Clean Seas Maritime Technology Network: Inventarisatie uitgevoerde studies

Zowel bedrijven als kennisinstellingen in de maritieme sector werken de laatste jaren hard aan het ‘vergroenen’ van scheepvaart en offshore activiteiten. Om deze initiatieven te bundelen is door het Maritiem Kennis Centrum het Clean Sea Shipping programma ontwikkeld (bij sommigen beter bekend als de Maritieme Milieubalans). Om dit programma tot uitvoering te laten komen is met financiering uit het Maritiem Innovatie Programma (MIP) een thematisch netwerk in het leven geroepen met de titel ‘Clean Seas Maritime Technology Network’. De kern van daadwerkelijke verduurzaming van de sector ligt in een integrale benadering van de verbetering van de milieuprestaties. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar gasvormige emissies, maar tegelijkertijd ook naar bijvoorbeeld de uitloging uit aangroeiwerende coatings, emissie van geluid of de lozing van ballastwater. Op dit moment is een dergelijke integrale benadering nog niet beschikbaar. Het doel van dit Maritiem Technologie Netwerk (MTN) is het overdragen van kennis en informatie die nu specifiek bij kennisinstellingen op maritiem en marien technologisch gebied aanwezig is, onderling en naar industrie, zodat deze partijen met elkaar in staat zijn vorm te geven aan de ontwikkeling en implementatie van deze integrale benadering

Biologische Monitoring Zoete Rijkswateren: microverontreinigingen in driehoeksmosselen - 2009

In het kader van de Biologische Monitoring Zoete Rijkswateren is in 2009 een actieve biologische monitoring (ABM) onderzoek uitgevoerd met driehoeksmosselen (Dreissena polymorpha) in een aantal zoete Rijkswateren. Het betreft een uitvoering van het deelproject "Microverontreinigingen in driehoeksmosselen 2006-2009” dat in opdracht van Rijkswaterstaat Waterdienst (voorheen RIZA) Lelystad wordt uitgevoerd door IMARES te IJmuiden. In dit rapport worden de analyseresultaten besproken van 2009 en een korte beschouwing gegeven van de gehele onderzoeksperiode. Voor de actieve biologische monitoring werden driehoeksmosselen afkomstig van een relatief schone locatie (Zeughoek, IJsselmeer) gedurende zes weken uitgezet in de te monitoren locaties waarvan men inzicht wil hebben in het gehalte aan microverontreinigingen in het oppervlaktewater

Actieve biologische Monitoring Zoete Rijkswateren: microverontreinigingen in driehoeksmosselen - 2010

In het kader van de Biologische Monitoring Zoete Rijkswateren is in 2010 een actieve biologische monitoring (ABM) onderzoek uitgevoerd met driehoeksmosselen (Dreissena polymorpha) in een aantal zoete Rijkswateren. Het betreft de uitvoering van het deelproject "Microverontreinigingen in driehoeksmosselen 2010”. In dit rapport worden de analyseresultaten van het monitorprogramma besproken evenals het resultaat van een extra eenmalig onderzoek naar het effect van verwatering. Voor de actieve biologische monitoring werden driehoeksmosselen afkomstig van een relatief schone locatie (Zeughoek, IJsselmeer) gedurende zes weken uitgezet in de te monitoren locaties waarvan men inzicht wil hebben in het gehalte aan microverontreinigingen in het oppervlaktewater

Ontwikkeling van de bodemdiergemeenschap in de geulen van referentiegebied Rottum : tussenrapportage twaalf jaar na sluiting (najaar 2017)

Since November 2005 a small part of the Dutch Wadden Sea has been closed to bottom-disturbing anthropogenic activities. The area is situated just to the south of Rottumerplaat and Rottumeroog islands and covers about 7,400 hectares. The purpose of closing this area is to monitor the development of the marine fauna in the Wadden Sea when they are not disturbed by human activities. The monitoring programme focuses on the development of the benthic communities present in the gullies. The benthic fauna in two gullies in the closed area are being monitored and compared with the fauna in two control gullies outside the closed area, where they under the influence of bottom-disturbing activities. This report describes the interim results 12 years after the area was closed. In line with what has been established earlier, the benthic species composition in the samples from the gullies in the closed area is somewhat more diverse than in the samples from the control gullies. The benthic fauna in Boschwad differs from the other gullies by having a slightly higher abundance of shellfish (especially cockles, but also Baltic clams) and a different composition of annelid species. The species composition in Schild is more similar to that in the open gullies, possibly as a result of greater natural disturbance (influence of wind and waves on the sediments)

