Wprowadzenie

The subject of this issue of “Elementary Education in Theory and Practice”includes the way of understanding the child in the contemporary world. Referring to the Report for UNESCO prepared by Jacques Delors (1998), in which it was indicated that the 21st century education should be based on four pillars: “learning to know; learning to do; learning to live together; learning to be”, we wish to reconsider the child and childhood, especially their “being a child” and “learning to live in the modern world”.The research on children and childhood is carried out by many Polish and foreignscientists who analyse those issues from the historical-comparative, sociological, pedagogical and psychological perspective (inter alia Ariès 1995; Brzeziński 2002; Kehily 2008; Smolińska-Theiss 2014; Szczepska-Pustkowska 2009; Waloszek 2006). On the basis of their books we may conclude that education is the reflection of the image of child and childhood functioning in the society. So what is that image like? Are we able to overcome the tension between the child’s infantilism and independence

Introduction

Childhood is an extremely unique period in the life of every human being. During the childhood, small children are not prepared to function in the world at all, yet this period will affect their entire future life. Testament to the complexity of this period are the definitional considerations which need to be accounted for in the pedagogical construction of childhood, which in the Encyclopedia of Childhood runs to seven categories – the psychological, biological, sociological, historical, anthropological-cultural, political, and, finally, the legal.The definition of childhood has been constantly evolving for centuries but now there are new proposals which are more compatible with the development of science “Childhood is a sociological construct, created by children and for children – it is a biological fact which also has a social dimension (…). Children, as members of a society, may construct their own identity and influence the identity of others through their participation in educational dialogue. In this framework, the relationship between children and adults is based on reciprocity, love and the sharing of power and control.Childhood, as with every other period of development, is and should be researched. But childhood research is special, inter alia in view of the dual legal status of the research subjects – children. This requires knowledge from the researcher of both legal regulations as well as the ethical difficulties which may be related to them. The contemporary methodology of social science is extremely rich in the available ways to conduct research, both in quantitative and qualitative ways.Childhood research may be conducted based on various paradigms and methods. If the researcher decides to embark on research with children (the participatory paradigm), it will not only be a methodological challenge, but it will also pose ethical and pedagogical questions. We hope that this edition of the journal will serve to outline the horizons of those research experiences.

