Finans Alanında Makine ve Derin Öğrenmenin Kullanılması: Lisansüstü Tezlerde Sistematik Literatür Taraması

İnsanoğlu makinelerin insanlar gibi düşünebildiği ve hareket edebildiği bir çağın başlangıcında bulunuyor. Bu durum her ne kadar ürkütücü görünse de, akademide ilgi gören ve üzerinde artan miktarda çalışmalar gerçekleşmeye başlanan bir konudur. Makine öğrenmesi ve derin öğrenmeyle oluşturulan yapay zeka pek çok alanda olduğu gibi, finans alanında da çokça kullanılmaktadır. Bu çalışmalar içerisinde yurt içinde ve yurt dışında yayınlanan makale, kitap, kitap bölümleri, sempozyum bildirileri olduğu gibi, gerçekleştirilen yüksek lisans ve doktora tezleri de yer almaktadır. Bu tür çalışmalarda gelinen son durumu tespit etmek ve literatürdeki boşlukları ortaya çıkarmak amacıyla sistematik literatür taramaları yapılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de gerçekleştirilen ve uygulama bölümlerinde finans alanında makine öğrenmesi ve derin öğrenme tekniklerinin kullanıldığı lisansüstü tezler sistematik literatür taraması ile incelenmektedir. Araştırma, 2018-2023 yılları arasındaki dönemde yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Araştırmanın sonucunda, konuyla ilgili yapılan tezlerde makine ve derin öğrenme yöntemlerinin en çok finansal enstrümanların gelecekteki fiyatlarının tahminlemesinde, ardından sırasıyla finansal risklerin tespit edilmesinde, kurumsal finansal başarısızlık ve iflas tahmininde ve ayrıca portföy optimizasyon modellerinde kullanıldığı belirlenmiştir. İlgili dönem boyunca, yapılan tez çalışmalarının sayılarında artan bir grafik bulunmaktadır. Bu çalışmalarda genellikle birden fazla algoritmanın uygulamadaki başarıları karşılaştırılarak en başarılı sonuçlar belirlenmeye çalışılmıştır. En çok çalışılan tez konusunun makine öğrenmesiyle kredi riskinin analizi olduğu, ardından makine öğrenmesiyle hisse senedi fiyat tahmininin geldiği ortaya çıkmıştır. En çok kullanılan algoritmaların karar ormanı, karar ağacı ve uzun-kısa dönem hafıza algoritmaları olduğu tespit edilmiştir. Lisansüstü tez konusu olarak sosyal bilimlerden daha çok, fen bilimleri temel alanında tercih edildiği ve yazılan tezlerin en çok bilgisayar mühendisliği ana bilim dalında hazırlandığı, ardından işletme ana bilim dalında hazırlanan tezlerin geldiği ortaya çıkmıştır

Okul yöneticilerinin eğitimde dönüştürücü liderlik özellikleri

Bu çalışmada lider ve yöneticilik ile ilgili olarak okul yöneticilerinin yönetim anlayışları, yönetim şekillerine bağlı gelişen olası sonuçlar ve dönüştürücü liderlik ele alınmaktadır. Günümüzde örgütlerin içinde bulunduğu hızlı dönüşüm ve teknolojik gelişmeler liderin örgüt başarısını önemli ölçüde etkileyen bir unsur olmasını sağlamıştır. Dolayısıyla modern liderlik anlayışları da liderin işbirlikçi, örgüt başarısını ve ortak hedefleri önceleyen bir anlayışı gerektirmektedir. Modern liderlik anlayışlarından dönüştürücü liderlik örgüte ilişkin görev ve hedef belirleme, personellerin bireysel çıkarlarından ziyade ortak faydalar sağlama gibi örgüt başarısını artırıcı etkiler doğurmaktadır. Bu çerçevede okul örgütünün liderleri olarak okul yöneticileri de personelin katılımcı, ortak hedeflere yönelmiş ve okul başarısını artırmayı hedefleyen, çalışma motivasyonuyla donatılmış kişiler olmasında katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada liderlik ve özellikle dönüştürücü liderlik ile ilgili kaynak taraması yapılmış ve bu amaçla literatürde yer alan kaynaklardan faydalanılmıştır. Yapılan araştırma, öğretim liderliğinin önemini, öğretim liderliği ile öğrenci başarısı arasındaki temel ilişkiyi ve başarılı bir okul yönetiminin işbirlikçi uygulamalar üzerindeki gücünü vurgulamaktadır

