35 research outputs found
The significance of resilience for mental health promotion on marriage immigrant women: Focusing on factors and processes of resilience
ํ์๋
ผ๋ฌธ (๋ฐ์ฌ)-- ์์ธ๋ํ๊ต ๋ํ์ : ๋ณด๊ฑดํ๊ณผ, 2017. 2. ์ ์นํ.๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ด ๊ฒฐํผ๊ณผ ์ด์ฃผ๋ก ์ธํ ๊ฐ์ข
์ด๋ ค์์ ๊ฒฝํํ๊ณ ๋ ์ฑ์ฅํ์ฌ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ํ๋ฅผ ํ๋ํ๊ฒ ๋๋ ์ผ๋ จ์ ๊ณผ์ ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ชจํ์ ํตํด ์ค๋ช
ํ์๋ค.
์ธ๊ณ ๋ชจ๋ ์ฌ๋๋ค์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ฌ์ฑํ์๋ Health for All์ฌ๋ก๊ฑด์ด ๊ณตํ๋ ์ง 30์ฌ ๋
์ด ํ๋ฅธ ์ง๊ธ, ํ๊ตญ์ฌํ์์๋ Better Health for All์ด๋ผ๋ ์ฌ๋ก๊ฑด์ด ์์งํ๋ฏ, ๊ฐ ์ธ๊ตฌ์ง๋จ์์ ์ผ์์ ์ธ ์ถ์ ๋๋ฆฌ๊ธฐ ์ํ ์์์ผ๋ก์จ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ ์ง, ์ฆ์ง, ๋ฌ์ฑํ๊ธฐ ์ํ ๋ณด๊ฑด์ ์ฑ
์ ๊ฐ์
์ ๋ํ ๊ด์ฌ์ด ๋๋ค. ๋ฎ์ ์ํ์ ์ฒํ ๋ค์์ ์ธ๊ตฌ์ง๋จ์ ๋ํ ์ค์ฌ๋ฟ๋ง ์๋๋ผ ๋์ ์ํ์ ์ฒํ ์ฌํ์ ์์์์ ๋ณด๋ค ๋์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ํ ๋ณด๊ฑด์ ์ฑ
์ ๊ฐ์
์๋ ์ฌํ์ , ํ๋ฌธ์ ๊ด์ฌ์ด ํ์ํ ์ด์ ๋ ๊ฑด๊ฐ๋ถํ๋ฑ์ ๊ฐ์์ํด์ผ๋ก์จ ์ฌํ์ ๊ฑด๊ฐ ์์ค์ ์ฆ์งํ ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
1995๋
์ดํ ํ๊ตญ์ฌํ์์ ์ ๋ถ ๋ถ์กฑ ํ์์ด ์ฌํ๋๋ฉด์ ํ๊ตญ์ธ ๋จ์ฑ๊ณผ ์ธ๊ตญ์ธ ์ฌ์ฑ์ ๊ฒฐํผ์ด ๋ง์์ง๊ธฐ ์์ํ์๊ณ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ํ๊ตญ์ฌํ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ด ๋ค์ ์ ์
๋์๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ํ๊ตญ์ฌํ์ ์๋ก์ด ์ฌํ๊ตฌ์ฑ์์ด ๋์๊ณ , ํ๊ตญ์ฌํ ์ ์ฐฉ์ ์ํด ์ฌํ์ ์ง์์ ํ์๋ก ํ๋ ์ง์ญ์ฌํ์ ํ ์ฑ์์ด์, ๊ฐ์กฑ์ ๊ตฌ์ฑ์์ผ๋ก์ ์์ ๊ณผ ๊ฐ์กฑ๊ตฌ์ฑ์ ๋ฐ ์ฌํ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ง๊ฐ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์ง๋จ์ด ๋์๋ค.
