Sezonowe wahania umieralności w wybranych państwach Europy Środkowo-Wschodniej i Zachodniej

The report concerns analysis of seasonal patterns of mortality for selected countries of Central and Eastern Europe, compared with France, Italy and Germany, based on monthly Eurostat data from 1999 to 2019. In the literature it is known that increase of mortality rates in winter is typical for the North Hemisphere. We show that there are similarities and differences in the pattern – both in the averages and volatility  – of this increase in particular countries. To this aim the ,  and  seasonality measures, known in the literature, were applied. The results are visualized in graphical and tabular form. In addition, significance of this seasonal variation is tested based on the regression with binary seasonal variables

Koniunktura w finansach : IV kwartał 2022

In the 4 th quarter of 2022 the financial confidence indicator (IRGFIN) quarterly increased by 10.6 pts to 5.0. It is expected to fall in the 1st quarter 2023 to -7.5 pts. Its main component, the banking confidence indicator decreased by 6.7 pts to -6.7 pts, whereas its prognostic value equals to -5.4 pts. The survey respondents were particularly pessimistic about the risk level, their profits, overall economic situation in Poland and general situation of the financial sector. They indicated law instability and poor financial situation of the customers resulting in reduced demand for financial services as the key barriers to their activity. Half of them expect the zloty to depreciate in the 1st quarter 2023, and the majority of them predict the inflation rate (CPI), monetary base and the interest rates to increase in the 1st quarter 2023. However, 67% of the surveyed expect the inflation rate to fall down in the upcoming 12 months(original abstract)Zasadniczy wpływ na koniunkturę w sektorze finansowym w ostatnim kwartale 2022 r. miała utrzymująca się wysoka inflacja, powodująca pogorszanie się sytuacji finansowej klientów sektora. W październiku 2022 r. roczna stopa wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI, inflacja konsumencka) wyniosła niemal 18%, a w listopadzie 17,5%. Na wysoki poziom inflacji wpłynęły m.in. wzrosty cen: o 109% materiałach grzewczych, 36,8% nośników energii, 22% żywności i 15,5% paliw. W grudniu 2022 r. wskaźnik CPI obniżył się do 16,6% r/r. W porównaniu z listopadem 2022 r. poziom cen wzrósł o 0,2%. Zauważalnemu spadkowi tempa wzrostu cen sprzyja aktualnie umocnienie się kursu złotówki oraz spadek cen opału, ropy naftowej i gazu. Istotną jest ponadto wysoka baza porównawcza z 2022 r. Warto zauważyć, że stopa inflacji w końcu roku mogłaby by niższa, gdyby nie zawyżanie cen paliw w listopadzie i grudniu 2022 r. (w celu złagodzenia podwyżki stawki VAT, która nastąpiła od 1 stycznia br.). Zdaniem ekspertów, szczyt inflacji powinien zostać osiągnięty w I kwartale 2023 r. Główną przesłanką tych opinii jest bariera popytu działająca zbyt słabo, by zapobiec dużym wzrostom cen w wielu obszarach gospodarki. Styczeń 2023 r. to także czas wzrostu cen wielu produktów (wynikającego z wyższych stawek podatków pośrednich: wysokość podatku VAT m.in. na energię elektryczną, paliwa, gaz ziemny, ciepło i nawozy powraca do wcześniejszych, wyższych poziomów), jak też moment aktualizacji polityki cenowej większości podmiotów gospodarczych, podyktowanej rosnącymi kosztami prowadzenia działalności. Ekonomiści spodziewają się wzrostu inflacji w styczniu 2023 r. o ok. 6-8 pkt proc. m/m, a przewidywania co do poziomu inflacji w lutym 2023 r. (w skali roku, czyli w porównaniu z lutym 2022 r.) mówią o ponad 20%. Inflacja bazowa w grudniu 2022 r. okazała się najwyższą od chwili rozpoczęcia jej pomiaru i wyniosła: 17,1% po wyłączeniu cen administrowanych, podlegających kontroli państwa, 15% po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych i 11,5% po wyłączeniu cen żywności i energii. Poziom inflacji bazowej jest o tyle istotny, iż wskazuje na skalę podwyżek cen w obszarach, na które polityka pieniężna i fiskalna państwa mają największy wpływ. Również w przypadku tego wskaźnika prognozy zakładają wzrost jego wartości w kolejnych miesiącach, bowiem wielu przedsiębiorców pomimo spadku cen surowców energetycznych nadal podnosi swe ceny(fragment tekstu

