Kriminalistički i krivično-pravni aspekt krivičnog djela neovlaštene proizvodnje i prometa opojnih droga u krivičnom zakonodavstvu Bosne i Hercegovine

Kriminаlitеt iz оblаsti zlоupоtrеbе оpојnih drоgа spаdа u nајtеžе оblikе krivičnih dјеlа, i tо prvеnstvеnо zbоg spеcifičnоsti nаčinа izvršеnjа, prоfilа izvršilаcа krivičnih dјеlа, tе zаstuplјеnоsti brоја izvršеnih krivičnih dјеlа zlоupоtrеbе оpојnih drоgа u ukupnоm brојu izvršеnih krivičnih dјеlа. Таkоđе, vеоmа znаčајnа kаrаktеristikа krivičnih dјеlа vеzаnih zа zlоupоtrеbu оpојnih drоgа је visok stepеn оrgаnizоvаnоsti, vеоmа čеst mеđunаrоdni еlеmеnаt, tе izuzеtnо tеškе pоslјеdicе. Osim krivičnopravnih aspekata kroz rad je predstavljena metodika otkrivanja i dokazivanja krivičnog djela neovlaštene proizvodnje i prometa opojnih droga, preciziranjem specifičnosti osnovnog, kvalifikovanog i posebnog oblika. Takođe, kroz kontekst krivično pravnog i kriminalističkog aspekta predmetnog krivičnog djela, predstavljeni su i određeni statistički pokazatelji, kao i zakonski okviri koji omogućavaju otkrivanje i dokazivanje krivičnog djela neovlaštene proizvodnje i prometa opojnih droga

Implementacija procesnih odredbi konvencije o kibernetičkom kriminalu u ZKP-u Republike Srpske

Konvencija o kibernetičkom kriminalu potpisana je u Budimpešti 23. novembra 2001. godine i predstavlja oblik međunarodnog ugovora. Konvencija o kibernetičkom kriminalu spada u krug takozvanih okvirnih konvencija, što znači da njene odredbe nisu direktno primjenjive već je neophodno da svaka država nakon ratifikacije izvrši implementaciju ove konvencije u vlastito zakonodavstvo. Cilj ovog rada jeste da ukaže na stepen implementacije procesnih odredbi koje predlaže Konvencija o kibernetičkom kriminalu u Zakonu o krivičnom postupku Republike Srpske, te da se ukaže na načine njihove primjene a sve u cilju unapređenja postupaka koji se sprovode prilikom dokazivanja krivičnih djela kompjuterskog kriminala

Dokazna vrijednost šifrovanih poruka iz presretnutih telekomunikacija u krivičnom postupku

Materijal dobijen primjenom posebne istražne radnje nadroz i tehničko snimanje telekomunikacija veoma često primijenjuje se kao dokazno sredstvo u krivičnom postupku. Međutim, postavlja se pitanje da li je sam postupak analize i tumačenja presretnutih, šifrovanih telekomunikacija izmedju osumnjičenih lica stručno i naučno utemeljen u smislu planskog, analitičkog, metodičkog, pravilnog i naučno utemeljenog tumačenja navedene komunikacije. O navedenom se jako malo govori u naučnim i stručnim krugovima a ono što je takođe indikativno je da se i jako malo piše, što u velikoj mjeri otežava rad na tumačenju, analizi i adekvatnoj primjeni presretnutih telekomunikacija. Takođe je činjenica da se u BiH, navedenoj problematici pristupa na površan način, ne postoje adekvatne stručne osobe koje bi za potrebe institucija za sprovođenje zakona vršili analizu i tumačenje presretnutih telekomunikacija. Analizirajući predmete iz prakse može se konstatovati da se primjenom posebne istražne radnje nadzor i tehničko snimanje telekomunikacija dobije relativno mali broj relevantnih komunikacija ali da se njihovim adekvatnim tumačenjem, analizom i upotrebom mogu postići jako dobri rezultati, dok se istovremeno površnim i ne stručnim pristupom, na ovaj način dobijen dokazni materijal može kompromitovati. Shodno prethodno rečenom, autori će kroz ovaj rad nastojati ukazati kako se navedenoj tematici pristupa u dosadašnjoj kriminalističkoj i sudskoj praksi u BiH te dati prijedloge za eventualnu efikasniju upotrebu tako dobijenog materijala u krivičnom postupku