Çevik olgunluk modeli ve çeviklik değerlendirme aracı

TÜBİTAK EEEAG Proje01.04.2016The main purpose of the research project was to develop an agility maturity model and a toolbox in order to carry out agile software development processes compatible with manifesto for agile software development in software organizations in an effective and integrated way. “Agility maturity model” is defined as “agility assessment reference model” in such a way that the properties its name provides remain the same. In the scope of the project, the studies conducted are as follows: a) Development of AgilityMod agility assessment reference model: For the development of the model, the meta-structure of ISO 15504 process assessment reference models is taken as basis. Instead of process structure and practices of ISO 15504, new aspects and special practices are defined. Therefore, the model is suitable for agile process architecture and includes all components which are necessary for any assessment model. b) Development of assessment software: In order to facilitate and popularize the AgilityMod, a software is developed. c) Validation of the model in software organizations: AgilityMod is applied with the case studies in 9 different organizations and positive feedbacks are gathered. d) Introduction of the model in national and international conferences: The studies conducted during the project were published as 3 international conferences papers and presented in an educational workshop of a national conference. Additionally, 1 of the studies is accepted to be published in an international journal in 2016 and 2 of the studies are accepted to be presented in two international conferences

Eğitim Yönetiminde Eleştirilerin Ele Alınması: Eğitim Yönetimini Geliştirmek

Bu çalışmada, bir akademik disiplin olarak eğitim yönetimi alanına yöneltilen eleştirilerin kapsamlı bir incelemesi sunulmaktadır. Bu inceleme, teorideki temel eksiklikler, teorinin uygulamaya geçirilmesinde geliştirilmesi gereken teknik yeterlilikler ve pratik kullanıma hazırlık süreci, eleştirilerin odaklandığı alanın kapsam ve çeşitlilik bakımından sınırlı olması, disiplinler arası etkileşimin artırılması gibi geniş bir yelpazede ele alınmıştır. Bu makale, eğitim yönetiminin geliştirilmesi için bir dizi eyleme geçirilebilir tavsiyeler önermektedir. Bu öneriler, disiplin için sağlam bir temel oluşturmak üzere teorik gelişime öncelik verilmesini, eğitim yöneticilerinin becerilerini eleştirel düşünme ve stratejik planlamayı kapsayacak bir şekilde genişletmeyi ve tüm öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayan kapsayıcı eğitim ortamları yaratmak için çeşitliliği ve katılımı teşvik etmeyi içermektedir. Öneriler arasında teorik gelişime öncelik verilmesi, eğitim yöneticilerinin temel becerilerinin genişletilmesi, çeşitliliğin ve kapsayıcılığın teşvik edilmesi, teori ile uygulama arasındaki farkın kapatılması, disiplinler arası bakış açılarının benimsenmesi, değişen bağlamlara uyum sağlanması ve araştırma yöntemlerinin iyileştirilmesi yer almaktadır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, eğitim yönetimi alanında gerçekleştirilen çalışmaların yüksek oranda güvenilir ve geçerliliği ispatlanmış kanıtlardan çok, kısa anekdotlara dayalı olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca ilgili çalışmaların güçlü bir teorik temelden yoksun olduğu, çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılığa dikkat edilmemesi, eğitim liderlerinin kapsamlı becerilere sahip olmaları gerektiği, genellikle eğitim yönetimi kuramı ve uygulaması arasında bir kopukluk olduğu, eğitim yönetiminin değişen eğitim ortamına uyum sağlamakta yavaş kaldığı varılan diğer sonuçlar arasında yer almaktadır