๊ทธ๋์ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ํ์ ํจ๊ป ๊ทธ ์ํ์์ธ์ด ์ฃผ๋ชฉ๋ฐ์ ์๋ค. ํ์ง๋ง ์ต๊ทผ ๋ค์ด ๋ถ์ ์ ์ธ ์ฌ๊ฑด์ ๊ฒฝํํ๊ณ ๋ ํ๋ณต๋๊ฑฐ๋ ์ฑ์ฅํ๋ ์ฌ๋๋ค์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ด ๋์ด๋๋ฉด์ ์ด๋ฌํ ๊ณผ์ ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๋ณดํธ์์ธ๊ณผ ๊ทธ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก์จ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ด๋ก ์ ๋ํ ๊ด์ฌ์ด ์ฆ๊ฐํ๊ณ ์๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ์ฐ๊ตฌ๋ค์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ฐ๋
์ค ๋ณดํธ์์ธ๊ณผ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค์ ์ ๋๊ณ ์๊ณ ์ด๋ ค์์ ๊ทน๋ณตํด๊ฐ๋ ๊ณผ์ ์๋ ์ด์ ์ ๋ง์ถ๊ณ ์์ง ์๋ค. ๋ํ ์ด์ฃผ์ ์ง๋จ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฐ๊ตฌ์ ์์ด ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ด๋ก ์ ์ ์ฉํ๋ ๊ฒ์ ๋ํ ํ๊ณ์ ๊ด์ฌ์ด ๋ถ์กฑํ ์ค์ ์ด๋ค. ์ด์ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ ์ํ์ฌ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ๊ณผ ๊ทธ ๊ณผ์ ์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ์ด๋ฅผ ์ํ์ฌ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ ํํฉ์ ํ์ธํ๊ณ , ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ๊ณผ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ฐ๊ด์ฑ์ ํ์ํ์์ผ๋ฉฐ, ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ๋ก๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ๊ณผ ๊ณผ์ , ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๊ณ ์ฐฐํ์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ํผํฉ๋ฐฉ๋ฒ์ค๊ณ ์ค ์์ฐจ์ ์ค๋ช
์ค๊ณ ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ฉํ์๋ค. 1๋จ๊ณ ์์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ 2012๋
์ฒด๋ฅ์ธ๊ตญ์ธ ์คํ์กฐ์ฌ ์๋ฃ์์ ํ๊ตญ์ ์ฒด๋ฅํ๊ณ ์๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ 490๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๋ถ์ํ์๋ค. ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก 2๋จ๊ณ ์ง์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ์ฌ๋ก์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ์ ํ์ฉํ์ฌ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
๋ด๋น์ 11๋ช
๊ณผ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค๋ฅผ ๊ฒฝํํ ์ฐธ์ฌ์ 12๋ช
์ ๋์์ผ๋ก ์ฌ์ธต๋ฉด์ ์ ์ํํ์ฌ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ ๋ฐ์ ๊ณผ์ ๊ณผ ๋งฅ๋ฝ์ ๋ถ์ํ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก 1๋จ๊ณ ์์ ์ฐ๊ตฌ์ 2๋จ๊ณ ์ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง๊ณผ ๊ด๋ จ๋ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ์์๋ฅผ ์์ธ๊ณผ ๊ณผ์ ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๊ณ ์ฐฐํ์๋ค.
1๋จ๊ณ ์์ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ, ๊ฐ์กฑ ๊ฐ๋ฑ์ผ๋ก ์ด๋ ค์์ ๋๋ผ๊ฑฐ๋, ์๋
