Genderforschung in der Erwachsenenbildung - Ein Konferenzbericht

Seit 1991 fördert und initiiert die Europäische Gesellschaft zur Forschung in der Erwachsenenbildung (ESREA) theoretische und empirische Forschungen zur Erwachsenenbildung in Europa. Dies geschieht durch verschiedene Forschungsnetzwerke, u.a. durch das Netzwerk Erwachsenenbildung und Gender. Vom 9. bis 11. Juli 2007 fand die fünfte Konferenz dieses Netzwerks in Olsztyn (Polen) statt. Sie wurde in Zusammenarbeit mit dem Institut für Philosophie und Erziehungssoziologie (Sozialwissenschaftliche und Philosophische Fakultät) an der Universität Ermland-Masuren organisiert. Die Schwerpunkte, die während der Konferenz diskutiert wurden, konzentrierten sich auf Gender in der Erwachsenenbildung wie auf Fragen der Methodik – auf besondere Merkmale verschiedener Arten von Interviews, z.B. von Einzel- oder Fokusgruppeninterviews, auf unterschiedliche Verfahrensweisen bei der Biographieanalyse, beim Protokollieren, beim Beobachten oder bei der Aktionsforschung. (DIPF/Orig.

Gender and Polish family discourse in adult education. Towards family informal learning of adults

The main aim of the paper is to reconstruct the family discourse in adult education in Poland in the context of gender research perspective. In reference to the latest literature, both international and Polish, the author analyzes a family as a place of adult learning and family learning/informal learning of adults as a process; reconstructs the examples of family research in adult education, as well as gender approach in adult education, gendered learning of adults, and examples of gender sensitive research in Polish family discourse in adult education. At the end the author presents a case of own biographical research on partnership in marital relations in dual-career families as an example of using gender filter in researching family life of adults. Concluding, the author underlines the role of gender sensitive approach in researching tacit knowledge of informal learning of adults. (DIPF/Orig.

Equality between spouses in marital relations as the contemporary value of upbringing

Today we observe the dynamic changes in relations between the sexes in the family, which appear as a result of economic, cultural, and social transformation, the growth of women’s economic strength, as well as the level of their education, and the development of the ideas of the equal rights of women and men in the labour market and in social life. Hitherto existing research results show that Poles are increasingly in favour of the egalitarian family model and declare their wish to build their relationships based on equality. In the article I will characterise our cultural context, in which the egalitarian relation of a man and a woman in a family is both an educational space of confrontation between the “old” concept of family life, often rooted in Parsons’ concept of the nuclear family, and the “new” one, specific for the socio-cultural breakthrough in Poland. I will also present the involvement of formal education in fixing stereotypical images of family life, which are in opposition to the changes observed in relations between women and men. At the end I will present my own concept of education for equality in the marital relations, as well as the frame of equality between spouses in marital relations as a value of upbringing, which are a response to the needs of contemporary women and men