Steam ve Sanat Eğitimi

Bu çalışmanın temel amacı STEAM Bilim, Teknoloji, Mühendislik, Sanat ve Matematik eğitiminin ne olduğunu ve kapsama alanını analiz ederek STEAM eğitimi alan bireylerin hem akademik hem de günlük yaşamdaki etkilerini ortaya koymak ve STEAM eğitiminin sanatla olan ilişkisi hakkında bilgi vermektir. Bu araştırma literatür taraması ve doküman analizi gibi nitel veri toplama tekniklerinin kullanıldığı tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. STEAM eğitiminin sanat eğitimine olan katkılarını ortaya çıkarmak ve bu katkıların ne gibi yenilikler veya ne gibi değişiklikler getireceğini göstermek amacıyla bu konuda yayınlanmış kitap, süreli yayın, konferans bildirileri incelenerek belli bir bakış açısı sunmak için yorumlanmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda STEAM eğitiminin ülkemizde giderek popüler olmaya başladığı ve sanatın entegre edilmesi ile birlikte düşünen, araştıran, sorgulayan, yenilikçi fikirler üretebilen, farklı bakış açılarına sahip öğrenci profilinin arttığı görülmüştür. Aynı zamanda STEAM eğitimi eğlenceli bir öğrenme ortamı sunması açısından öğrenciler tarafından çekici bir yaklaşım olarak kabul edilmektedir. Sanatın, düşünme, gözlem, sözlü ve yazılı ifade gibi birçok yeteneği geliştirdiği yapılan deneysel araştırmalarla kanıtlanmış, STEAM’e sanatın dahil edilmesiyle de daha iyi sorgulama yeteneği, yüksek konsantrasyon ve sorunlara daha etkin çözüm yolları bulma gibi yeteneklerin kazanılması da yine araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Ayrıca sanat alanında bireylere birçok iş olanağı da sağladığı görülmektedir. STEAM iyi bir eğitimin daha iyi olmasına yardımcı olmaktadır. Mevcut programların potansiyel STEAM ile güçlendirilmesi çocukları büyümekte olan çeşitli kariyerlere hazırlamak, küresel toplumu ve ülke ekonomilerini geliştirmek için önemlidir. Öğrencileri, üniversiteye, ticarete, potansiyeli henüz bilinmeyen çeşitli kariyer yollarına sevk etmektedir. Ancak sanat eğitiminde STEAM eğitimi yaklaşımına yer verilmesine ve bu konudaki eksikliklerin giderilmesine dair yeterli çalışma bulunmamaktadır. STEAM eğitiminin sanat eğitimine nasıl dâhil edilebileceğine ilişkin daha çok çalışmalara ihtiyaç olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çalışmaların büyük bir kısmının STEAM ile ilgili değil STEM ile ilgili olduğu tespit edilmiş, sanat alanı çalışmalara dâhil edilmemiştir. Ayrıca öğretmen eğitimine ilişkin lisans programlarında STEAM eğitiminin gerekliliğine dair daha çok araştırmanın yapılması gerekmektedir

2018 yılında yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri : Sakarya İli örneği

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır.Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin, 2018 yılında yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma modeli olarak temel nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırmada yer alan katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemleri arasında yer alan maksimum çeşitlilik örneklemesinden faydalanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Sakarya iline bağlı Adapazarı, Erenler ve Serdivan ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı okullarda görev yapan 11'i erkek, 21'i kadın olmak üzere toplam 32 matematik öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmadaki veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Görüşme formunda; kişisel bilgileri öğrenmek için 5, yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programı hakkındaki görüşleri almak için 7 açık uçlu soruya yer verilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucu, öğretmenlerin çoğunun yeni matematik programını inceleyip hakkında bilgi sahibi olduğunu göstermiştir. Programlar ilgili, öğretmenlerin tamamının bilgilendirilmediği, bilgilendirme yapılan öğretmenlerin ise bilgilendirmenin yetersiz olduğunu düşündüğü görülmüştür. Öğretmenlerin yenilenen ortaokul matematik dersi öğretim programına yönelik görüşlerini öğrenmek için programın dört öğesine ilişkin verilerin analiz edilmesinin sonucunda, çalışmaya katılan öğretmenlerin çoğunluğunun, kazanımların ve içeriğin azaltılmasına özellikle uzun zamanda az konunun daha derinlemesine öğrenebileceğine olanak tanıyacağından dolayı olumlu yaklaştığı anlaşılmıştır. Ayrıca çalışmaya katılan öğretmenlerin çoğunluğu yenilenen programda bahsi geçen etkin öğrenme tekniklerinden ve alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinden haberdar olup, büyük bir kısmı bu teknikleri sınıflarında uygulamaktadır. Teknikleri kullanamayan öğretmenlerin ise en büyük nedeni sınıf mevcutlarının kalabalık, ders sürelerinin ise yetersiz olmasıdır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin, programın uygulanmasına ilişkin, program kapsamında yazılmış olan 'dikkat edilmesi gereken hususlar'ı mümkün olduğunca dikkate aldığı görülmektedir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu programın uygulanmasına yönelik sorunlar yaşadıklarını ifade ederken, bu öğretmenlerin bir kısmı sorunun programın kendisinden kaynaklandığını, bir kısmı ise program dışındaki farklı etmenlerin bu sorunlara neden olduğunu belirtmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin programa ilişkin birçok unsuru değiştirmek istediği görülmektedir. İsteklerin tamamının; öğrencilerin matematik dersine yönelik olumlu tutum geliştirmesi, dersin daha etkili ve verimli bir şekilde işlenmesi ve öğrencilerin konuları daha iyi öğrenmesi hedefleri ile ifade edildiğini görmek mümkündür.The aim of this study is to determine the opinions of teachers about the curriculum of the secondary school mathematics lesson which was renewed in 2018. The research model is structured in the basic qualitative research model. Maximum diversity sampling, which is among the purposeful sampling methods, was used in determining the participants in the study. The study group consisted of 32 mathematics teachers (11 males and 21 females) working in schools of the Ministry of National Education in Adapazari, Erenler and Serdivan districts of Sakarya province. The data were collected by using semi-structured interview form. In the interview form, 5 questions were asked to know personnel information and 7 open-ended questions were asked to gain their opinions about the renewed secondary school mathematics curriculum. The data obtained from the interviews were analyzed by content analysis method. According to the results of the interview, it was seen that most of the teachers investigate and have knowledge of the new mathematics curriculum. However, the most teachers have not been informed, and the teachers who were informed were found informing insufficient. According to the analysis of the data related to the four elements of the program in order to know the teachers' views about the renewed secondary school mathematics curriculum, the majority of the teachers who participated in the study welcomed the reduction of the gains and the content, especially it allowed to learn more in depth in a long time. In addition, the majority of the teachers participating in the study are aware of the effective learning techniques and alternative assessment techniques mentioned in the renewed program and most of them implement these techniques in their classrooms. Nevertheless, the most important reason for teachers who cannot use the techniques is that the classes are crowded and the time is insufficient. Teachers taking part in the research consider as much as possible the considerations written in the program regarding the implementation of the program. While the majority of the teachers stated that they have had problems in the implementation of the program, some of these teachers stated that the problem stems from the program and some other factors cause problems. As a result, the teachers who participated in the research have wanted to change many things about the program. It is possible to see that all of the requests are stated with the aim of developing students' positive attitude towards mathematics course, more effective and efficient processing of the course and better learning