Praca z dzieckiem zdolnym w przedszkolu

Working with gifted children at kindergarten level is primarily a matter of identifying their interests, needs and abilities. The basis for diagnosing the gifted child is the adoption of a specific definition, and thus conception, of ability. A popular and widely accepted general conception of ability emphasizes that a gifted person is characterized by a high IQ, a creative attitude and a strong motivation to learn. In the case of children of preschool age, in most educational programs and plans one tries to support their creative potential. Apart from the general notion of ability, there is another conception – one which takes account of specific and directional abilities. The version of this that is most familiar to and used by educators is Howard Gardner’s notion of multiple intelligences. Both the theoretical assumptions involved in this, and its diagnostic tools, can be of help when planning involvements in different activities. Awareness of diversity in respect of children’s ability and development can add a further dimension to our understanding of education, supplementing that associated with universal features of their development. In Poland in recent years there have been several initiatives as regards working with gifted children, aimed at training teachers in this area and raising teachers’ and parents’ awareness of the need for early support of the development of the child and his or her talents and interests. Among preschool teachers, awareness is gradually increasing of the need to support the individual needs and abilities of children. More and more institutions are introducing programs to promote the talents of children and trying to obtain the relevant certification. However, the problem of gifted and talented children is specific and affects many aspects, all of which must be taken into account in any educationally oriented teaching activities.Praca z dzieckiem zdolnym w przedszkolu polega przede wszystkim na rozpoznawaniu jego zainteresowań, potrzeb i możliwości. Podstawą diagnozy dziecka zdolnego jest przyjęcie określonej definicji i koncepcji zdolności. Najczęściej przyjmuje się koncepcję zdolności ogólnej, która podkreśla, że osoba zdolna charakteryzuje się wysokim ilorazem inteligencji, twórczą postawą i silną motywacją do uczenia się. W przypadku dziecka w wieku przedszkolnym w większości programów i planów wychowawczych realizuje się wspieranie potencjału twórczego dzieci. Oprócz koncepcji zdolności ogólnej wyróżnia się drugą, która uwzględnienia zdolności specyficzne, kierunkowe. Najbardziej znaną i stosowaną przez pedagogów jest koncepcja inteligencji wielorakiej Howarda Gardnera. Zarówno teoretyczne założenia tej koncepcji, jak i diagnostyczne narzędzia pomagają w planowaniu zajęć ukierunkowanych na różne aktywności. Świadomość zróżnicowania rozwoju dzieci i ich możliwości nadaje nowy wymiar rozumienia celu edukacji jakim jest wszechstronny rozwój dzieci. W Polsce w ostatnich latach podjęto kilka inicjatyw ukierunkowanych na pracę z dzieckiem zdolnym, doskonalenie nauczycieli w tym zakresie, uświadamianie nauczycieli i rodziców o potrzebie jak najwcześniejszego wspierania rozwoju dziecka i jego uzdolnień, zainteresowań. Wśród nauczycieli wychowania przedszkolnego stopniowo wzrasta świadomość potrzeby wspierania indywidualnych potrzeb i zdolności dzieci. Istnieje coraz więcej placówek wprowadzających programy wspierania uzdolnień dzieci i starających się o uzyskanie odpowiednich certyfikatów. Jednakże problem dzieci szczególnie uzdolnionych jest specyficzny i dotyka wielu aspektów, które należy brać pod uwagę w pracy wychowawczo- dydaktycznej

Wprowadzenie

Edukacja STEAM dla zrównoważonego rozwoju jest tematem kolejnego numeru kwartalnika „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”. Stwarza on okazję dla upowszechnienia wyników badań prowadzonych w ostatnich latach na Wydziale Pedagogicznym Akademii Ignatianum w Krakowie. Składały się z kilku etapów. Początkowo koncentrowały się one na opracowaniu założeń teoretycznych na temat edukacji STEAM (S- Nauka, T-Technologia, E-Inżynieria, A-Sztuka, M-Matematyka) i możliwości ich wprowadzenia do procesu edukacyjnego w przedszkolu. Badania te miały charakter międzynarodowy i były realizowane w ramach projektu dofinansowanego ze środków unijnych z programu Erasmus Plus, Akcja 2. Edukacja szkolna

Implementacja modelu kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Polsce

The reform of higher education in Poland changes the system and standards of educating pre-school and early school teachers. Since the publication, in 2019, of the “Regulation of the Minister of Science and Higher Education on the standard of education preparing for the teaching profession” (Journal of Laws 2019, item 1450), changes have been introduced, which include the transfer of the teacher education process from a two-stage system to the system of uniform studies ending with a master’s degree. Changes in the teacher training were preceded by the development of a specific education model and the implementation of programs under various projects co-financed from European funds. The aim of this article is to present and evaluate the assumptions of the “Proposed model of educating pre-school and early school teachers” (from 2018), based on the example of the implementation of the project entitled “Experimental curriculum for training kindergarten and early school teachers at the Jesuit University Ignatianum in Krakow”, and to indicate significant differences between the initial assumptions, which are currently being implemented as an experiment at several universities, and the ministerial guidelines in force since 2019. After a brief introduction and outline of the current situation, the main reasons for the development of the new guidelines (that were assessed) have been identified. Changes in the teacher education process are to contribute to the improvement of the quality of their preparation, which was taken into account in both of the above-mentioned and analysed documents.Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce zmienia system i standardy kształcenia nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej. Od opublikowania w 2019 roku „Rozporządzenia Ministra Nauki  i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardu kształcenia przygoto-wującego do wykonywania zawodu nauczyciela” (Dz.U. 2019 poz. 1450), zaczęto wprowadzać zmiany, które obejmują przeniesienie procesu kształcenia nauczycieli z systemu dwuetapowego na system jednolitych studiów magisterskich. Zmiany w systemie kształcenia zostały poprzedzone opracowaniem modelu kształcenia oraz wdrażaniem programów w ramach projektów dofinansowanych ze środków europejskich. Celem tego artykułu jest przybliżenie i ocena założeń „Propozycji modelu kształcenia nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych” (z roku 2018) na przykładzie implementacji projektu zatytułowanego „Eksperymentalny program  kształcenia  nauczycieli przedszkoli i edukacji wczesnoszkolnej w Akademii Ignatianum w Krakowie” oraz wskazanie istotnych różnic między wstępnymi założeniami, które obecnie są wdrażane w formie eksperymentu na kilku uczelniach, a obowiązującymi od 2019 roku ministerialnymi wytycznymi. Po krótkim wprowadzeniu i nakreśleniu aktualnej sytuacji wskazano główne przyczyny, jakimi kierowano się w opracowaniu nowych wytycznych, które zostały ocenione. Zmiany w procesie kształcenia nauczycieli mają przyczynić się do podniesienia jakości ich przygotowania, co zostało uwzględnione w obu wspomnianych i analizowanych dokumentach

