Rural area population health ware as key factor of Serbian village development

Health of the rural area population depends on many environment conditions. Researches on health allows us to determine differences between population health and its needs and to identify potential risks of rural area. There are many factors affecting both individual and commune health of the living area. Therefore, the subject of this article are the factors affecting rural population health and they will be defined. These factors consider income, social relations, access and usage of fundamental communal services, such as water pipeline, sewage system, the quality of available health services, personal responsibility and environment

Recentno stanje zagađenja buke na teritoriji grada Novog Sada i mogući zdravstveni efekti

Zagađenje bukom je svakako jedan od faktora koji određuje zdravstveno stanje stanovnika grada Novog Sada i od nivoa intenziteta buke zavisi i sam kvalitet života stanovništva predmetne teritorije. U ovom radu identifikovaće se stanje zagađenja bukom na predmetnoj teritoriji, kroz prikaz prosečnih godišnjih vrednosti indikatora dnevne (Lday), večernje (Levening), noćne (Lnight) i ukupne (Lden) buke na mernim mestima, izloženost populacije zagađenju, zdravstveni efekti, kao i mere zaštite i akcije koje bi trebalo sprovesti. Na teritoriji grada Novog Sada, tokom 2019. godine, srednje godišnje vrednosti indikatora dnevne, večernje i noćne buke su bile povišene u svim zonama ("zoni gradskih saobraćajnica", "stambenim područjima" i "školskoj zoni"), osim što je večernja buka u zoni gradskih saobraćajnica u skladu sa nacionalnim normativom

Značaj modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskig faktora na zdravlje ljudi

U ovom radu ukazaće se na značaj modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskih (prirodnih) faktora na zdravlje stanovništva. Geoprostorne baze podataka zajedno sa metodama i alatima zaštite životne sredine predstavljaju tehnološke instrumente zaštite životne sredine, a samim tim i zaštite zdravlja. Problem istraživanja je usmeren na sistematsko istraživanje mogućnosti modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe istraživanja iz oblasti zaštite životne sredine na teritoriji naše zemlje. Cilj ovog rada je da prikaže način modelovanja geoprostornih baza podataka za potrebe israživanja uticaja prirodnih faktora na zdravlje ljudi, koji može poslužiti kao primer za ostala istraživanja tog tipa. Kreiranjem i izgradnjom geoprostornih baza podataka ostvaruje se preduslov i obezbeđuje osnovna podrška za potrebe istraživanja uticaja fizičko-geografskih faktora na zdravlje stanovništva

Značaj standardizacije geografskih informacija u istraživanjima medicinske geografije

Medicinska geografija, kao naučna disciplina koja se bavi proučavanjem geografske sredine na zdravlje ljudi u tesnoj je vezi sa geografskim informacijama. Pravilno uređene geografske informacije, kao integrisani deo GIS-a, pospešuju istraživanja u medicinskoj geografiji. Upravo standardi koji definišu geografske informacije, usvojeni od strane Međunarodne organizacije za standardizaciju (ISO), Otvorenog GIS konzorcijuma (OGC) ili Instituta za standardizaciju Srbije, a implementirani Zakonom o standardizaciji i Zakonom o nacionalnoj infrastrukturi geoprostornih podataka, utiču na brža, efikasnija i preciznija istraživanja u medicinskoj geografiji. U ovom radu će se kroz predstavljanje ovih standarda objasniti značaj standardizacije geografskih informacija za potrebe istraživanja medicinske geografije, kroz primenu Zakona o standardazaciji i Zakona o NIGP

Using DPSEEA Framework to Investigate the Relation between Arsenic Concentration Values in Waters and Cancer Rates in AP Vojvodina (North Serbia)