์์ก ํน์ ๊ฒฝ์ ์ ์ด๋ ค์์ ๋๋ผ๋ ๊ฒฝ์ฐ, ์ธ์ด ๋๋ ์ ์ฒดํญ๋ ฅ์ ๊ฒฝํํ๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ฌ์ฑ์ ๋นํด ์ฐ์ธ ๋ฐ ์คํธ๋ ์ค ์ ์๊ฐ ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํ์๋ค. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ๊ฐ์ธ ์์ธ์์ ๊ฑด๊ฐํ ์ํ, ํ๊ตญ์ฌํ์ ๋ํ ์ ๋ขฐ, ํ๊ตญ์ด ์ค๋ ฅ์ด ์ข์์๋ก ์ฐ์ธ ๋ฐ ์คํธ๋ ์ค ์ ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ์ฃผ์๋ค. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ๊ฐ์กฑ ์์ธ์์ ๊ฐ์ ์ํ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๋์์๋ก, ์ปค๋ฎค๋ํฐ ์์ธ์์ ํ๊ตญ์ธ ๋ฐ ๋ชจ๊ตญ์ธ์๊ฒ ๊ณ ๋ฏผ์ ์๋
ผํ๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ์ ๋นํด ์ฐ์ธ ๋ฐ ์คํธ๋ ์ค ์ ์์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ์ ์ฃผ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด, ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ผ๋ก ์์๋์๋ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ์ฐ์ธ ๋ฐ ์คํธ๋ ์ค ์ ์์ ์ (+)์ ์ํฅ์ ์ฃผ์์ผ๋ฉฐ, ์๋
์ ๋ฌด๋ ์ ์๋ฏธํ ์ํฅ๋ ฅ์ด ์๋ ๋ณ์๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ด ๊ฒฝํํ๋ ๋ชจ๋ ์ํ์์ธ๊ณผ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๊ณ ๋ คํ์ ๋, ์ธ์ด ๋ฐ ์ ์ฒดํญ๋ ฅ์ ๊ฒฝํ์ ์ฌ์ ํ ์ ์ํ ์ (+)์ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ํ๋ด๋ ์ํ์์ธ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๊ณ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ ์ค ๊ฐ์ธ์์ธ์ธ ํ๊ตญ์ด ์ค๋ ฅ์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ๋ ฅ์ ์ฌ๋ผ์ก๋ค. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ ์ค ์ฐ์ธ ๋ฐ ์คํธ๋ ์ค์ ๋ถ(-)์ ์ํฅ๋ ฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ์ ์ํฅ๋ ฅ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ๋น๊ตํ์์ ๋ ๊ฐ์ ์ํ๋ง์กฑ๋๊ฐ ๊ฐ์ฅ ๋์๊ณ , ๊ทธ ๋ค์์ผ๋ก ํ๊ตญ์ธ ๊ณ ๋ฏผ์๋
ผ, ๊ฑด๊ฐํ ์ํ, ํ๊ตญ์ฌํ์ ๋ํ ์ ๋ขฐ, ๋ชจ๊ตญ์ธ ๊ณ ๋ฏผ์๋
ผ์ ์์๋ฅผ ๋ณด์๋ค.
1๋จ๊ณ ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก 2๋จ๊ณ ์ง์ ์ฐ๊ตฌ์์๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ ๋ฐ์ ๊ณผ์ ๊ณผ ๋งฅ๋ฝ์ ๋ถ์ํ๊ณ ์ ํ์๋ค. ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ ์ด 6๊ฐ์ ํ
๋ง๊ฐ ๋์ถ๋์๋ค. 1) ์ฑ์ฅ์ ํฅํ ๋จ๊ณ์ ๊ณผ์ 2) ์์งํ ๊ณณ์ ํ์์ฑ3) ์์ด๋ฅผ ์ํ ์ถ์ ๊ฐ๋ ค์ง ์ธ์ ยท์กด์คยท๋ณด์์ ์๊ตฌ4) ๊ฒฝ์ ํ๋์ ์๋ฉด์ฑ5) ์๊ตฌ์ถฉ์กฑ ๋ฐ ๋จํธ์ ์ง์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฑ์ฅ ์ ๋์ ์ฐจ์ด6) ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ ํํฉ์ด ๋์ถ๋์๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๊ฐ์ธ์ ์๊ตฌ ์ถฉ์กฑ๊ณผ ๊ฐ์กฑ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๊ฒฐํฉ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ด๋ ค์์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๊ณ ์ด ๊ณผ์ ์์ ๋จํธ, ์๋
, ์น๊ตฌ ๋ฑ ์์งํ ๊ณณ์ ํ์๋ก ํ๋ค. ์ ๋ฌธ์ ์ธ ๋์์ ํตํด ์ง์ง์ฒด๊ณ๋ฅผ ํ๋ณดํ๊ณ ์ฑ์ฅ์ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๋ฉด ๋จํธ ๋ฐ ์๋
์์ ๊ด๊ณ ๋ํ ์ฑ์ฅํ ์ฌ์ง๊ฐ ์๊ธฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๋ํด์๋ ๋ถ๋ด์ ๋๋ผ๋ ๋์์ ๊ฒฝ์ ํ๋์ผ๋ก ์ธํ ์ด๋์ ํจ๊ป ๊ฒฝํํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
๋ง์ง๋ง ์ฐ๊ตฌ๋จ๊ณ์์๋ 1๋จ๊ณ ์์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ์ 2๋จ๊ณ ์ง์ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํตํฉํ์ฌ ์ข
