O klasyfikacji i tłumaczeniu wybranych polskich umów zobowiązaniowych na język niemiecki

The aim of the article is to provide translators who deal with legal texts with a list of parallel legal institutions pertaining to contractual agreements in Polish and German. A list of Polish contracts under the law of obligations and their German counterparts has been compiled on the basis of current regulations in both countries. The focus of analysis are the contractual agreements enumerated in and regulated by the Polish Civil Code. They can be divided into two groups: the former consists of the agreements which have exact counterparts in the German Civil Code (BGB) as contracts under the law of obligations and whose translation equivalents can be easily found, while the other comprises of eleven types of contractual agreements which do not have exact counterparts in the regulations of German civil law. Consequently, they can pose problems in the translation process since equivalents can be difficult to find for a translator who lacks specialist knowledge of law. Such a translator is then dependent on specialist dictionaries and lexicons, which do provide equivalents of the terms searched for, but which do not always take into consideration the reality of a different legal system. Among the eleven problematic contracts five are regulated as sub-types of different contracts and may not be found under the names offered as direct translations in the German Civil Code. Regulations pertinent to three other contracts are to be found in the German Commercial Code and one contract in the group in question is even regulated in a separate act of law. The analysis reveals that every Polish contract under the law of obligations has its counterpart in the German legal system. In order to produce an adequate and equivalent translation of a given text into German, the translator needs to have specialist knowledge of a particular field besides that of specialist vocabulary.Celem niniejszego artykułu jest prezentacja pełnego zestawienia polskich umów z tytułu zobowiązań z ich niemieckimi odpowiednikami. Szczególną uwagę poświęcono tym umowom, które zostały uregulowane w systemie prawnym RFN pod inną nazwą albo w ramach innych gałęzi prawa niż ich polskie ekwiwalenty. Takie opracowanie stanowi pomoc i bazę danych przede wszystkim dla tych tłumaczy, którzy nie mając wiedzy prawniczej, starają się rzetelnie tłumaczyć specjalistyczne teksty z tego zakresu

Polish preposition ‘na’ in legal language and its equivalents in German

Der Beitrag enthält eine Analyse der polnischen Präposition ‚na‘ in zufällig aus dem Nationalen Korpus der Polnischen Sprache (NKJP) gewählten Sätzen, die rechtswissenschaftliche Fragen betreffen. Der generativen Beschreibung von ‚na‘ auf der syntaktischen und semantischen Ebene folgt eine Zusammenstellung polnischer rechtswissenschaftlicher Phrasen mit ihren jeweiligen Übersetzungen ins Deutsche. Aus der Analyse ergibt sich, dass die meisten von ihnen auch als Präpositionalphrasen übersetzt werden, jedoch wird ‚na‘ durch unterschiedliche Präpositionen ersetzt: ‚an‘, ‚auf‘, ‚aufgrund‘, ‚für‘, ‚gegen‘, ‚in‘, ‚infolge‘ und ‚von‘, wobei ‚auf‘ am häufigsten auftritt. Die Ergebnisse der Untersuchung können bei der Übersetzung polnischer rechtswissenschaftlicher Sätze mit ‚na‘ ins Deutsche behilflich sein.The paper contains an analysis of the Polish preposition ‘na’ in sentences randomly selected from the National Corpus of Polish (NKJP) which pertain to legal issues. The generative linguistic description of ‘na’ at the syntactic and semantic level is followed by a list of Polish legal language phrases compared with their translations into German. The analysis shows that the majority of these phrases are also translated as prepositional phrases. The preposition ‘na’ is, however, replaced by various prepositions: ‘an’, ‘auf’, ‘aufgrund’, ‘für’, ‘gegen’, ‘in’, ‘infolge’ and ‘von’, whereby ‘auf’ is the most commonly used one. The results of the analysis could provide aid in translation of Polish legal language sentences with preposition ‘na’ into German.Artykuł zawiera analizę polskiego przyimka ‘na’ w wybranych losowo z Narodowego Korpusu Języka Polskiego zdaniach dotyczących zagadnień prawnych. Generatywny opis ‘na’ na płaszczyznach składniowej i semantycznej poprzedza zestawienie polskich fraz języka prawa z ich tłumaczeniem na język niemiecki. Z ich analizy wynika, że większość fraz jest tłumaczonych na język niemiecki również jako frazy przyimkowe, jednakże polskie ‘na’ występuje pod postacią różnych przyimków: ‘an’, auf’, ‘aufgrund’, ‘für’, ‘gegen’, ‘in’, ‘infolge’ i ‘von’, przy czym najczęściej stosowany jest przyimek ‘auf’. Wyniki badania mogą być pomocne przy tłumaczeniu polskich zdań w języku prawa zawierających ‘na’ na język niemiecki

