Modelecosystemen: mogelijkheden en beperkingen; verslag van de SAVE-workshop, Wageningen, Alterra, 23 maart 2000

Onderzoek in modelecosystemen (micro-, mesocosms, proefsloten, veldenclosures) speelt in het beleidsonderbouwend onderzoek van verschillende beleidsvelden een rol. Mede naar aanleiding hiervan heeft de werkgroep SAVE (interdepartementale werkgroep samenwerking veldeffecten) een workshop georganiseerd met als doel bestaande kennis en ervaring met betrekking tot modelecosystemen te bundelen. Modelecosystemen zijn experimentele opstellingen waarin delen van een ecosysteem nagebootst worden. Ze worden ingezet om bijvoorbeeld toxische stoffen te beoordelen op hun ecologische consequenties. Voordelen, beperkingen en toepassingen van experimentele ecosystemen worden besproken. Optimalisatie kan gerealiseerd worden door modelecosysteemonderzoek op te nemen in een onderzoeksketen. Als onderdeel daarvan vormen modelecosystemen een belangrijk instrument

Effectiviteit van herstelbeheer in vennen en duinplassen op de middellange termijn

Al sinds het opstarten van de regeling OBN zijn er herstelmaatregelen uitgevoerd in vennen en duinplassen. In een deel van de wateren bleek de waterkwaliteit en de vegetatie zich goed te herstellen in de eerste vijf jaren na de ingreep, maar de Fauna bleek op korte termijn overwegend negatief te reageren. Op deze korte termijn bleek vooral herstel van abiotiek en vegetatie op te treden indien zowel vermesting als eventuele verzuring werden bestreden en hernieuwde vermesting en verzuring werden voorkomen. In de praktijk betekende dit het verwijderen van sliblagen, plaggen van oevers, verwijderen van boomopslag en voorkomen van hernieuwde vermesting door o.a. bladinwaai en te grote aantallen watervogels. Verzuring kon het beste worden voorkomen door gedoseerde inlaat van voedselarm, gebufferd water of door bekalking van het inzijggebied. Na verloop van tijd bleken er nog de nodige onbeantwoorde vragen te zijn: Hoe pakken de herstelmaatregelen op de middellange termijn uit voor de levensgemeenschappen van vennen en duinplassen? Hoe reageert de fauna op de herstelmaatregelen? Hoe reageren sier- en kiezelwieren op de herstelmaatregelen? Moet het beheer worden aangepast nu de atmosferische depositie is afgenome

Versterkt belasting watersysteem met bestrijdingsmiddelen de gevolgen van eutrofiëring?

In veel Nederlandse wateren komen terugkerende (blauw)algen voor. Dit belemmert het bereiken van een goede ecologische toestand, zoals de KRW voorschrijft. Is de oorzaak hiervan enkel de nutriëntenbelasting of spelen ook toxische stoffen, zoals bestrijdingsmiddelen, hierin een rol? Deze vraag is in een pilot literatuurstudie onderzocht. Hieruit bleek dat belasting van watersystemen met insecticiden, herbiciden én fungiciden processen in gang kunnen zetten die lijken op de processen die met eutrofiëring geassocieerd worden: toename van algen en afname van waterplanten. Deze symptomen van eutrofiëring kunnen bij sommige middelen en onder bepaalde omstandigheden optreden bij een concentratie die tien maal hoger ligt dan de drempelwaarde voor ecotoxicologische effecte

Systeemverkenning Krimpenerwaard

Voor het project ¿Meerjarig monitoringsprogramma naar de uit- en afspoeling van nutriënten vanuit landbouwgronden in stroomgebieden en polders¿ is in 2003 gestart met een systeemverkenning van de polder Krimpenerwaard. Daarbij zijn van dit systeem beschikbare gegevens, relevante processen en het functioneren geïnventariseerd. De Krimpenerwaard is een veengebied, waar nutriënten een belangrijke factor vormen die de waterkwaliteit en ecologie bepaalt. Uit de systeemverkenning kunnen de volgende algemene conclusies worden getrokken: ¿ Binnen het gebied vindt er geen regionale stroming van grondwater plaats. ¿ Een sluitende stoffenbalans is met de beschikbare gegevens niet op te stellen. Wel is aan te geven welke termen belangrijk zijn in de balans. ¿ Bij de kwaliteit van het oppervlaktewater liggen hiaten in gegevens bij de kwaliteit van het in- en uitgelaten oppervlaktewater. ¿ Van de haarvaten van het gebied, de sloten, ontbreken met name gegevens van de abiotische en biotische kwaliteit van het oppervlaktewater. ¿ De voorgenomen herinrichting van de Krimpenerwaard zal grote veranderingen van de waterhuishouding teweeg brengen. ¿ Op basis van de verzamelde gebiedsgegevens is het niet mogelijk om het mestbeleid te evalueren. Dit vraagt een andere manier van monitoren (meten én modelleren

Waterplanten in laagveenwateren : een beschrijving van referenties aan de hand van vegetatieopnamen

Ten behoeve van het onderzoek naar de abiotiek en biotiek van laagveenwateren is nagegaan welke planten en plantengemeenschappen kenmerkend zijn voor de verschillende typen wateren in het laagveengebied