Şeb-i Arus Törenlerine Katılan Yerli Turistlerin Kültür Turisti Tipolojileri

Bu araştırmanın amacı, Şeb-i Arus törenlerine katılan yerli turistlerin, kültür turisti tipolojilerinin tespit edilmesi ve kültür turisti tipolojilerinin turistlerin demografik özellikleri bakımından farklılaşıp farklılaşmadığının ortaya konulmasıdır. Araştırma sonucunda elde edilen bilgiler, uluslararası bir etkinlik olan ve her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turistin ilgisini çeken Şeb-i Arus törenlerine katılan yerli turist profilinin daha iyi anlaşılması ve bu sayede turistlere daha iyi ürün ve hizmetler sunulmasına katkı sağlanması bakımından önem arz etmektedir. Araştırma amacı doğrultusunda yüz yüze anket yöntemi kullanılmış olup, kolayda örnekleme yöntemi ile 2017 yılı Şeb-i Arus törenlerine katılan 463 yerli turistin verisine ulaşılmıştır. Turistlerin kültür turisti tipolojilerinin belirlenmesinde McKercher’in 2002 yılında ortaya koyduğu yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemle, kültür turistleri, ziyaret amaçları ve yaşadıkları deneyim düzeyleri bakımından; amaçlı kültür turistleri, gezici kültür turistleri, sıradan kültür turistleri, tesadüfi kültür turistleri ve şans eseri kültür turistleri gruplarına ayrılmaktadır. Kültür turisti tipolojilerinin turistlerin demografik özellikleri bakımından farklılaşıp farklılaşmadığı ise ki kare testi vasıtası ile belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, Şeb-i Arus törenlerine katılan yerli turistlerin %57,9’unun amaçlı, %35,9’unun gezici, %3,5’inin sıradan, %2,4’ünün şans eseri ve %0,4’ünün tesadüfi kültür turisti oldukları tespit edilmiştir. Turistler, demografik özellikleri bakımından incelendiğinde, %69,1’inin kadın, %61,6’sının evli, %28,3’ünün 61 yaş ve üzerinde, %48,6’sının lisans düzeyinde eğitimli, %35,2’sinin 1500-2000TL gelire sahip oldukları ve %30’unun emekli olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, turistlerin %73,3’ünün törenlere aile ve arkadaş tavsiyesi ile katıldıkları, %66,3’ünün destinasyona ilk defa geldikleri, %34,6’sının bir gün konakladıkları, %78,4’ünün hediyelik eşya aldıkları ve %54,2’sinin hediyelik eşyaya 100 TL kadar bütçe ayırdıkları tespit edilmiştir. Ki kare testi sonucunda ise kültür turisti tipolojilerinin turistlerin yaş, medeni hal, eğitim düzeyi, meslek, aylık gelir, destinasyonda geçirilen süre ve hediyelik eşya alışverişine ayırdıkları bütçe değişkenleri bakımından anlamlı şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde Şeb-i Arus törenlerini ziyaret eden yerli turistlerin büyük çoğunluğunun kültür turizmi amacı ile seyahat ettiği ve destinasyon ile ilgili derinlemesine bir deneyim elde ettikleri görülmektedir