İstanbul Halkevleri’nin faaliyetleri (1939-1945)

Atatürk İlke ve İnkılâpları'nı halka benimsetmek amacıyla 19 Şubat 1932 tarihinde Halkevleri açılmıştır. Halkevleri; Dil ve Edebiyat, Güzel Sanatlar, Temsil, Spor, Sosyal Yardım, Halk Dershaneleri ve Kurslar, Kütüphane ve Yayın, Köycülük ile Tarih ve Müze Şubesi olmak üzere toplam 9 şube ve bu şubelere bağlı birçok kol ile faaliyet göstermiştir. Cumhuriyet Halk Partisi, geniş halk kitlelerine ulaşmak amacıyla, 1940 yılında Halkodaları'nı açmıştır. Halkodaları'nın açılma şartları, Halkevleri'ne oranla daha kolaydır. Bu nedenle Halkodaları'nın sayısı 1948 yılına kadar hızlı bir artış göstermiş buna karşın çok az sayıda Halkevi açılmıştır. Gerekli şartları yerine getiren Halkodaları ise Halkevleri'ne dönüştürülmüşlerdir. 1946 yılında Çok Partili Siyasi Hayata geçilmesi ile beraber Halkevleri'nin çalışmalarında bir yavaşlama olmuştur. Bunun nedeni; Halkın oluşan demokratik ortamın etkisiyle, yeni açılan Demokrat Parti etrafında toplanmasıdır. 1951 yılında büyük çoğunlukla iktidara gelen Demokrat Partinin; "Halkevleri'ne ait olan ve CHP'nin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ve içindeki eşyaların eski sahiplerine ya da hazineye devredilmesine dair" verdiği yasa önergesi, TBMM tarafından kabul edilmiştir. Kabul edilen 5830 sayılı bu yasa gereğince de, Halkevleri faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmıştır. 1960 ihtilalinden sonra, yeniden açılan Halkevleri, ikinci dönem çalışmalarını 12 Eylül 1980 tarihine kadar devam ettirmiştir. Bu tarihten sonra, askeri yönetim tarafından hakkında dava açılan Halkevleri, 17.10.1984 tarihinde bu davadan beraat etmiş, 23.6.1987 tarihinde Ankara 3. Sulh Hukuk mahkemesi'nin verdiği karar ile de üçüncü dönem faaliyetlerine başlamıştır. Çalışmamız 1939-1945 yılları arasında İstanbul'da kurulmuş olan Halkevleri'nin faaliyetlerini kapsamaktadır. Bu dönem içerisinde İstanbul'da 17 Halkevi bulunmaktadır. İstanbul Halkevi'nin faaliyetlerine 1935 yılında son verilmesinde sonra, yerine Eminönü, Şehremini, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar ve Şişli Halkevleri açılmıştır. Bu Halkevleri'ni 1938 yılında Fatih, Bakırköy ve Eyüp Halkevleri, 1939 yılında Şile, 1940'da Sarıyer Halkevleri'nin açılması izlemiştir. 1945 yılında ise Kartal, Yalova ve 1946 yılında da Çatalca, Beykoz ve Yeşilköy Halkodaları Halkevleri'ne dönüştürülmüşlerdir. Tezimizde, İstanbul'da bulunan 17 Halkevi'nin 9 şubesinin faaliyetleri toplu bir şekilde incelenmiştir. ABSTRACT The People's Hause was opened for teaching people Atatürk's principles and revalutions at 19 February 1932. The People's Hause's activity included; Activities of the Fine Arts Branch, Activities of the Drama Branch, Activities of the Sports Branch, Activities of the Social Assistance Branch, Activities of the Adult Education and Courses Branch, Activities of the Library and Publications Branch, Activities of the Rural Development Branch, Activities of the Museums and Exhibitions Branch, Activities of the Language, History and Literature Branch. C.H.P constructed People's Rooms for reaching the great mass people in 1940. The People's Rooms opened more than People's Hause's in 1948 and the People's Rooms changed into the People's Hauses. The People's Hause's activities slowet down with many parties system. Because, People gathered around the "Democrat Party". In 1951 Democrat Party which come to the power with great majority (established a low which) gave the ownership of estates belenging the People's Hause and C.H.P to either older owners or the state. Pherefore by item 5830 People's Hause's had to stop their activities. After 1960 revalution People's Hause's were reopened and coatinued their work until 1980. Later, armed governmend sued them but they were found not quilty by Ankara 3rd court and they continued their work for the 3rd time. Our stady shows the People's Hause's activities in İstanbul between 1939-1945. In this period there were 17 People's Hause's in İstanbul. After, İstanbul People's Hause's activity was terminated in 1935 opened, Eminönü, Şehremini, Beyoğlu, Beşiktaş, Kadıköy, Üsküdar, Fatih, Bakırköy, Eyüp People's than were opened. Kartal, Yalova, Çatalca, Beykoz, Yeşilköy People's Rooms were changed in to People's Hause's in 1945. In our thesis 9 of 17 People's Hauses activities were studied and summarized

