L'orthodoxie d'une technique

Photograph taken by Salt Lake Tribune staf

La théorie post-keynésienne et la recherche empirique

The paper argues that post-Keynesian theory has reached a third stage in its development, that of empirically validating its arguments. The failure of the alternative neoclassical paradigm to meet any of the necessary empirical tests — the correspondence, comprehensiveness, parsimony and praxis tests in particular — is first pointed out. The methodological pitfalls which post-Keynesian theory must guard against if it is to avoid the same result are then indicated. From this line of argument emerges the imminent research agenda if post-Keynesian theory is eventually to place economics on a scientific basis by developing a body of theory which can be both empirically validated and conducive to further empirical research

La théorie de la libération dans le contexte socio-économique de l’Amérique latine : économie et théologie ou l’irrationalité du « rationalisé »

Cet article retrace, à travers l’expérience personnelle qu’en a connue l’auteur, la genèse, la trajectoire et le rôle fondamental qu’a joué la question de l’économie au sein de la théologie de la libération. C’est à partir de l’articulation originale de cette théologie à l’économie qu’il rend compte de l’hostilité quelle a suscitée de la part de l’orthodoxie ecclésiale et théologique et de la part de l’« orthodoxie » du capitalisme néo-libéral. Il décortique longuement la « théologie » capitaliste qui tente maintenant de se substituer à la théologie de la libération après l’avoir vainement dénoncée. L’article se termine sur une critique théologique acérée de l’absolutisation de la « loi », de l’anti-utopisme et de la sacrificialité inhérents au néo-libéralisme actuel, qualifié de totalitaire

L᾽idée impériale dans les pays Roumains et le «crypto-empire chrétien» sous la domination ottomane. État et importance du problème