An integrative framework with respect to null-subject in polish? The book by Anna Pilarski: “Das Nullsubjekt im Polnischen”

Der Beitrag präsentiert Anna Pilarskis Buch „Das Nullsubjekt im Polnischen. Dependenzielle Verbgrammatik und Generative Transformationsgrammatik im Modellvergleich“, in dem zwei Grammatikmodelle, die in der modernen Linguistik vertreten sind, miteinander verglichen werden sollen. Die Autorin betont ausdrücklich, dass sie keines von ihnen einer Kritik aussetzt und auch keines bevorzugt. Einer detaillierten Analyse unterzieht sie subjektlose Konstruktionen mit inkorporierter, kontextbedingter, rollenprominenter, referentieller und transformationsbedingter Subjektrealisiation. Dem Leser wird während der Lektüre jedoch sichtbar, dass sowohl die GTG als auch die DVG vor allem abgetrennt existieren und keines von den beiden Modellen im Stande ist, allein alle Aspekte des Nullsubjekts im Polnischen zu beschreiben: Sie betrachten das Problem von einer anderen Seite und bedienen sich anderer Forschungsmechanismen. Dadurch gewinnt der Leser den Eindruck, dass sie von der Autorin bei der Analyse eher abwechselnd angewandt und nicht miteinander konfrontiert werden. Deswegen wäre es vielleicht begründet, an eine integrative Auffassung beider Modelle hinsichtlich des Nullsubjektes zu denken, statt sie miteinander zu vergleichen.The article is an analysis of Anna Pilarski’s book called „Das Nullsubjekt im Polnischen. Dependenzielle Verbgrammatik und Generative Transformationsgrammatik im Modellvergleich“ [Null-subject in Polish. A comparison of the models: Dependency Verb Grammar and Transformational Generative Grammar]. The author of the book aims to compare two grammar models present in the contemporary linguistics. Pilarski explicitly emphasises that she neither criticizes nor gives preference to any of them. The constructions analysed in detail in the book are the subjectless constructions with incorporated, context-conditioned, role-prominent, referential and transformation-conditioned realization of the subject. The reader of the book can notice that the two models, DVG and TGG, in principle exist independently and neither of them alone allows for a full description of all the aspects of null-subject in Polish since each of the two examines the null-subject phenomenon in a different way and applies different research mechanisms. Hence, during reading one can have an impression that Pilarski used the two models interchangeably, instead of confronting them with each other. Therefore, it seems reasonable to consider an integrative framework based on the two models with respect to the issue of null-subject instead of comparing DVG und TGG with one another.Artykuł jest omówieniem książki Anny Pilarski „Das Nullsubjekt im Polnischen. Dependenzielle Verbgrammatik und Generative Transformationsgrammatik im Modellvergleich“ [Podmiot zerowy w języku polskim. Porównanie modeli dependencyjnej gramatyki czasownika i gramatyki transformacyjno-generatywnej], której Autorka postawiła sobie za zadanie porównanie dwóch modeli gramatyki funkcjonujących we współczesnej lingwistyce, podkreślając przy tym, że żadnego z nich nie poddaje krytyce, ale też żadnego z nich nie faworyzuje. Szczegółowemu badaniu poddane zostały bezpodmiotowe konstrukcje, w których ten rodzaj podmiotu realizowany jest na różne sposoby: może być wbudowany, zależeć od kontekstu, od roli tematycznej, od odniesienia czy też transformacji. W trakcie lektury czytelnik może zauważyć, że zarówno gramatyka transformacyjno-generatywna, jak i dependencyjna gramatyka czasownika egzystują raczej niezależnie od siebie i żadna z nich nie jest w stanie samodzielnie opisać wszystkich aspektów podmiotu zerowego w języku polskim, ponieważ analizuje to zjawisko w inny sposób i posługuje się odmiennymi mechanizmami badawczymi. W związku z tym można odnieść wrażenie, że Autorka książki stosuje oba modele zamiennie, zamiast je ze sobą zestawić. Dlatego też byłoby raczej zasadnym stworzenie w odniesieniu do podmiotu zerowego modelu integrującego, który uwzględniałby zarówno gramatykę transformacyjno-generatywną. jak i dependencyjną gramatykę czasownika, zamiast je ze sobą porównywać