KRIPTOVALUTE - IZAZOVI AKTUELNOG GLOBALNOG TRENDA ZA KRIMINALISTIČKU PRAKSU

Kriptovalute predstavljaju oblik digitalne imovine koja se koristi kao sredstvo razmjene, kojom prilikom se upotrebljava kriptografija kao način obezbjeđivanja sigurnosti transakcija, kontrole stvaranja dodatnih novčanih jedinica i radi potvrde transfera valute, a definišu se i kao podskup digitalnih valuta, alternativnih valuta i virtuelnih valuta. Kriptovalute, tačnije njihova upotreba u kriminalne svrhe predstavlja ozbiljan, nedovoljno istražen bezbjednosni izazov u kriminalističkoj teoriji i praksi. Ipak, danas se može govoriti o određenim, do sada uočenim specifičnostima i karakteristikama kriptovaluta i to: neuređena zakonska regulativa, decentralizacija, anonimnost, kriptografija, blockchain tehnologija, zatim činjenica da emisiju kriptovaluta ne kontroliše država, da nije propisan način kreiranja kriptovaluta, globalna rasprostranjenost, te podaci koji govore da se veliki procent kriptovaluta koristi u ilegalne svrhe. Nadalje, krivična djela koja se mogu dovesti u vezu sa upotrebom kriptovaluta su veoma širokog spektra i zahvataju veliki broj inkriminacija kao što su: pranje novca, finansiranje terorizma, malware, ransomware, phishing, poreske prevare, iznude, ucjene, otmice, trgovina putem ilegalnih platformi za trgovinu na internetu različitih vrsta roba kao što su droga, oružje, falsifikovani novac, kreditne kartice, dokumenta, dječija pornografija, mreže zaraženih računara (botnet), te trgovina različitim uslugama i slično. Cilj ovog rada je da ukaže na specifičnosti koje se javljaju prilikom preduzimanja istrage kod krivičnih djela u kojima su korištene kriptovalute te specifičnostima analize dokaznog materijala i zaplijene kriptovaluta

Upotreba i značaj GPS uređaja u primjeni posebnih istražnih radnji

Zakon o krivičnom postupku BiH (kao i Zakon o krivičnom postupku Republike Srpske, Zakon o krivičnom postupku Federacije BiH i Zakon o krivičnom postupku BDBiH) predviđa primjenu posebnih istražnih radnji (nekadašnjih specijalnih istražnih tehnika) u krivičnom postupku kao specifičnih mjera za suzbijanje složenih oblika kriminaliteta. Teoretičari i praktičari današnjice često se služe i nazivom prikrivene istražne radnje koje su prefiks prikrivene dobile zbog činjenice da, sa jedne strane služe suzbijanju najsloženijih oblika kriminaliteta gdje se u prvom redu misli na organizovani kriminalitet, dok sa druge strane njihova primjena podrazumijeva i zadiranje i ogranjičavanje osnovnih prava i sloboda čovjeka. Već duže vrijeme se u BiH raspravlja o posebnim istražnim radnjama, i to kako iz ugla njihovih rezultata pri otkrivanju i dokazivanju krivičnih djela, tako i iz ugla zaštite osnovnih prava i sloboda čovjeka. Društvo danas pred policijske organe postavlja veoma složene zahtjeve kada je u pitanju sprečavanje i suzbijanje svih oblika kriminaliteta. Da bi se uspiješno odgovorilo ovim zahtjevima a ujedno i izazovima aktuelnog kriminaliteta, posebno njihovim najtežim oblicima, potrebno je ostvariti adekvatnu kadrovsku osposobljenost i tehničku opremljenost policijskih organa, što se smatra osnovnim preduslovom za njihov efikasan rad. Ovo posebno iz razloga što je težište policijskih organa na polju ove borbe, posmatrano sa aspekta pronalaženja i obezbjeđenja dokaza, bazirano na prikupljanju i obezbjeđenju materijalnih dokaza. S tim u vezi, najnovija tehnologija se mora koristiti naročito u oblasti otkrivanjajer se izvršioci ovih krivičnih djela sve više usavršavaju i na kadrovskom i na tehničkom nivou, što posebno dolazi do izražaja i uočeno je kod primjene posebnih istražnih radnji. Razvojni put pokazuje danas smjelije poteze u smislu širenja broja posebnih ili prikrivenih oblika istraživanja, kao i liberalizacije uslova za njihovu primjenu. Shodno prethodno rečenom, autori će kroz ovaj rad nastojati prikazati upotrebu i značaj GPS (Global Positioning System)uređaja u primjeni posebnih istražnih radnji, prikazujući osnovne karakteristike navedenog uređaja, način njegove primjene, te doprinos dokaznog materijala dobijenog primjenom istog u primjeni posebnih istražnih radnji sa akcentom na posebne istražne radnje tajnog praćenja i tehničkog snimanja osoba, transportnih sredstava i predmeta koji stoje u vezi sa njima, korištenje prikrivenih istražitelja i korištenje informatora i simulovani i kontrolisani otkup predmeta i simulovano davanje potkupnine