  Δ. Ναστάσε Ἡ αὐτοκρατορικὴ ἰδέα στὶς ρουμανικὲς χῶρες καὶ «ἡ Χριστιανικὴ κρυπτο-αὐτοκρατορία» κατὰ τὴν ΤουρκοκρατίαΤὸ πρῶτο μέρος τῆς ἐργασίας παρουσιάζει τὸ ἱστορικὸ τοῦ προβλήματος τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορικῆς κληρονομιᾶς στὶς ρουμανικὲς ἡγεμονίες τῆς Βλαχίας καὶ τῆς Μολδαβίας. Τονίζεται ἰδιαιτέρως ἡ συμβολὴ τοῦ Nicolae Iorga, ὁ ὁποῖος ἔθεσε σὲ ἐπιστημονικὲς βάσεις αὐτὸ τὸ πρόβλημα στὰ πλαίσια τῆς βυζαντινῆς ἐπιβίωσης, ποὺ ὁ ἴδιος ὀνόμασε Byzance après Byzance.Ἡ γνώμη τοῦ συγγραφέα, τὴν ὁποία ἔχει ἤδη ἀναπτύξει καὶ σὲ προηγούμενες ἐργασίες, εἶναι ὅτι τὰ ἱστορικά τεκμήρια ποὺ συσχετίστηκαν μὲ αὐτὴ τὴν κληρονομιὰ ἀνταποκρίνονται στὴν πραγματικότητα σὲ μία διαρκὴ αὐτοκρατορικὴ διεκδίκηση τῶν ηγεμόνων τῆς Βλαχίας καὶ τῆς Μολδαβίας (τῶν Ρουμάνων πρῶτα καὶ ὕστερα τῶν Φαναριωτῶν). Ἡ διεκδίκηση αὐτὴ ἀνάγεται χρονικῶς πολὺ πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ συνεχίζεται στὴν ἐποχὴ τῆς Τουρκοκρατίας. Τότε ἀναγκάζεται νὰ πάρει μία κρυφὴ μορφή, πολὺ χαρακτηριστική, ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὴ δημιουργία μιᾶς «Χριστιανικῆς κρυπτο-αὐτοκρατορίας», ὑπόγεια συνέχιση καὶ ἐπιβίωση τῆς βυζαντινῆς. Αὐτὴ ἡ sui generis πολιτικο-ἰδεολογικὴ δομὴ στηρίχτηκε στὴ στενὴ συμμαχία ἀνάμεσα στοὺς ἡγετικούς κύκλους τοῡ ὑπόδουλου Ἑλληνισμοῦ -πρὸ παντὸς τὸ οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὰ μοναστικὰ κέντρα καὶ ἀργότερα τὸ Φανάρι- καὶ στοὺς βοεβόδες τῆς ΜολδοΒλαχίας, καὶ διήρκεσε ὥς τὸ 1821.Στὸ δεύτερο μέρος τῆς ἐργασίας τονίζεται ἀφ' ἑνὸς ἡ σημασία αὐτῆς τῆς αὐτοκρατορικής ἰδέας ποὺ φέρνει στὸ φῶς ὁ συγγραφέας καὶ ἡ ὁποία ἀλλάζει πολλὲς ἀπὸ τὶς γνῶμες μας γιὰ τήν ἱστορία, τόσο τοῦ ρουμανικοῦ λαοῦ, ὅσο καὶ τοῦ Ελληνισμοῦ στὴν ὑστερο- καὶ μεταβυζαντινὴ περίοδο. Ἀφ' ἑτέρου, αὐτοκρατορικὰ «συμπτώματα» τοῦ ἰδίου τύπου συναντῶνται σὲ διάφορες ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ἀπὸ τὴν Βενετία ὥς τὴν Ρωσία τοῦ Κιέβου, καὶ ἀπὸ τὴν Ἱσπανία ὥς τὴν Ἀγγλία. Συνεπῶς τὰ ἀποτελέσματα τῆς μελέτης αὐτῆς ἀνοίγουν προοπτικὲς ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἐξετασθοῦν στὸ ἐπίπεδο τῆς εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας, μέσα στὰ πλαίσια ἑνὸς εὐρέος προγράμματος ἐρευνῶν.  Δ. Ναστάσε Ἡ αὐτοκρατορικὴ ἰδέα στὶς ρουμανικὲς χῶρες καὶ «ἡ Χριστιανικὴ κρυπτο-αὐτοκρατορία» κατὰ τὴν ΤουρκοκρατίαΤὸ πρῶτο μέρος τῆς ἐργασίας παρουσιάζει τὸ ἱστορικὸ τοῦ προβλήματος τῆς βυζαντινῆς αὐτοκρατορικῆς κληρονομιᾶς στὶς ρουμανικὲς ἡγεμονίες τῆς Βλαχίας καὶ τῆς Μολδαβίας. Τονίζεται ἰδιαιτέρως ἡ συμβολὴ τοῦ Nicolae Iorga, ὁ ὁποῖος ἔθεσε σὲ ἐπιστημονικὲς βάσεις αὐτὸ τὸ πρόβλημα στὰ πλαίσια τῆς βυζαντινῆς ἐπιβίωσης, ποὺ ὁ ἴδιος ὀνόμασε Byzance après Byzance.Ἡ γνώμη τοῦ συγγραφέα, τὴν ὁποία ἔχει ἤδη ἀναπτύξει καὶ σὲ προηγούμενες ἐργασίες, εἶναι ὅτι τὰ ἱστορικά τεκμήρια ποὺ συσχετίστηκαν μὲ αὐτὴ τὴν κληρονομιὰ ἀνταποκρίνονται στὴν πραγματικότητα σὲ μία διαρκὴ αὐτοκρατορικὴ διεκδίκηση τῶν ηγεμόνων τῆς Βλαχίας καὶ τῆς Μολδαβίας (τῶν Ρουμάνων πρῶτα καὶ ὕστερα τῶν Φαναριωτῶν). Ἡ διεκδίκηση αὐτὴ ἀνάγεται χρονικῶς πολὺ πρὶν ἀπὸ τὴν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ συνεχίζεται στὴν ἐποχὴ τῆς Τουρκοκρατίας. Τότε ἀναγκάζεται νὰ πάρει μία κρυφὴ μορφή, πολὺ χαρακτηριστική, ποὺ ἀντιστοιχεῖ στὴ δημιουργία μιᾶς «Χριστιανικῆς κρυπτο-αὐτοκρατορίας», ὑπόγεια συνέχιση καὶ ἐπιβίωση τῆς βυζαντινῆς. Αὐτὴ ἡ sui generis πολιτικο-ἰδεολογικὴ δομὴ στηρίχτηκε στὴ στενὴ συμμαχία ἀνάμεσα στοὺς ἡγετικούς κύκλους τοῡ ὑπόδουλου Ἑλληνισμοῦ -πρὸ παντὸς τὸ οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὰ μοναστικὰ κέντρα καὶ ἀργότερα τὸ Φανάρι- καὶ στοὺς βοεβόδες τῆς ΜολδοΒλαχίας, καὶ διήρκεσε ὥς τὸ 1821.Στὸ δεύτερο μέρος τῆς ἐργασίας τονίζεται ἀφ' ἑνὸς ἡ σημασία αὐτῆς τῆς αὐτοκρατορικής ἰδέας ποὺ φέρνει στὸ φῶς ὁ συγγραφέας καὶ ἡ ὁποία ἀλλάζει πολλὲς ἀπὸ τὶς γνῶμες μας γιὰ τήν ἱστορία, τόσο τοῦ ρουμανικοῦ λαοῦ, ὅσο καὶ τοῦ Ελληνισμοῦ στὴν ὑστερο- καὶ μεταβυζαντινὴ περίοδο. Ἀφ' ἑτέρου, αὐτοκρατορικὰ «συμπτώματα» τοῦ ἰδίου τύπου συναντῶνται σὲ διάφορες ἄλλες εὐρωπαϊκὲς χῶρες, ἀπὸ τὴν Βενετία ὥς τὴν Ρωσία τοῦ Κιέβου, καὶ ἀπὸ τὴν Ἱσπανία ὥς τὴν Ἀγγλία. Συνεπῶς τὰ ἀποτελέσματα τῆς μελέτης αὐτῆς ἀνοίγουν προοπτικὲς ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἐξετασθοῦν στὸ ἐπίπεδο τῆς εὐρωπαϊκῆς ἱστορίας, μέσα στὰ πλαίσια ἑνὸς εὐρέος προγράμματος ἐρευνῶν