Naturally high arsenic concentrations are characteristic for the ground water of the Pannonian Basin which covers parts of Hungary, Romania, Croatia, Serbia, and Slovakia. The aim of this study is to empirically test the relation between arsenic concentration values in water and cancer rates (lung and bladder cancer) using the well-established cause-effect framework (model) of Driving force–Pressure–State–Exposure–Effect–Action (DPSEEA) and systematically collected data in the AP Vojvodina (Northern Serbia). Two models were tested in this study. The first one was the Three-Element Model used for analysing the linkage between the state element (arsenic concentration values), the exposure element (water access), and the effect element (cancer rates). The second model was the Effect-Action Model for the analysis of the association between the effect element (cancer rates) and the action element (monitoring intensity). Both models confirm the intrinsic validity of the four elements of the DPSEEA framework. A linear function tested in the second model suggests that the association is not a simple, linear relationship between the four elements, but rather a more complex interaction. Research in this field may find a wider application in improving the health care management in Serbia

Značaj primene GIS u medicinsko-geografskim istraživanjima

Cilj ovog rada je da prikaže značaj primene geografskih informacionih sistema u medicinskogeografskim istraživanjima. Problem istraživanja je usmeren na sistematsko istraživanje primene GIS-a u medicinsko-geografskim istraživanjima, a sve sa ciljem pronalaska adekvatnih mera prevencije i mera suzbijanja bolesti nastalih iz životne sredine. GIS predstavlja jako bitan alat u zaštiti životne sredine, a samim tim i u medicinsko-geografskim istraživanjima. Potrebno je istaći potrebu da se na GIS ne gleda kao na rešenje, već sredstvo kojim ćemo moći da utičemo na smanjenje zagađenja životne sredine. U cilju boljeg razumevanja tematike, u radu će biti objašnjeni načini sistemskog uređenja sveobuhvatnih informacija potrebnih za očuvanje životne sredine. Kroz ovaj rad biće predstavljene metode, standardi (Nacionalna infrastruktura geoprostornih podataka i INSPIRE direktiva) i alati (GIS), koje nam mogu poslužiti za zaštitu životne sredine, a time i zdravlja stanovništva

Spatial-temporal and trend analysis of traffic accidents in AP Vojvodina (North Serbia)

The objective of this study is to analyse the spatial-temporal patterns of traffic accidents using data from 2011 to 2020 for the AP Vojvodina. The spatial-temporal patterns of traffic accident hotspots were identified at the municipality level using the Getis–Ord Gi⁎ statistic in ArcGISPro software. Trends in traffic accidents were analysed using the Mann-Kendall (MK) statistic. A certain trend in the number of traffic accidents, fatalities, and injuries was detected in 15 out of 45 municipalities. In two municipalities, the trend in the number of traffic accidents is decreasing, while in seven, it is increasing. In three municipalities, a decreasing trend in the number of traffic fatalities was observed. A decreasing trend in traffic injuries was identi fied in five municipalities. Hotspot analysis on the number of traffic accidents and traffic injuries revealed hotspots in seven municipalities, while no hotspots were detected in the number of traffic fatalities. In the traffic casualties weighted number, persons in tractors, hotspots were identified in two municipalities. This research has the potential to enhance traffic safety by directing targeted safety measures towards identified hotspots. Such measures could ultimately lead to a reduction in traffic accidents, consequently curbing the number of both fatalities and injuries

Uloga životne sredine u širenju infektivnih bolesti

Zdravlje pojedinca i lokalnih zajednica u mnogome zavisi od uslova koji vladaju u životnoj sredini. Infektivne bolesti su svuda u svetu, pa i kod nas, jedne od najzastupljenijih bolesti u opštem morbiditetu. Cilj ovog rada je da prikaže ulogu životne sredine u širenju infektivnih bolesti. Životna sredina ima veliku ulogu u širenju infektivnih bolesti i to samo onih koje izazivaju otporni mikroorganizmi jer oni mogu dugo da se održe u vazduhu, zemlji, vodi i namirnicama, zahvaljujući svojim kapsulama, sporama ili cistama. Ovi mikroorganizmi omogućavaju, uglavnom, indirektni način infekcije. S toga, moraju se preduzeti sve neophodne preventivne mere, kako bi se minimizirale mogućnosti širenja infektivnih bolesti putem životne sredine. Zaštita stanovništva od infektivnih bolesti vrši se sprovođenjem opštih, posebnih, vanrednih i drugih mera za zaštitu stanovništva od istih, u skladu sa zakonom