KONIUNKTURA W FINANSACH I kwartał 2023

In the 1st quarter of 2023 the financial confidence indicator (IRGFIN) quarterly increased by 11.9 pts to 16.9 pts. It is, however, expected to fall in the 2nd quarter 2023 to -3.5 pts. Its main component, the banking confidence indicator grew by 21 pts to 14.3 pts, but is expected to fall (to -16.7 pts) in the short horizon. The majority of the key survey balances improved on the quarterly basis. Legal barriers, monetary policy and poor economic situation of customers, resulting in reduced demand for financial services, continued to be assessed as the main factors unfavourable to financial activity. The majority of the survey respondents do not expect the zloty to change in the 2nd quarter 2023, and all the surveyed predict the central bank interest rates to remain unchanged. A half of the surveyed expect the inflation rate (CPI) to rise in the next quarter, and 60% of the survey participants anticipate the monetary base to continue growing. On the whole, the financial sector of the Polish economy continues to record relatively poor performance, and no significant changes to the situation are expected to happen in the second quarter (original abstract)Tło makroekonomiczne. W marcu 2023 r. tempo inflacji (CPI) w Polsce obniżyło się do wysokości 16,1% r/r z poziomu 18,4% r/r w lutym. W porównaniu z lutym poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych wzrósł o 1,1%. Wiele wskazuje, iż spadek rocznej stopy CPI to głównie statystyczny efekt bazy. Choć główny wskaźnik inflacji konsumenckiej (CPI) zaczął się obniżać (r/r), to tzw. inflacja bazowa, tj. miara nieuwzględniająca bezpośrednio cen energii, paliw i żywności, rośnie nieprzerwanie od lipca 2021 r. W marcu 2023 r. wzrosła do 12,3% r/r z 12% r/r odnotowanych w lutym br. Przyśpiesza ona nie tylko w ujęciu rocznym, ale także - co może bardziej niepokoić - w miesięcznym (w tempie bliskim rekordowemu). W ostatnich miesiącach obniżyły się ceny surowców, co wraz z ustąpieniem napięć w globalnych łańcuchach dostaw wpływa na ograniczanie presji cenowej. W inflacji bazowej wzrost cen energii, paliw i żywności widoczny jest z opóźnieniem i w mniejszym stopniu. Niestety, rośnie ona pomimo spadającej wielkości sprzedaży detalicznej oraz słabnięcia aktywności gospodarczej. To sugeruje, że przedsiębiorstwa wciąż są w stanie podnosić ceny i to pomimo hamowania konsumpcji i produkcji. Oznacza to wysoką presję inflacyjną i ogranicza perspektywę cięcia stóp procentowych w najbliższych miesiącach. (fragment tekstu

KONIUNKTURA W FINANSACH III kwartał 2023

As expected in the last quarter, the financial confidence indicator (IRGFIN) increased in the 3rd quarter of 2023 (compared to the previous quarter) by 26.9 pts to 2.1 pts. It is now 7.6 pts up from the respective year 20222 figure. The indicator is expected to decline in the 4th quarter of 2023 (to -29.2 pts). Of the four components of IRGFIN, the confidence indicator of financial intermediaries (KP) took the lowest value, -66.7 pts, and the insurance confidence indicator (KU) – the highest one, 25 pts.The surveyed institutions reported an increase in their profits despite worsening business conditions.The majority of the survey respondents expect the zloty to appreciate in the 4th quarter of 2023, and most of them predict the central bank interest rates and money supply will remain unchanged till the end of the year. The inflation rate (CPI) is expected to continue falling over the next months.Tło makroekonomiczne. Oceniając stan koniunktury ogólnogospodarczej, należy w pierwszej kolejności przypomnieć, iż produkt krajowy brutto niewyrównany sezonowo, czyli w cenach stałych średniorocznych roku poprzedniego, zmniejszył się w II kwartale 2023 r. realnie o 0,5% w porównaniu z tym samym okresem zeszłego roku (średnia prognoz zakładała realny spadek o 0,3%), wobec wzrostu o 6,1% w analogicznym okresie 2022 r. W porównaniu do drugiego kwartału br. PKB zmniejszył się realnie o 3,7%. Drugi kwartał 2023 r. jest drugim z rzędu kwartałem spadku rocznej dynamiki PKB (w I kwartale PKB zmniejszył się o 0,3%), co świadczy jednoznacznie, iż polska gospodarka znajduje się w recesji (technicznej). Spadek produktu gospodarki w II kwartale br. wynika z pogłębienia się spadków konsumpcji prywatnej z -2,0% r/r do -2,8% r/r, jak również z obniżenia poziomu zapasów producentów i ich produkcji (-2,7% r/r). Gospodarkę napędzał głównie eksport netto, choć ostatnie dane o bilansie płatniczym wskazały na obniżający się wkład eksportu, przy przyśpieszeniu realnego importu. Ta niekorzystna sytuacja jest niewątpliwie skutkiem trwającej od kilku lat polityki opierania rozwoju gospodarczego głównie na pobudzaniu konsumpcji. (fragment tekstu

