefgebieden op landelijk niveau en gebiedsniveau te beoordelen

Voor de landelijke rapportage op grond van artikel 17 van de Habitatrichtlijn en voor de gebiedenrapportage volgens het Standaardgegevensformulier Natura 2000 (Standard Data Form, SDF) moeten elementen van het leefgebied van soorten worden beoordeeld. Dit rapport structureert gepubliceerde leefgebiedinformatie volgens ecologisch relevante criteria die zijn samengebracht onder drie componenten van biodiversiteit: compositie (soortensamenstelling), structuur (fysieke componenten, terreinelementen) en functie (processen en drukfactoren). Om aspecten van de structuur en functie van leefgebieden in kaart te brengen, is een stapsgewijze procedure uitgewerkt, uitgaande van ‘leefgebied-oppervlakte’ en een landschappelijke typering van het leefgebied met behulp van natuurbeheertypen of andere landschappelijke eenheden (‘leefgebiedenvelop’). Met kennis van (essentiële) habitatelementen in relatie tot foerageren, reproduceren en rusten/ slapen worden vervolgens terreinelementen onderscheiden : specifieke structuren en hun ruimtelijke samenhang (‘leefgebied-structuur’). Tot slot bepalen werkzame (a)biotische processen en drukfactoren welk deel hiervan daadwerkelijk functioneert als leefgebied: de ‘leefgebied-structuur & functie’. Deze procedure wordt ondersteund door een relationele database in MS-Access waarin onder andere alle maatlatten zijn verwerkt die zijn opgesteld voor de gebiedenrapportages (SDFs) van soorten in 2013

Diversiteit uit zand; de ontwikkeling van bosstructuur, vegetatie, bodem en humusvorm in bosreservaten op stuifzand

In dit rapport wordt de ontwikkeling van bosstructuur, vegetatie, bodem en humusvorm in bosreservaten op stuifzand geanalyseerd. Uitgangspunt vormt de indeling in fysiotopen: landduinen, forten en overstoven plateaus en uitgestoven laagten. De bosontwikkeling wordt beschreven met fasen die gekenmerkt worden door humusvorm en de samenstelling van de struiken kruidlaag. De fasen zijn genoemd naar de dominante groeivorm in deze lagen: grassen, dwergstruiken, kruiden en struiken. De volgorde van de fasen en de tijdsduur van bosontwikkeling per fase zijn afhankelijk van graasdruk en de aanwezigheid van bronpopulaties. De fasen doen zich ook voor buiten het opgaande bos. Er worden twee ontwikkelingslijnen onderscheiden: 1) op landduinen en overstoven plateaus en forten en 2) in uitgestoven laagten. Enkele varianten van deze lijnen worden verder uitgewerk