Geoekološko vrednovanje Kaluđerskih Bara na Tari u funkciji održivog turizma

Geoekološko vrednovanje Kaluđerskih Bara na Tari obavljeno je metodom indeksa rekreacijskog potencijala i bonitacije. Temelji se na brojnim podacima (geomorfološkim, geološkim, hidrološkim, klimatskim, biogeografskim) prikupljenim višegodišnjim istraživanjima te na precizno definisanom načinu korišćenja. Problem istraživanja je usmeren na geoekološko vrednovanje Kaluđerskih Bara na Tari, kao i njihovo podvrgavanje sistemskoj analizi. Cilj vrednovanja je da se ustanovi u kojoj su meri Kaluđerske Bare na Tari, s obzirom na tip korisnika i aktivnosti, pogodne za turističko korišćenje. Vrednovane su na temelju fizičke pogodnosti, estetske, zdravstvene i edukativne vrednosti, podnošljivog kapaciteta prohodnosti i dostupnosti. Za svaki predeo, a posebno za onaj koji je od velike turističke privlačnosti, kao što su Kaluđerske Bare na Tari, posebno je važan kvalitetan i planirani menadžment. Svako planiranje korišćenja i upravljanja prirodnom sredinom (naročito u vezi sa turističkim i rekreacijskim aktivnostima), potrebno je planirati i usmeriti nameru i korišćenje tako da predeo bude maksimalno zaštićen i sačuvan za budućnost, a u isto vreme koristan čoveku. Planiranje i upravljanje određenim prostorom mora se zasnivati na dobrom poznavanju i prirodnih vrednosti i načina potencijalnog korišćenja

Spatial-temporal and Trend Analysis of the Traffic Accidents in the AP Vojvodina (northern Serbia)

The objective of this paper is to analyse the spatial-temporal pattern of traffic accidents using ten years of data from 2011 to 2020 for the Autonomous Province of Vojvodina, northern part of Serbia. The spatial pattern of traffic accident hot spots and their temporal evolution were identified on the municipality level of the study area using hot spot analysis (Getis–Ord Gi*) techniques within the GIS environment. Trends in the traffic accidents on the municipality level were analysed using Mann-Kendall statistic. In majority of municipalities there were no trend detected. In 15 out of 45 local administrative units some kind of trend in the number of traffic accidents, fatalities and injuries was detected. In only two municipalities, Bački Petrovac and Žabalj, trend in the number of traffic accidents is decreasing, while in seven is increasing, Bačka Palanka, Bačka Topola, Kanjiža, Kikinda, Mali Iđoš, Novi Kneževac and Vrbas. In only three municipalities decreasing trend in the number of traffic fatalities was detected, Bačka Topola, Novi Bečej and Titel. Also, five municipalities have decreasing trend in traffic injuries, Opovo, Sečanj, Vršac, Zrenjanin and Žabalj. Hot spot analysis on the number of traffic accidents and traffic injuries detected hot spots in seven municipalities – Bački Petrovac, Beočin, Irig, Novi Sad, Sremski Karlovci, Temerin and Žabalj. In the hot spot analysis on the number of traffic fatalities, there were no hot spots detected. The hot spot analysis on the traffic casualties weighted number showed similar results to the hot spot analysis on the traffic accidents, with only difference regarding persons in tractors. In this category, hot spots were detected in two municipalities – Nova Crnja and Žabalj. This research holds potential to enhance traffic safety by directing targeted safety measures toward identified hot spots. Such measures could ultimately lead to a reduction in traffic accidents, consequently curbing the number of both fatalities and injuries