„Kobiety kariery”: praca zawodowa jako wartość i źródło upodmiotowienia kobiet

W artykule dokonano analizy kategorii pracy i kariery zawodowej, rozumianych jako przestrzeni doświadczania osobistej satysfakcji i budowania poczucia bycia skutecznym. W takim ujęciu praca pełni emancypacyjną funkcję, zwłaszcza w odniesieniu do kobiet, dla których aktywność zawodowa jest sposobem na zdobycie autonomii. Różne znaczenia przypisywane pracy zawodowej kobiet zostały zrekonstruowane w odniesieniu do poziomu ich zawodowego zaangażowania, na podstawie którego wyróżniono dwie grupy: „kobiety pracy” i „kobiety kariery”. Szczegółowej analizie poddano znaczenia pracy zawodowej dla drugiej grupy kobiet. Jako przykład „kobiety kariery” przedstawiono przypadek kobiety i jej męża funkcjonujących w rodzinie o równoległych karierach rodziców (dual-career family), z którymi przeprowadzono wywiady w ramach większego projektu badań biograficznych dotyczących partnerstwa. Analizy pokazują, że kobieca biografia zawodowa jest konstruowana wokół centralnej kategorii, jaką jest nieustanny rozwój. Kariera zawodowa staje się źródłem upodmiotowienia i uwolnienia od tradycyjnie przypisanych ról związanych z płcią.The author analyses categories of work and career, understood as the space of experiencing personal satisfaction and self-efficacy. In this regard work has an emancipatory function, especially for women, for whom professional activity is a way to become independent. Different meanings of work for women are reconstructed in relation to the ways of their professional engagement: ‘women of work’, and ‘women of career’. The author is focused on the second type. As an example of a ‘woman of career’ it is described a case of one dual-career family interviewed, as a part of bigger biographical research on gender equality in dual-career marriages. The case analysis shows that woman’s professional biography is constructed around the central category of continuous development. Professional career becomes a source of empowerment, release from traditionally assigned gender roles, and a space of acknowledgement of human dignity

Dual-career family as an exampleof egalitarian family

The economic, cultural, and social transformation, growth of women's economic strength as well as the level of their education, and development of ideas of equal rights of women and men on the labour market and in social life cause changes in gender relation in the family. Poles more and more often declare and support egalitarian family, and a new model of a family appears among existing ones – dual-career family. The main aim of the article is to consider the sources of its rise, description of gender positions in marital relation, the division of tasks and responsibilities, possible dilemmas and conflicts, but also emotional, intellectual and social advantages. The analysis were put into context of changes in defining and describing family, and also in context of different family discourses. One of them was underlined the most – egalitarian one as the most approximate to the way of defining and understanding dual-career family model

Konstruowanie „małżeńskiego ja”. Rodzina jako przestrzeń wsparcia i uczenia się partnerstwa małżonków

The aim of the article is to analyze the functioning of a contemporary family as a space for building equality between spouses, based on the mutual support of women and men in carrying out many roles at the same time. I also reconstruct the needs of the support that families overloaded with work disclose, largely as a result of a myth of a “normal” family still strong in our culture, identified as a family of stereotypical roles for women and men. Meeting those needs would facilitate the building of spouses equality. I regard this process as active constructing of “marital I” by the spouses – part of the identity in a collective form (Kaufmann, 2004). In my analysis, I refer to the concepts of: J. C. Kaufmann (2004), P. Berger and H. Kellner’s “biographical fusion” (1964) and biographical learning of adults by P. Alheit (2002).Celem artykułu jest analiza funkcjonowania współczesnej rodziny jako przestrzeni budowania partnerstwa między małżonkami, którego podstawą jest wzajemne wspieranie się kobiet i mężczyzn w realizowaniu wielu ról równocześnie. Rekonstruuję w nim również potrzeby wsparcia, jakie ujawniają przepracowane rodziny, w dużej mierze wynikające z funkcjonującego w naszej kulturze mitu „normalnej” rodziny, utożsamianej z rodziną stereotypowych ról kobiet i mężczyzn, a których zaspokojenie ułatwiłoby małżonkom budowania partnerstwa. Proces ten traktuję jako aktywne konstruowanie przez małżonków „małżeńskiego ja” – części tożsamości w zbiorowej postaci (Kaufmann, 2004). W analizach odwołuję się do koncepcji: J. C. Kaufmanna (2004), „fuzji biografii” P. Bergera i H. Kellner (1964) oraz biograficznego uczenia się dorosłych w ujęciu P. Alheita (2002)

GENDER AS AN INTERPRETATIVE FILTER IN RESEARCH ON FAMILY RELATIONSHIPS: THREE EXAMPLES OF CONSTRUCTING METHODOLOGICAL ASSUMPTIONS FOR PROJECTS