ํฉ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ๊ณ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ๋ก์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ชจํ์ ์ ์ํ์๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์์ด ์ธ์ ยท์กด์คยท๋ณด์ ์๊ตฌ ์ถฉ์กฑ ๋ฌธ์ ์ ๊ฐ์กฑ ๊ด๋ จ ์ด๋ ค์์ด ์๋ก ์ฐ๊ด๋์ด ์ํ์์ธ์ผ๋ก ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค๋ค. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ณดํธ์์ธ์ผ๋ก ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ์์ธ์ ์ง์ง์ ์ด๊ณ ๊ธ์ ์ ์ธ ๋ถ๋ถ๊ด๊ณ์์ผ๋ฉฐ, ๋ชจ๊ตญ์ธ ๋ฐ ํ๊ตญ์ธ๊ณผ์ ์ง์ง์ฒด๊ณ ํ์ฑ๋ ์ค์ํ ๋ณดํธ์์ธ์ผ๋ก ํ์ธ๋์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์์ ํน์ดํ ๋งํ ์ ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ํ์์ธ์ด์ ๋ณดํธ์์ธ์ผ๋ก ์๋ํ๋ ๊ฒฝ๊ณ์์ธ์ ๊ท๋ช
ํ๋ค๋ ์ ์ด๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋จํธ์ ๊ฐ๋ฑ, ํญ๋ ฅ, ๋ถ์ ๋ฑ์ผ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๋ถ์ ์ ์ธ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ๋ฐ๋ฉด, ๋จํธ๊ณผ์ ๊ฐ๋ฑ๊ด๊ณ๊ฐ ๊ฐ์ ๋๊ณ ์ง์ง์ ์ธ ๊ด๊ณ๊ฐ ํ์ฑ๋๋ฉด ๋ณดํธ์์ธ์ผ๋ก ์๋ํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ๋ ๋ฒ์งธ ์์ธ์ ์๋
์ด๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ๋ก ๊ฒฝํํ๋ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ด๋ ค์์ ํค์ณ ๋๊ฐ๊ธฐ ์ํ ํ์ ๊ทผ์์ธ ๋์์ ์๋
์์ ๊ด๊ณ, ๊ต์ก, ์๋
์ ์ ์ ๋ฌธ์ ๋ฑ์ผ๋ก ์ธํ์ฌ ์ํ์์ธ์ด ๋๊ธฐ๋ ํ๋ค. ๋ง์ง๋ง ์์ธ์ธ ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๊ฒฝ์ ์ ์ด๋ ค์, ์ผ๊ฐ์ ์๋ฆฝ ๋ถ๋ด ๋ฑ์ผ๋ก ์ํ์์ธ์ธ ๋์์ ๊ฒฝ์ ํ๋์ผ๋ก ์ป๋ ์ด๋์ ๋ณดํธ์์ธ์ผ๋ก ์์ฉํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ด๋ฌํ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ฑ์ฅ์ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๋ค.
๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ๋ก์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ชจํ์ ๋ค์ 4๊ฐ์ง ํน์ง์ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ค. ์ฒซ์งธ, ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ฃผ์ํ ์ํ์์ธ์ ๊ฐ์ธ์ ์๊ตฌ์ถฉ์กฑ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์ ์ ๊ฐ์กฑ ๊ด๋ จ ๋ฌธ์ ์ด๋ค. ๋์งธ, ์ํ์์ธ์ ๋
ธ์ถ๋๋ฉด ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์์งํ ๋๊ตฐ๊ฐ๋ฅผ ํ์๋ก ํ๋ฉฐ, ๋จํธ, ์๋
, ์น๊ตฌ, ์ ๋ฌธ๊ฐ๋ ๊ฐ์ ๋ค๋ฅธ ์ญํ ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ง์งํ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค. ์
์งธ, ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์๊ฒ ์์ด๋ ์ถ์ ์๋ฏธ์ด์ ์ด๋ ค์์ ๊ทน๋ณตํ๊ฒ ํ๋ ์๋๋ ฅ์ด์ง๋ง, ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ด ๋๋ผ๋ ์ด๋ ค์์ ์ ๋ณ์๋ ์ธ์ , ์กด์ค, ๋ณด์๋ฐ๊ณ ์ถ์ด ํ๋ ์๊ตฌ๊ฐ ๋ด์ฌ๋์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ฒฐ๊ตญ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ฑ์ฅ์ด ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์์ ํ์์ ์ธ ์์๊ฐ ๋๋ค. ๋ท์งธ, ์ค์ฌ์๊ธฐ๊ฐ ์ค์ํ๋ฉฐ, ํต์์ ์ผ๋ก ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ ํ 2~3๋
์ด๋ด์ ์ค์ฌ๊ฐ ์์๋์ด์ผ ํ๋ค.
๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ณผ์ ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ๋ก ์ธํ ์ฌ๋ฌ ๊ฐ์ง ์ด๋ ค์์ ๋ํด ์ฐธ๊ณ ๋ฒํฐ๋ค ์์ ์ด ๋ฌด๋์ง๋ฉด ์ฃผ์ํ๊ฒ๋ ์น๊ตฌ์ ์ง์ง๋ก ์ ๋ฌธ์ ์ธ ๋์์ ๋ฐ์ ์ ์๋ ์๋น์ค์ ์ ๊ทผํ๊ฒ ๋๋ค. ๊ฐ์ ๊ณผ ์๊ฐ์ ํํํ๊ณ ์ง์ง์ฒด๊ณ๋ฅผ ๊ตฌ์ถํ๋ฉฐ ์์ ์ ์กด์ฌ์ ๊ฐ์น๋ฅผ ์ธ์ ๋ฐ๋ ์ผ๋ จ์ ๊ณผ์ ์ ๊ฒฝํํ๋ฉฐ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ฌํตํฉ ๊ณผ์ ์ ๊ฑฐ์น๊ฒ ๋๊ณ ์ฑ์ฅ์ ๊ฒฝํํ๊ฒ ๋๋ค. ์ฑ์ฅ์ ์ ๋์ฐจ์ด๋ ์๊ตฌ์ ์ถฉ์กฑ๊ณผ ๋จํธ์์ง์ง ์ ๋์ ๋ฐ๋ผ ์์ดํ๋ค. ํฐ ์ฑ์ฅ์ ๊ฒฝํํ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ด์ ๋ณด์ ๊ธฐ์ ์ ๊ฐํํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ๊ฐ์ธ์ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐํํ๊ธฐ ์ํ ๋
ธ๋ ฅ์ ํ๋ฉฐ, ์ฌํ๊ธฐ์ฌ๋ฅผ ํตํด ๊ธ์ ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ์ง์๋๊ณ ํ์ฐ๋๋ ๊ธฐ์ ์ ๋ง๋ค์ด๋ธ๋ค. ๋ํ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ ๊ฐ์ธ์ ์ฑ์ฅ์ ๋จํธ๊ณผ ์๋
์์ ๊ด๊ณ ๋ณํ๋ฅผ ์ด๋์ด๋ด์ด ๊ฐ์กฑ์ ์ฑ์ฅ์ ๋๋ชจํ๊ธฐ๋ ํ๋ค. ์ด๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ฑ์ฅ์ ํฅํ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ์ ๋จ๊ณ๋ฅผ ์์ด๋ฅผ ์ํ๋ค๋ ์ธ์์ ๊ฐ์ง๊ณ ์ ์งํด๋๊ฐ๋ ๊ฒ์ผ๋ก ๋ํ๋ฌ๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ด๋ก ์ ์ ์ฉํ์ฌ ํผํฉ๋ฐฉ๋ฒ์ฐ๊ตฌ๋ฅผ ์ํํจ์ผ๋ก์จ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์์ ์ด๋ ค์์ ๊ฒฝํํจ์๋ ๋ถ๊ตฌํ๊ณ ์ฑ์ฅ์ ๊ฐ๋ฅํ๊ฒ ํ๋ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ, ๊ณผ์ ๋ฐ ๊ทธ ๋งฅ๋ฝ์ ์ดํด๋ณด์๋ค. ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ๋ก์ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ชจํ์ ๋์ถํจ์ผ๋ก์จ ๊ฒฐํผ๊ณผ ์ด์ฃผ, ์ฌ์ฑ, ๋ชจ์ฑ์ ํน์์ฑ์ ๋ณตํฉ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ด๋ผ๋ ์ธ๊ตฌ์ง๋จ์ด ์ด๋ ํ ๊ณผ์ ์ ํตํด ์ด๋ ค์์ ๊ทน๋ณตํ๊ณ ์ฑ์ฅํด ๊ฐ๋์ง๋ฅผ ํ์ํ ์ ์์์ผ๋ฉฐ, ๊ทธ ๊ณผ์ ์์ ์ด๋ ํ ์์ธ์ด ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ ๋์์ ์ฃผ๋์ง๋ฅผ ํ์
ํ ์ ์์๋ค.
๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ์์ธ๊ณผ ๊ณผ์ , ์ง์ญ์ฌํ ์ ์ฉ๋ฐฉ์, ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์๋น์ค์ ๊ฐํธ ํ์์ฑ์ ๋ํ์ฌ ๋
ผ์ํ์๋ค. ์์ธ๋ฌ WHO ์คํ์ ํ์ฅ์์ ๋ช
์๋ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ ์ํ ์ ๋ต์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์นํธ, ๊ฐ๋ฅ, ์ค์ฌ ์ ๋ต์ ์ ์ธํ์๋ค. ๋จผ์ , ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ ๊ด๋ จ ์ ์ฑ
๊ณผ ์ฌ์
์์ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ๊ณผ ๊ทธ ๊ฐ์กฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ ์นํธ๋ฅผ ๋ช
์ํํ ๊ฒ์ ์ ์ธํ๋ค. ๊ฐ๋ฅ์ ๋ต์ผ๋ก์ ์๋น์ค ์ ๊ทผ์ฑ์ ๋์ด๋ ์ ๋ต์ ๋ง๋ จํ๊ณ , ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๊ธฐ์ด์ ์ธ ํ๊ตญ์ํ ์ ์์ด ์ด๋ฃจ์ด์ง ํ์ ์ง์ํ ๊ฒ์ ์ ์ธํ๋ ๋ฐ์ด๋ค. ์ค์ฌ์ ๋ต์ ์์ด, ์๋
๋ฅผ ๋งค๊ฐ๋ก ํ ์ ๊ทผ์ ๋ต, ๊ฐ์ธ์ ์ฑ์ฅ์ ํตํด ๊ฐ์กฑ๋จ์์ ์ฑ์ฅ์ ๋๋ชจํ๋ ์ ๋ต์ ๋ง๋ จํ๊ณ , ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง๊ณผ ๊ด๋ จํ์ฌ ์๋น์ค์ ๊ฐํธ์ด ํ์ํ๋ค. ํนํ ์์กฐ๋ชจ์์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ธ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๋ณด๋ค ๋ถ์ ์ ์ธ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ ๋ง์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ์ธ๋๋ ๋ฐ, ๊ธฐ๊ด์ฐจ์์์ ๋ง๋จ์ ์ฅ์ ์ ๊ณตํ๋ ๊ฒ์ ์์๋ฅผ ๋๊ณ ๊ธฐ์กด์ ๊ณผ๋คํ ์ง์ ๋ฐ ์์ฐ ํฌ์
์ ๋ํ ์ถ์๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ํ์๊ฐ ์๋ค. ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก, ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ์ ๊ฐํํ๊ณ ๊ทธ ๊ณผ์ ์ ์ด์งํ๋ ๋ฐ ์๋น์ค์ ์์กดํ๋ ๊ฒ์ ํ๊ณ๊ฐ ์์ผ๋ฏ๋ก ์ง์ญ์ฌํ์ ์ด๋ฏธ ์กด์ฌํ๊ณ ์๋ ์ธ์ , ๋ฌผ์ ์์์ ํ์ฉํ์ฌ ์ง์ญ์ฌํ์ ๊ตฌ์ฒด์ ์ด๊ณ ํจ๊ณผ์ ์ธ ํ๋์ ๊ฐํํ๋ฉด์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ ์ด๋ฃจ๋ ์ ๋ต์ผ๋ก ์ผ๋ฐ์ธ๋ณด๊ฑด์ง๋์๋ฅผ ํ์ฉํ์ฌ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์งํ๋์ ๋ด๋นํ๋ ์ ๋ต์ ๊ณ ๋ คํด ๋ณผ ์ ์๋ค.
๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ๊ธ์ ์ ์ธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ ํ๋ณต์ด ์๋๋ผ ์ฑ์ฅ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค๋ฅผ ์ฑ์ฅํ๋ ฅ์ผ๋ก ๋ช
๋ช
ํ ๊ฒ์ ์ ์ํ๋ค. ์์ธ๋ฌ ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ์ ํ์ ์ ๊ฒํ ํ๊ณ ์ถํ ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฉํฅ์ ์ ์ํ์๋ค. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ๊ฒฐ๊ณผ๋ ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ๊ณผ ๊ทธ ๊ฐ์กฑ์ ๋์์ผ๋ก ํ๋ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง ์ ์ฑ
, ์ฌ์
๋ฐ ์ ๋ต์ ์์ฌํ๋ ๋ฐ๊ฐ ํด ๊ฒ์ผ๋ก ์์๋๋ค.โ
. ์๋ก 1
1. ์ฐ๊ตฌ ๋ฐฐ๊ฒฝ ๋ฐ ํ์์ฑ 1
2. ์ฐ๊ตฌ ๋ชฉ์ 5
3. ์ฐ๊ตฌ ๊ตฌ์ฑ 7
โ
ก. ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ ๋ฐ ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 9
1. ๋ฌธํ๊ณ ์ฐฐ 9
1) ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ๊ฐ๋
9
2) ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ๊ณผ ์ฌ์
ํํฉ 10
3) ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ ์ํฅ์์ธ 16
2. ์ด๋ก ์ ๋ฐฐ๊ฒฝ 18
1) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ๊ฐ๋
18
2) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ด๋ก 22
3. ๋ณธ ์ฐ๊ตฌ์ ๋ชจ๋ธ 26
โ
ข. ์ฐ๊ตฌ๋ฐฉ๋ฒ 28
1. ์ฐ๊ตฌ ์ค๊ณ 28
2. ํผํฉ๋ฐฉ๋ฒ์ฐ๊ตฌ์ ๋์ 31
1) ์์ ์ฐ๊ตฌ 31
2) ์ง์ ์ฐ๊ตฌ 31
3. ํผํฉ๋ฐฉ๋ฒ์ฐ๊ตฌ์ ์๋ฃ 33
1) ์์ ์ฐ๊ตฌ 33
(1) ์ ํ์กฐ๊ฑด(์ํ์์ธ) 37
(2) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ(๋ณดํธ์์ธ) 38
(3) ๊ฒฐ๊ณผ(์ฐ์ธยท์คํธ๋ ์ค์ฆ์) 40
(4) ํต์ ๋ณ์ธ 40
2) ์ง์ ์ฐ๊ตฌ 41
(1) ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
๋ด๋น์ ์ฌ์ธต๋ฉด์ 43
(2) ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ์ธต๋ฉด์ 44
4. ํผํฉ๋ฐฉ๋ฒ์ฐ๊ตฌ์ ๋ถ์ 46
1) ์์ ์ฐ๊ตฌ 46
2) ์ง์ ์ฐ๊ตฌ 48
3) ์ฐ๊ตฌ์ ํตํฉ 51
5. ์ฐ๊ตฌ์ ์ ๋ขฐ์ฑ ๋ฐ ํ๋น์ฑ 51
6. ์ฐ๊ตฌ ์ค๋ฆฌ 52
โ
ฃ. ์์ ์ฐ๊ตฌ: ๊ฒฐํผ์ด์ฃผ์ฌ์ฑ์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ๊ณผ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ฐ๊ด์ฑ ๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ 53
1. ์ฐ๊ตฌ๋์์์ ์ฃผ์ ํน์ฑ๊ณผ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ 53
2. ์ฐ๊ตฌ๋์์์ ํน์ฑ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 58
1) ๊ฑด๊ฐ์ํ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 58