THE AID PROVIDED BY THE OTTOMAN GOVERNMENT TO IMMIGRANTS SETTLED IN HUDÂVENDİGÂR PROVINCE BETWEEN 1878-1900

XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra; Kırım, Kafkasya ve Rumeli’den gelen göçmenler, Osmanlı yönetimi için sıkıntılı bir süreç yaşattı. Devlet bir taraftan göçmenleri geçici iskân bölgelerine nakledip i?şelerini karşılarken, diğer taraftan da kalıcı iskân bölgeleri oluşturma çabası içine girdi. Göçmen sorunları devlet nezdinde değerlendirilip, vil?yetlerde çeşitli adlar altında oluşturulan muhâcirîn komisyonları aracılığıyla giderilmeye çalışıldı. Bu dönemde, Hud?vendig?r vilâyetine ilk göçmen kafilesi 1878 yılında geldi. Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti, vil?yetin merkezinde; Bursa İskân-i Muh?cirîn Memurluğu’nu kurarak, göçmenlerin çeşitli sorunlarını çözme yoluna gitti. Göçmenlerin öncelikli sorunu i?şelerinin karşılanmasıydı. Bu amaçla muhâcirîn komisyonları, göçmen ailelere ekmek ve yemeklik zahire yardımında bulundu. Göçmenler için önemli ikinci sorun; kalacak yer temininin giderilmesiydi. Bu amaçla devlet göçmenlere, üzerinde konut inşa etmeleri için bedelsiz arsa vermekte veya doğrudan kendisi bina inşa ederek muhtaç halkın kullanımına sunmaktaydı. Devlet, yerel yönetimler aracılığıyla göçmenlere i?şe ve kalacak yer teminin dışında; çeşitli harçlardan, vergiden ve askerlikten muaf tutmak; sağlık, eğitim, nakliye giderlerini karşılamak; kömür vermek veya tezkire-i Osmaniye çıkarmak gibi birçok alanda yardımda bulunuyordu. Devlet bu yardımları bedelsiz veya ödünç olarak yaptığı gibi, bazen de üzerindeki yükü biraz olsun hafifletmek için hayırsever Hud?vendig?r vil?yeti halkının yardımlarına başvuruyordu.After the second half of the 19th century, the immigrants coming from the Caucasus and the Rumelia caused great difficulties for the Ottoman administration. The government transferred the immigrants to temporary housing areas and met their subsistence needs, and made efforts to create permanent housing areas. The immigrants' problems were addressed by the government and tried to be solved by means of immigrant commissions created in the provinces under different names. In this period, the first group of immigrants came to the province of Hud?vendig?r in 1878. After this date, the Ottoman Government looked for a solution for various problems of the immigrants by establishing the Immigrant Housing Office in the provincial center of Bursa. The primary problem of the immigrants was the meeting of their need for food. For this purpose, the immigrant commissions provided immigrant families with grain for bread and meal. At the same time, the government seeking to solve these problems of immigrants permanently by allowing them to cultivate, provided immigrant families with seeds in addition to the allocation of land. The second important problem for the immigrants was to meet their housing needs. It was extremely important for the Ottoman administration to keep the immigrants in specific areas and prevent them from scatter around. The only way of achieving this aim was to provide the immigrant families with permanent houses to reside. For this purpose, the government either provided the immigrants with areas suitable for building their houses or preferred to build these houses in person and give them to those in need. Besides providing the immigrants with food and houses by means of local administrations, the government helped them in many ways such as exempting them from various fees, taxes and military service; supplying them with facilities of health, education and transportation expenses; giving them coal or issuing them with tezkire-i Osmaniye (identity card). The government did these aids either for free or on credit or sometimes resorted to aids by the benevolent people of Bursa to lessen the load on it to some extent