Developing the method of narrative in the religious education of children in the views of Polish pedagogues

Celem artykułu jest ukazanie procesu kształtowania się współczesnego rozumienia narracji w wychowaniu religijnym oraz stopniowego przechodzenia od metody wykładu (opowiadania) i pogadanek do narracji biograficznej i nastawionej na przekaz tradycji. Po przybliżeniu wybranych aspektów współczesnego rozumienia narracji jako metody katechetycznej porównano je z propozycjami ks. Zygmunta Bielawskiego (1877-1939) oraz s. dr Barbary Żulińskiej CR (1881-1962)The aim of the article is to present the development of the contemporary understanding of the modern narrative in religious education and in the gradual transition from stories and narratives to biographical narratives and those based on tradition. After first examining such aspects of the contemporary understanding of narrative as the catechetical method, they are then compared with the proposals of Fr. Zygmunt Bielawski (1877-1939) and Sr. Barbara Żulińska, CR (1881-1962)

Innowacyjne rozwiązania w metodzie Marii Montessori

The aim of this article is to present potential options of creative approach to working with kindergarten children in the method of Maria Montessori, which came into being as a result of an experiment conducted at the beginning of the 20th century. The very theoretical assumptions of this method contain a premise of its openness to innovation: the child is in the centre of pedagogical activity. An individual approach to children, who develop according to their own plan and in various cultural contexts can be implemented in special conditions, which M. Montessori labeled „prepared environment”. Trying to prepare such an environment tailored to children’s needs, teachers create new development materials. In order to explain how and in what scope innovation can be introduced according to the Montessori method, this article presents a description of the selected innovative development materials in five educational areas.Celem tego artykułu jest wskazanie możliwości twórczego podejścia do pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym w metodzie M. Montessori, która powstawała w ramach prowadzonego eksperymentu na początku XX wieku. W samych założeniach teoretycznych można zauważyć przesłanki, że jest metodą otwartą na innowacyjne podejście, bowiem w centrum działań pedagogicznych znajduje się dziecko. Indywidualne podejście do dziecka, które rozwija się według własnego planu oraz w różnych kontekstach kulturowych może być realizowane w warunkach, które M. Montessori nazwała przygotowanym otoczeniem. W ramach troski o przygotowanie tego otoczenia odpowiadającego potrzebom dzieci nauczyciele tworzą nowe materiały rozwojowe. Odpowiadając na pytanie, w jaki sposób i w jakim zakresie można wprowadzać innowacyjność w metodzie M. Montessori zostały opisane wybrane, innowacyjne materiały rozwojowe w pięciu obszarach edukacyjnych