Koniunktura w bankowości : październik-grudzień 2021

In the 3 rd quarter of 2021 the economic expansion in Poland continued (though supply disturbance on many markets, primarily manufacturing and construction, decreased the growth rate). This made the overall situation in the Polish banking sector improved. The IRG SGH banking confidence indicator (IRGBAN) increased by 22.6 pts to 33.3 pts, which is 40.7 pts up from the respective figure of year 2020. The increase of IRGBAN was due to a rise in the banks' net profit. The surveyed banks expect their economic activity in the 4th quarter to decline; the indicator is forecasted to fall to 0.0 pts.(original abstract)W III kwartale 2021 r. w polskiej gospodarce utrzymywało się ożywienie (choć ograniczenia podażowe na wielu rynkach, przede wszystkim przemysłowych i budowlanym, spowodowały osłabienie dynamiki wzrostu). Znalazło to odzwierciedlenie w wynikach sektora bankowego. Wartość wskaźnika koniunktury w bankowości IRG SGH (IRGBAN) wzrosła o 22,6, osiągając poziom 33,3 pkt. Jest on wyższy o 40,7 pkt od wartości sprzed roku. Na wzrost wartości wskaźnika wpłynęła poprawa wyniku z działalności bankowej netto i wzrost zysku. Spodziewane jest pogorszenie się koniunktury bankowej w IV kwartale; wartość wskaźnika prognostycznego wynosi 0,0 pkt.(fragment tekstu

KONIUNKTURA W FINANSACH: II KWARTAŁ 2023

In the 2nd quarter of 2023, compared to the previous quarter, the financial confidence indicator (IRGFIN) decreased by 41.7 pts to -24.8 pts. It is, however, expected to increase in the 3rd quarter of 2023 to -1.5 pts. Its main component, the banking confidence indicator dropped by 36.2 pts to -21.9 pts, but is expected to go up to -7.1 pts in the next quarter. Most of the key survey balances declined in the 2nd quarter of 2023. Various legal barriers, followed by difficult economic situation of customers, continued to be assessed as the main factors negatively affecting financial activity. Slightly less significant, but still important, barriers indicated by the surveyed companies were: monetary policy, tax burden, insufficient demand on financial services and the policy of the financial supervisory institutions. The majority of the survey respondents expect the zloty to appreciate in the 3rd quarter of 2023, and almost all of them predict that the central bank interest rates will remain unchanged. Most of them expect the inflation rate (CPI) to fall in the next quarter while 60% anticipate the money supply to continue growing. Overall, in the 2nd quarter the Polish financial sector recorded very poor performance, but the situation is expected to improve slightly over the next quarter.Tło makroekonomiczne. Na posiedzeniu w dniu 6 lipca br. Rada Polityki Pieniężnej postanowiła, zgodnie z przewidywaniami rynku, po raz dziesiąty z kolei pozostawić stopy procentowe na niezmienionym poziomie. Po okresie zacieśniania polityki monetarnej – między październikiem 2021 r. a wrześniem 2022 r. (gdy stopy procentowe wzrosły o 665 pkt bazowych) – stopa referencyjna wynosi obecnie 6,75%, stopa lombardowa – 7,25%, stopa depozytowa – 6,25%, stopa redyskontowa weksli – 6,8%, a stopa dyskontowa weksli – 6,85%. Decyzje RPP uwarunkowane były głównie poziomem inflacji, która w czerwcu br. wyniosła 11,5%. Miesiąc do miesiąca średnio ceny nie zmieniły się, a roczny wskaźnik znacząco spadł względem maja (13%) oraz kwietnia (14,7%). Na obecny poziom inflacji istotny wpływ miały wyższe ceny produktów i usług bazowych oraz niższe ceny paliw; kolejny miesiąc z rzędu spadło też tempo wzrostu cen żywności. Optymistycznym akcentem jest spadek inflacji bazowej (nieuwzględniającej energii, paliw i żywności), wskaźnika pokazującego siłę krajowej presji inflacyjnej, który w czerwcu br. obniżył się z 11,5% do 11,1%. Pokazuje to, iż podwyżki cen energii zostały w znacznej części skonsumowane, a ponadto firmy zmuszone są w kształtowaniu cen swych produktów uwzględniać osłabiony popyt. Niższe tempo inflacji, jak też słabnięcie wzrostu gospodarczego (również u głównych partnerów handlowych Polski), stanowią argumenty dla zwolenników szybkich obniżek stóp procentowych. Zdaniem niektórych przedstawicieli RPP, taka decyzja byłaby możliwa pod warunkiem spadku tempa wzrostu cen do jednocyfrowego poziomu