2) ๊ฒฝ์ ํ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 62
3) ์ฌํ์ ๋ขฐ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 66
4) ํ๊ตญ์ด์ค๋ ฅ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 70
5) ์๋
์ ๋ฌด์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 74
6) ๊ฐ์ ์ํ๋ง์กฑ๋์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 78
7) ๋ชจ๊ตญ์ธ ์๋
ผ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 82
8) ํ๊ตญ์ธ ์๋
ผ์ฌ๋ถ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ด๋ จ ์์ธ์ ๋ถํฌ ์ฐจ์ด 86
3. ์ฐ๊ตฌ๋์์์ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋ ์์ธ 90
4. ์๊ฒฐ 98
โ
ค. ์ง์ ์ฐ๊ตฌ: ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ฐธ์ฌ์ ์ฌ๋ก์์ ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ๋ํ ๋ถ์ ์ฐ๊ตฌ 107
1. ์ฌ์ธต๋ฉด์ ์ฐธ์ฌ์์ ์ผ๋ฐ์ ํน์ฑ 107
2. ์ฌ์ธต๋ฉด์ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ 109
1) ์ฑ์ฅ์ ํฅํ ๋จ๊ณ์ ๊ณผ์ 109
(1) ํ๋์ด ๋ฌด๋์ง๋ ๊ฒ ๊ฐ์ ์ด๋ ค์๋ค 109
(2) ์ฐธ๊ณ ๋ฒํ
จ ๋ด๋ ์๊ฐ 116
(3) ์์ ์ ๋ฌด๋์ง 118
(4) ์ ๋ฌธ์ ๋์์ ํตํ ๋์ฝ 121
(5) ์ฑ์ฅ 125
2) ์์งํ ๊ณณ์ ํ์์ฑ 129
(1) ์์ด๋ ๋ด ์ธ์์ ์๋ฏธ 129
(2) ๊ฐ์ฅ ๊ฐ๊น๊ณ ๋ ๋จผ ๋จํธ 135
(3) ์์ ์ด ๋ฌด๋์ง ์ํ์์ ๋์์ ์ฃผ๋ ์ง์ง์, ์น๊ตฌ 141
(4) ํํยญยท์ง์งยทยญ์ธ์ ๊ณผ์ ์ ๊ฒฝํ์ ๋์์ฃผ๋ ์ ๋ฌธ๊ฐ 145
3) ์์ด๋ฅผ ์ํ ์ถ์ ๊ฐ๋ ค์ง ์ธ์ ยท์กด์คยท๋ณด์์ ์๊ตฌ 149
4) ๊ฒฝ์ ํ๋์ ์๋ฉด์ฑ 153
5) ์๊ตฌ์ถฉ์กฑ ๋ฐ ๋จํธ์ ์ง์ง์ ๋ฐ๋ฅธ ์ฑ์ฅ ์ ๋์ ์ฐจ์ด 160
6) ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์ฌ์
์ ํํฉ 163
3. ์๊ฒฐ 172
โ
ฅ. ์ข
ํฉ๊ฒฐ๊ณผ 175
1. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ์์ธ 175
1) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์ํ์์ธ 176
2) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๋ณดํธ์์ธ 176
3) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ฒฝ๊ณ์์ธ 177
4) ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ๊ฒฐ๊ณผ๋ก์์ ๊ธ์ ์ ์ธ ์ ์ ๊ฑด๊ฐ 179
2. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค์ ๊ณผ์ 180
โ
ฆ. ๋
ผ์ 183
1. ๋ ์ง๋ฆฌ์ธ์ค ์์ธ๊ณผ ๊ณผ์ 183
2. ์ง์ญ์ฌํ ์ ์ฉ๋ฐฉ์ 192
3. ์ ์ ๊ฑด๊ฐ์ฆ์ง์๋น์ค์ ๊ฐํธ ํ์์ฑ 198
โ
ง. ๊ฒฐ๋ก ๊ณผ ์ ์ธ 202
1. ์ด๋ก ์ , ์ ์ฑ
์ ํจ์ 202
2. ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ํจ์ 204
3. ์ฐ๊ตฌ์ ์ ํ์ 205
4. ์ ์ธ 207
์ฐธ๊ณ ๋ฌธํ 209
Abstract 222Docto