Report from an international science conference "110 jubilee of the Czernowitz Conference - linguistics und cultur aspects of the Yiddish Language", 11-12. April 2018, Szczecin

BerichtReportsprawozdani

Contract for work in German and in Polish - An Analysis of selected Aspects at the legal and linguistic level

Der Beitrag enthält eine Analyse von Paralleltexten des Arbeitsvertrags in Deutsch und in Polnisch. Dargestellt werden außerdem die rechtlichen Regelungen in beiden Rechtssystemen in Bezug auf den Arbeitsvertrag, Regeln zu seiner Erstellung und die Bezeichnung seiner Parteien. Zusammengestellt werden auch unabdingbare Bestandteile, die ein Arbeitsvertrag enthalten sollte. Die Analyse der Texte erfolgt sowohl auf rechtswissenschaftlicher als auch auf sprachlicher Ebene. Die Ergebnisse der Untersuchung ermöglichen, Fehler bei der Übersetzung des Arbeitsvertrags für das Sprachenpaar Deutsch-Polnisch zu vermeiden.Artykuł zawiera analizę tekstów paralelnych umowy o pracę w językach niemieckim i polskim. Badaniu zostały poddane także unormowania prawne dotyczące umowy o pracę w obu systemach prawnych, zasady formułowania umowy oraz nazwy stron umowy. Zestawiono również elementy konieczne, które powinna zawierać przedmiotowa umowa w obu językach. Teksty paralelne poddano analizie zarówno na płaszczyźnie prawnej, jak i językowej. Wyniki badania umożliwią uniknięcie błędów podczas tłumaczenia umów o pracę z języka niemieckiego na język polski i z języka polskiego na język niemiecki.The paper contains a parallel text analysis of German and Polish contracts of employment. The aspects of interest in the research also include legal norms concerning contracts of employment in both legal systems, the regulations pertinent to how such contracts should be drafted and how the parties are named. A list has also been prepared of necessary components which the contract in question should contain in both languages. The selected parallel texts have been analysed at the legal and linguistic level. The results of the analysis should make it possible to avoid errors in translation of employment contracts to German and to Polish