Koniunktura w finansach : II kwartał 2022

Starting from the 2 nd quarter of 2022, the banking confidence indicator, IRGBAN, has been replaced by the new indicator constructed for the whole financial sector, IRGFIN. Its value amounted 21.15 points while its prognostic value is -8.97 points. These numbers cannot be compared directly to the last observations of IRGBAN due to the deep reconstruction of the survey.(original abstract)W drugim kwartale 2022 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze finansowym IRGFIN wyniosła 21,15 pkt, na co złożyła się dodatnia wartość nowego wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym (NKB, 40,63 pkt) i ubezpieczeniowym (KU, 25 pkt), neutralna wartość wskaźnika koniunktury dla rynku kapitałowego (KK, 0,0 pkt) i ujemna wartość wskaźnika koniunktury wśród pośredników finansowych (KP, -20 pkt). (fragment tekstu

Koniunktura w bankowości : styczeń-marzec 2022

In the 4 th quarter of 2021 the overall situation in the Polish banking sector has further improved. The IRG SGH banking confidence indicator (IRGBAN) increased by 16.7 pts to 50 pts. It is now 90.9 pts up from the respective year 2020 figure. The increase was due to a rise in net banking income, profits before tax and employment. Banks expect their economic activity to decline in the 1st quarter of 2022 (the expected value of IRGBAN is 20 pts).(original abstract)W IV kwartale 2021 r. wartość wskaźnika koniunktury w sektorze bankowym IRG SGH (IRGBAN) wzrosła, osiągając poziom 50 pkt, o 16,7 pkt wyższy od wartości z poprzedzającego kwartału i o 90,9 pkt wyższy od wartości sprzed roku. Na wzrost wartości wskaźnika wpłynęło zwiększenie się wartości sald odpowiedzi na pytanie o wynik z działalności bankowej netto (wzrost z 62,5 pkt do 100 pkt), o wypracowaną wielkość zysku (wzrost z 62,5 pkt do 66,7 pkt) i o zmiany zatrudnienia (z -25 pkt do -16,7 pkt). Wartość wskaźnika prognostycznego na I kwartał 2022 r. wynosi 20 pkt.(fragment tekstu

Koniunktura w finansach : III kwartał 2022

In the 3 rd quarter of 2022 the financial confidence indicator (IRGFIN) quarterly declined by 26.7 pts to -5.6 pts. It is expected to fall even more in the 4th quarter (to -20.3 pts). Its main component, the banking confidence indicator decreased by 40.6 pts to 0.0 pts, whereas its prognostic value equals to -21.7 pts. The survey respondents were particularly gloomy about the risk level, their profits, overall economic situation in Poland and general situation of the financial sector. They indicated monetary policy and law instability as the key barriers to their activity. Most of them expect the zloty to depreciate and the inflation rate (CPI) and the interest rates to increase over the next 12 months(original abstract)Zasadniczy wpływ na koniunkturę w sektorze finansowym w III kwartale 2022 r. miało wydatne natężenie inflacji. We wrześniu jej poziom osiągnął 17,2% r/r, co było najwyższym wynikiem od lutego 1997 r. Eksperci nie widzą szans, aby stopa inflacji mogła w nadchodzących miesiącach obniżyć się i prognozują, że przekroczy w najbliższych miesiącach 20%. Jeszcze poważniej wygląda wymiar tzw. inflacji odczuwalnej, mówiącej o sile, z jaką przeciętne gospodarstwa domowe odbierają wzrost cen. Szacowana jest ona na 30-35%. Wśród źródeł gwałtownego przyspieszenia inflacji wymienia się: pogarszającą się koniunkturę globalną i wpływające na nią utrzymujące się wysokie ceny surowców energetycznych, produktów rolnych i półproduktów, zaburzenia w łańcuchach podaży, konsekwencje wojny w Ukrainie oraz niespójność polityki budżetowej i pieniężnej. Ponad 90% uczestników badania koniunktury finansowej IRG SGH spodziewa się wzrostu stopy inflacji w III kwartale br. Połowa z nich spodziewa się jej wzrostu również w okresie kolejnych 9 miesięcy.(fragment tekstu