Successful overwintering of arthropods in roadside verges

In densely populated areas, roadside verges often provide the last semi-natural habitats available. Their ecological value is often stressed by bio survey results. Yet insect summer surveys potentially misjudge the value of a biotope (roadside or otherwise) since the occurrences of species may only be seasonal, or even transient. To effectively ascertain the importance of a site for insects, species must be shown to complete their life cycle there or at least be shown to successfully accomplish critical life stages, such as reproduction or overwintering. To confirm overwintering of arthropods in roadsides, sods were cut in late winter in a verge where several years of summer survey data were available. The sods were placed in transparent semi-permeable cages and kept alive during subsequent spring, summer and autumn. All emerging arthropods were caught inside the cages using pitfall and funnel traps and identified to order or family level. Most of the terrestrial arthropod phyla and orders occurring in NW-Europe appeared to be represented. Several groups were further identified to the species level: Carabidae (Coleoptera), Curculionidae (Coleoptera), Araneae, Orthoptera, Apidae (Hymenoptera), Syrphidae (Diptera) and Dephacidae/Cercopidae (Hemiptera). Particularly for the Carabidae, Araneae and Curculionidae, many species recorded in summer were also found to overwinter; species overlap amounted to approximately 67%. Rarefaction of the summer sample or excluding possible summer vagrants, raised this overlap to as much as 88% for the Carabidae. Many of the species successfully overwintering in the roadside verge were generalists, but less common, more stenotopic species were present as well. Not only species hibernating as adults were involved, but also species overwintering in immature stages, indicating reproduction also takes place in the roadside verge. Apparently the roadside occurrence of many arthropod species, including stenotopic and declining ones, is not merely seasonal or incidental, and roadside verges do not necessarily act as a sink only. The ecological importance often attributed to roadside verges should clearly be taken seriously

De staafmier Ponera coarctata in Nederland (Hymenoptera: Formicidae)

De staafmier staat bekend als zeldzaam, maar dat hangt samen met haar verborgen levenswijze. In deze bijdrage word eerst enkele opmerkelijke vindplaatsen van de staafmier uit het stedelijk gebied beschreven. De beschreven vondsten duiden erop dat de staafmier goed kan voorkomen in niet-natuurlijke situaties en mogelijk algemener is in het zuiden van Nederland dan nu wordt aangenomen. Daarnaast wordt informatie gegeven over haar voorkomen en ecologie op basis van collectiemateriaal en de literatuur. Ook wordt beschikbare informatie over de bruidsvluchten van deze soort mier gebundeld. Het uitvliegen van het nest blijkt plaats te vinden in de namiddag in de periode juli tot eind septembe

Kansen voor geleedpotigen in bermen : acht jaar onderzoek langs de weg

Geleedpotigen leven onder steeds moeilijker omstandigheden. De gebieden waar ze leven raken steeds verder versnipperd. Om die reden is het belangrijk om de overgebleven soorten beter te beschermen. Zo ontstond er ook hernieuwde belangstelling voor het leven van geleedpotigen in bermen. Bermen blijken een belangrijke ecologische waarde te hebben. Dit vraagt een doordachte aanpak van het maaien van berme

Enkele bijzondere bijenwaarnemingen (Hymenoptera: Apidae)

Some interesting records on Dutch bees (Hymenoptera: Apidae) The publication of the preliminary atlas of Dutch bees (Peeters et al. 1999) has stimulated many specialists in their mapping activity. The author reports several interesting new distribution records on ten bee-species in 1999. The Dutch Colletus halophilus Verhoeff, 1943 were thought to be specialized on Aster, but on the island Rottumeroog some, relatively large, females were observed collecting pollen on Sonchus arvensis var. maritimus

A retrospective analysis of pollen host plant use by stable and declining bumble bee species

Understanding population declines has been the objective of a wide range of ecological studies. When species have become rare such studies are complicated because particular behavior or life history traits may be the cause but also the result of the decline of a species. We approached this problem by studying species' characteristics on specimens that were collected before the onset of their decline and preserved in natural history museums. In northwestern Europe, some bumble bee species declined dramatically during the 20th century whereas other, ecologically similar, species maintained stable populations. A long-standing debate focuses on whether this is caused by declining species having stricter host plant preferences. We compared the composition of pollen loads of five bumble bee species with stable populations and five with declining populations using museum specimens collected before 1950 in Belgium, England, and The Netherlands. Prior to 1950, the number of plant taxa in pollen loads of declining species was almost one-third lower than that in stable species even though individuals of stable and declining species generally originated from the same areas. There were no systematic differences in the composition of pollen loads between stable and declining species, but the plant taxa preferred by declining species before 1950 had experienced a stronger decline in the 20th century than those preferred by stable species. In 2004 and 2005, we surveyed the areas where bumble bees had been caught in the past and compared the composition of past and present pollen loads of the stable, but not of the by now locally extinct declining species. The number of collected pollen taxa was similar, but the composition differed significantly between the two periods. Differences in composition reflected the major changes in land use in northwestern Europe but also the spread of the invasive plant species Impatiens glandulifera. The main question now is why declining species apparently were not able to switch to less preferred food plants when stable species were. This study shows that natural history collections can play an important role in improving our understanding of the ecological mechanisms driving species population chang

Waardplantvoorkeur van hommels: terugkijken in de tijd

Het verklaren van populatietrends is een belangrijk doel geweest van een breed scala aan ecologische studies. Dergelijke studies worden bemoeilijkt doordat bij zeldzame soorten een bepaalde eigenschap of gedrag zowel oorzaak als gevolg kan zijn van de achteruitgang van een soort. Wij omzeilden dit probleem door eigenschappen van soorten te vergelijken aan de hand van exemplaren in natuurhistorische musea die waren verzameld toen de soorten nog algemeen voorkwamen. Over de rol van voedselvoorkeur en -specialisatie als veroorzaker van de achteruitgang van hommelsoorten wordt al lange tijd gediscussieerd. Wij vergeleken de samenstelling van stuifmeelladingen van vijf hommelsoorten met stabiele populaties en vijf soorten met afnemende populaties met behulp van exemplaren in musea die voor 1950 waren verzameld in België, Engeland en Nederland

Duistere wespblaaskop Leopoldius calceatus nu ook in Nederland (Diptera: Conopidae)

Blaaskopvliegen zijn een van de groepen uit het atlasproject Leuke vliegen, dat in 2015 werd afgesloten. Het zijn over het algemeen opvallend gekleurde vliegen, die parasiteren bij bijen en wespen. In een overzichtsartikel uit 2014 werd de komst van Leopoldius calceatus al voorspeld en in 2015 werd soort inderdaad aangetroffen in Groeve Craubeek in de provincie Limburg en een jaar later op de Stratumse heide bij Eindhoven

Extensief graslandbeheer op zeedijken

Voortzetting van een experiment met ex&ensief graslandbeheer op zeedijen. Na het stopzettenvan bemesting in combinatie met een verminderde begrazingsdruk of hooibeheer in een aantal proefvakken op zeedijken, zijn de effekten bestudeerd op soortensamenstelling, en de zode- en worteldichtheid van het grasland. Met behulp van een erosiecentrifuge-experiment is de erosiebestendigheid van het grasland getoetst.TAW/EN