La théorie post-keynésienne et la recherche empirique

The paper argues that post-Keynesian theory has reached a third stage in its development, that of empirically validating its arguments. The failure of the alternative neoclassical paradigm to meet any of the necessary empirical tests — the correspondence, comprehensiveness, parsimony and praxis tests in particular — is first pointed out. The methodological pitfalls which post-Keynesian theory must guard against if it is to avoid the same result are then indicated. From this line of argument emerges the imminent research agenda if post-Keynesian theory is eventually to place economics on a scientific basis by developing a body of theory which can be both empirically validated and conducive to further empirical research.

La crise de la macroéconomie, une conséquence de la méconnaissance des institutions?

Aucune des multiples théories macroéconomiques récemment élaborées ne parvient à expliquer la totalité des faits stylisés dont les deux dernières décennies ont été riches : accélération, rupture puis légère reprise de l’inflation, ralentissement de la croissance, paradoxe de la productivité, rigidité du salaire, persistance du chômage en Europe, polarisation des excédents et déficits extérieurs, coexistence de trajectoires nationales contrastées. Le caractère tout à fait partiel des explications ainsi fournies — que dissimulent parfois la sophistication des recherches économétriques — se double d’hypothèses souvent discutables concernant la nature du contexte institutionnel, caractéristique des économies réellement existantes. Même si la théorie des institutions économiques est aujourd’hui un domaine particulièrement actif, elle n’a pas encore suffisamment pénétré les recherches macroéconomiques. Le présent article suggère que nombre des faiblesses actuelles pourraient être surmontées par une plus grande attention accordée aux régularités macroéconomiques qu’induisent les institutions et formes d’organisation.The paper provides a very brief and synthetic survey of major trends in macroeconomic modelling since General Theory. It argues that none of the numerous contemporary researches in macroeconomics seems to be able to explain the major stylized facts observed during the last two decades: an inflationary boom followed by disinflation, a slowing down of growth and productivity in spite of a burst of innovations, nominal and/or real wages rigidity, large hysteresis in unemployment and external disequilibria and finally the coexistence of contrasted national trajectories. No doubt that many fruitful theoretical insights have been provided and sophisticated econometric methods have delivered new and stimulating results. Nevertheless, an insufficient analysis of the impact of institutions upon individual behaviours and macroeconomic regularities might be a partial explanation of the present state of macroeconomic theory. This is a possible starting point for an alternative research agenda

Hétérodoxie et scientificité chez Marx, Keynes et Schumpeter

It is out of question that Marx, Keynes and Schumpeter were heterodox in their relation to Economics considered as a science. A legitimate question however concerns the type of heterodoxy whic is characteristic of each of them. Kuhn's perception — and, to a lesser extent, Feyerabend's one — of the relations between heterodoxy and scientific knowledge are used here to display important differences, on this ground, among these three economists. The result is that the keynesian heterodoxy is the only one which really fits Kuhn's scheme about scientific revolutions ; schumpeterian heterodoxy being not so revolutionary and marxian heterodoxy being the sui generis case which is mainly discussed in this paper.Marx, Keynes et Schumpeter sont incontestablement des penseurs hétérodoxes eu égard à la science économique de leur temps. On peut se demander toutefois si leurs hétérodoxies respectives étaient de même type. Les vues de Kuhn - et, à un moindre degré, celles de Feyerabend - sur les rapports de l'hétérodoxie et de la scientificité servent ici de révélateur pour mettre en relief d'importantes différences, sur ce plan, entre ces trois auteurs. Il en ressort que si l'hétérodoxie de Keynes s'analyse fort bien à l'aide d'un schéma comme celui de Kuhn, il n'en va pas de même de celle de Schumpeter et surtout de celle de Marx dont le rapport sui generis à la scientificité est tout particulièrement examiné ici