Syntactic aspects of German legal language in comparison with Polish

Der Beitrag präsentiert eine Analyse von ausgewählten syntaktischen Aspekten der deutschen Rechtssprache und einen Vergleich mit ihrer polnischen Entsprechung. Einer detaillierten Untersuchung werden Paralleltexte in beiden Sprachen unterzogen: Analysiert werden Kapitel in Kodifizierungen beider Rechtssysteme, die die offene Handelsgesellschaft betreffen. Eine ähnliche Regelung dieser Institution in Deutschland und in Polen lässt einen Vergleich, hier auf der syntaktischen Ebene, zu. Aus der Analyse resultiert, dass die Syntax der Rechtstexte im Deutschen durch zusammengesetzte Sätze geprägt ist, die häufig eingeschobene Relativsätze enthalten. Häufig werden Nominalformen, Passiv, seine Ersatzformen und Infinitivsätze mit „zu“ verwendet. In der polnischen Rechtssprache überwiegen entwickelte einfache Sätze, zusammengesetzte Sätze enthalten eingeschobene Relativsätze und unpersönliche Formen. Die Ergebnisse der Untersuchung bestätigen die Feststellung, dass in den beiden Rechtssprachen in Bezug auf normative Texte ähnliche syntaktische Strukturen verwendet werden.Artykuł zawiera analizę wybranych aspektów składniowych niemieckiego języka prawa oraz porównanie z jego polskim odpowiednikiem. Szczegółowemu badaniu poddano teksty paralelne w obu językach: analiza dotyczy rozdziałów na temat spółki jawnej prawa handlowego w kodyfikacjach obu systemów prawnych. Ze względu na to, że instytucja ta uregulowana została w Niemczech i w Polsce w podobny sposób, można było dokonać porównania na płaszczyźnie składniowej. Na tej podstawie stwierdzono, że składnię tekstów prawnych w języku niemieckim charakteryzują zdania złożone, które często zawierają wtrącone zdania względne. Stosuje się również wiele form nominalnych i konstrukcje strony biernej lub jej formy zastępcze oraz zdania bezokolicznikowe z „zu”. W polskim języku prawnym dominują zdania proste rozwinięte, a dania złożone często, tak jak w języku niemieckim, zawierają wtrącone zdania względne i formy bezosobowe. Na podstawie przeprowadzonej analizy można stwierdzić, że oba języki prawa, zarówno niemiecki, jak i polski, charakteryzuje wykorzystanie podobnych konstrukcji składniowych.The paper contains an analysis of syntactic aspects of German legal language and a comparison with its Polish counterpart. The object of detailed examination are parallel texts in both languages: the analysis concerns chapters pertinent to general partnerships in commercial law in codification of both legal systems. Since the institution of general partnership is regulated by German and Polish law in a similar way, a comparison was possible at the syntactic level. The results of the study revealed that the syntax of legal texts in the German language can be characterized by the presence of complex sentences, which often contain inserted parenthetical relative clauses. Abundant are also nominal forms and passive voice or passive voice equivalents, as well as infinitival sentences with “zu”. In the Polish legal language we can observe dominance of longer simple sentences, and complex sentences often – like in the German legal language – contain inserted parenthetical relative clauses and impersonal forms. The presented analysis shows that both legal languages, German and Polish, reveal the use of similar syntactic structures