Celem artykułu jest ukazanie możliwości i potencjału analitycznego stosowania filtra płci do analizy określonych fragmentów rzeczywistości społecznej, którymi w tym przypadku są życie i relacje małżeńskie oraz rodzinne, a także sposobów badania samej kategorii płci. By uzyskać założony cel, przedstawione zostały trzy projekty badawcze, ulokowane w paradygmacie interpretatywnym, w których kolejno poddano analizie relacje wewnątrzrodzinne kobiet (badania biograficzne), mężczyzn (m.in. zogniskowane wywiady grupowe), oraz małżonków razem (fenomenologia rodziny). W opisie każdego z nich uwypuklone zostały założenia metodologiczne, a zwłaszcza sposób odniesienia się w nich do kategorii płci wyznaczającej perspektywę badawczą i interpretacyjną. Płeć – zarówno badanych jak i badaczy – w jej wymiarze społeczno-kulturowym oraz biograficznym jest perspektywą rozumienia i nadawania znaczeń, a także ważnym filtrem interpretacyjnym w badaniach. Owo zróżnicowanie odzwierciedla nie tyle biologiczny, ile społeczny i kulturowy charakter różnic między kobietami i mężczyznami – widoczny w koncepcji gender, a wyniki badań wpisują się w tezę Jessie Bernard, że bycie w małżeństwie i rodzinie, na skutek odmiennych doświadczeń mężczyzn i kobiet, jest płciowo zróżnicowaneThe aim of the article is to show the possibilities and analytical potential of using a gender filter in the analysis of certain fragments of social reality, in this case everyday life and the marital and family relationships, as well as the methods of studying the gender category itself. To achieve the desired result, three research projects were presented. All of them were located within imperative paradigm, in which family relationships of women (biographical research), men (i.e., focused group interviews) and both spouses together (family phenomenology) were subsequently analyzed. In the descriptions of each of them emphasis was given to methodological assumptions, especially the way of referring to gender as the category determining research and interpretative perspective. Gender – of both examiners and examinees – in its socio-cultural and biographical dimension is a perspective of understanding and giving meanings, and it is also an important filter in research. This differentiation reflects not so much the biological as the social and cultural character of differences between women and men – visible in the conception of gender, moreover the results of research incorporated in the thesis of Jessie Bernard that being in marriage and family is gender-differentiated because of different experiences of men and women

Democratization of Marital and Parental Relations in Contemporary Families

Współczesna rodzina jest przestrzenią nieustannych zmian dotyczących zarówno jej struktury, funkcji, jak i ról oraz relacji jej członków. Jednym z procesów w niej zachodzących jest, zdaniem A. Giddensa, proces demokratyzacji, który odpowiada procesom demokratyzacji w sferze publicznej. Zakłada on równość członków rodziny, ich wzajemny szacunek, autonomię każdego z nich, brak przemocy, oraz podejmowanie decyzji poprzez negocjacje i dialog. Procesy te dokonują się również w polskich rodzinach. Celem artykułu jest ukazanie kontekstów demokratyzacji relacji małżeńskich i rodzicielskich na przykładzie analizy codzienności funkcjonowania rodzin rodziców realizujących równolegle kariery zawodowe, w których zarówno aktywne zawodowo kobiety, jak i zaangażowani w ojcostwo mężczyźni wykraczają poza stereotypowe role rodzinne. Szczegółowo przedstawione zostały koncepcje partnerstwa w relacji małżeńskiej oraz partnerskiego rodzicielstwa.A contemporary family is a space of constant changes concerning both its structure and function as well as the roles and relations of its members. One of the processes, that takes place in it, according to A. Giddens, it is the process of democratization, which corresponds to the process of democratization in the public sphere. It concerns equality of family members, their mutual respect, autonomy of each of them, lack of violence, and decision-making based on negotiation and dialogue. These processes also occur in Polish families. The aim of this article is to present the contexts of democratization of marital and parental relations based on the analysis of the everyday life of dual-career families, in which both professionally active women and men engaged in their fatherhood go beyond stereotypical family roles. The conceptions of egalitarian relations between spouses and egalitarian parenthood were analyzed in detail