The Beginnings of the Scandinavian Consular Service in the Post-WWII Szczecin

Dla Skandynawów, którzy dysponowali rozbudowaną flotą handlową i prowadzili ożywiony obrót towarowy drogą morską, znaczenie instytucji konsula było szczególnie duże. Z zasady ustanawiali oni swe zagraniczne przedstawicielstwa w dużych ośrodkach portowych, by miały pieczę nad sprawami żeglugowo-handlowymi. Szczecin był jednym z tych portów, w których w okresie międzywojennym XX wieku lokowały swe konsulaty Dania, Szwecja, Finlandia i Norwegia. Po drugiej wojnie światowej wróciły nad Odrę jedynie placówki Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Sztokholmie i Helsinkach, podczas gdy Oslo i Kopenhaga ograniczyły się do ulokowania ich w Gdańsku i Gdyni. Autor artykułu postawił sobie za cel przeanalizowanie przyczyn powstania Szwedzkiej Agencji Konsularnej oraz Konsulatu Finlandii w nadodrzańskim mieście, a także ich organizacji i działalności po 1945 roku. Przedstawił również charakterystyki przedstawicieli obu państw: Szweda – Arne Lellkiego oraz Fina – Santerii Jacobssona. Zajmowali się oni przede wszystkim ruchem żeglugowym i wynikającą z niego koniecznością opieki nad marynarzami ich narodowości oraz jednostkami pływającymi pod banderą obu państw. Rzecz to zrozumiała, gdyż statki handlowe krajów skandynawskich stanowiły w porcie szczecińskim w latach czterdziestych XX wieku przytłaczającą większość, a ich liczne załogi, po zejściu na ląd i korzystaniu z uciech portowego miasta, przysparzały niemałych kłopotów.For the Scandinavians who could boast both of extended shipping fleet and lively commodity turnover by sea, the significance of the institution of consul was particularly great. As a rule, they established their external agencies in big port centres so as to control navigation and trade matters. One of such ports was Szczecin where in the 20th century interwar period the consulates of Denmark, Sweden, Finland and Norway were situated. After WWII only the agencies of the Ministry of Foreign Affairs in Stockholm and Helsinki were recreated in the city on the River Oder, whereas those representing Oslo and Copenhagen resolved to be set in Gdańsk and Gdynia. The article aims at analyzing the reasons for the post-1945 establishment, organization, and activity of the Swedish Consular Agency and the Consulate of Finland in Szczecin. It also attempts at presenting the profiles of the representatives of both of the states in question, namely, the Swede Arne Lellki and the Finnish Santerii Jacobsson. These men’s priority as consuls were: navigation traffic and the resulting necessity to take care both of Scandinavian sailors and units sailing under the Swedish and Finnish flags. Such priorities seem understandable, for in the 1940s Scandinavian merchant vessels constituted a majority of all ships to be found in the port of Szczecin, with crews of these ships causing trouble in town once they go ashore

Aus China an die Ostsee. Die Auflösung der mandschurischen Kolonie Mitte des 20. Jahrhunderts

The repatriation of Poles after World War II, despite its flaws, which caused its implementation not possible until 1949, at that period was possible only with the support of the Soviet Union. The international situation and the political situation in China in late forties made USSR only possible link between polish government and Manchuria, and a potential ally, which had measures to help in its organization. It was a pragmatic decision based on the possibilities and conditions. The central soviet authorities had an established communication with his consulate, adequate infrastructure for the transit of returnees and already developed basis of Polish-Soviet agreement on its terms. Only the change of the political situation after the establishment of Peoples Republic of China has allowed the Polish authorities to avoid additional costs and delays, which ware considerable disadvantages of the repatriation in cooperation with the Soviet Union

Zwischen Stettin und Greifswald – Hauptmotive der historiographischen deutsch- -polnischen Zusammenarbeit in der zweiten Hälfte des 20. Jahrhunderts

The cooperation of the Polish and German historians from Greifswald and Szczecin was developed in the second half of the 20th century in different periods: in the times of German Democratic Republic and Polish People’s Republic and also after 1990, as the two states mentioned no more existed or rather when the social-political system in these states ceased to be. Idependently of the caesura 1990 the contacts of Polish and German historians still remained in the shadow of experiences of the 2nd W W a nd i ts e ffects. In the first phase the cooperation can be judged partially positive, in spite of its burden with a big political involvement and ideological servitutes, as the first move against the prevalent hostility between both nations till the middle of the 20th century. These contacts were not fully frank and spontaneous and inspired (especially on the East German side) through party and state factors which caused them being not very original. The both parties possessed a list of issues not to be discussed which allowed to minimize the possibility of starting a historiographic dispute. In the times of open wounds this procedure might be evaluated being positive. The output of this cooperation period seems to be rather limited and sometimes even embarrassing. This can be understood as the necessary way for both parties to achieve the access to archives or to get trust of authorities for realization other fields of research. After 1990, as the political and ideological restrictions no more existed, the mutual German-Polish investigations of the Pomeranian past could experience their development in full bloom, which can be estimated upon a rich amount of publications. In that time, one was not able to create a durable base for the cooperation which could allow the new generation of Pomerania researchers to abandon looking for new ways of communication and seldom used paths of mutual contacts