Risico's van kwik in het Zwarte Water; studie naar de relatie tussen gehalten in paling, zwevend stof en waterbodem

Theoretisch gezien bestaat in watersystemen, waar de waterbodemkwaliteit in evenwicht is met de zwevend-stofkwaliteit, een vaste verhouding tussen gehalten in paling en gehalten in zwevend stof (en daarmee in waterbodem en in voedsel). In watersystemen waar deze ratio hoger is, verklaart de zwevend-stofkwaliteit alleen niet de palingkwaliteit, maar verloopt de blootstelling voor een deel via de waterbodem, al dan niet indirect via het voedselweb. Hoe hoger de ratio hoe groter de bijdrage van de waterbodemkwaliteit aan de gehalten in de paling. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat de voedselweb situatie voor de onderzochte locatie hetzelfde zij

Actieve biologische Monitoring Zoete Rijkswateren: microverontreinigingen in quaggamosselen - 2011

Sinds 2007 wordt melding gemaakt van het voorkomen van quaggamosselen (Dreissena bugensis) in het IJsselmeergebied (RWS, 2009). Uit verschillende karteringsonderzoeken naar het mosselbestand blijkt dat het aandeel quaggamosselen in de mosselbanken de afgelopen jaren vanuit het zuidelijke gedeelte van het IJsselmeergebied sterk in aantallen toeneemt. Een toekomstige verdrijving van de driehoeksmossel door de quaggamossel is dan ook niet uit te sluiten

Developments in benthos and fish in gullies in an area closed for human use in the Wadden Sea : 2002-2016

In the eastern Dutch Wadden Sea an area was closed for anthropogenic bottom-disturbing activities in 2005. The ‘natural’ development of the fauna in gullies located within this area was monitored and compared with the development in gullies outside the closed area. Emphasis was put on sampling the benthic fauna (every autumn). Eleven years after closure (2016) the fish population was sampled again and additional benthic samples were taken, the sea floor was mapped and the fishing pressures were calculated. Preliminary results show that throughout the investigated period the open gullies were subject to moderate shrimp fishing pressures and that the closed gullies were not fished. Closure of the gullies has not yet led to the formation of biogenic structures on the seafloor, but has led to an increase in the species richness of small benthic fauna and to subtle changes in benthic species composition. Due to the limited availability of data it was not possible to detect statistically significant differences in the fish population. Sinds november 2005 is een klein deel van de Nederlandse Waddenzee gesloten voor (potentieel) schadelijke menselijke activiteiten. Het gebied ligt ten zuiden van Rottumerplaat en Rottumeroog en beslaat zo’n 7400 hectare. Doel van de sluiting is om de ongestoorde ontwikkeling van de natuur in de Waddenzee te kunnen volgen. Dit rapport beschrijft de tussentijdse resultaten, 11 jaar naar sluiting. In het monitorprogramma is de nadruk gelegd op veranderingen in de bodemfauna die jaarlijks en vanaf 2002 in het najaar bemonsterd worden. In 2016 zijn aanvullende bemonsteringen uitgevoerd. In dat jaar is de visgemeenschap herbemonsterd, zijn additionele bodemmonsters genomen gericht op het bemonsteren van de wat grotere organismen, zijn de karakteristieken van het bodemoppervlak in kaart gebracht en is de visserijdruk in het gebied berekend. Voorlopige resultaten laten zien dat in de open geulen garnalenvisserij heeft plaatsgevonden gedurende de hier bestudeerde periode en dat in de gesloten geulen geen visserij heeft plaatsgevonden na 2005. Sluiting van de geulen heeft nog niet geleid tot vestiging van biogene structuren. Wel is de soortenrijkdom toegenomen en hebben er zich subtiele veranderingen in bodemdiersamenstelling voorgedaan. Vanwege de beperkte hoeveelheid gegevens was het niet mogelijk om uitspraken te doen over veranderingen in de vispopulatie

Modeling the future of the North Sea: an evaluation of quantitative tools available to explore policy, space use and planning

The goal of this study is to inventorise and categorise the modeling expertise at IMARES in order to gain insight into the possibilities to use this expertise for studies of policy space use and planning options on the Dutch continental shelf, as well as to identify useful additions to this expertise. An inventory of expertise has been compiled to answer these questions. This has been analysed in a workshop with the relevant experts of IMARES and the commissioner. This document is a report of that workshop. The main conclusion is that the models available within IMARES do not cover the entire spectrum of necessary tools. In particular, for effects of activities which disturb the seafloor on the bottom fauna and the translation of those effects to the fish community, no tools are available. This is a reflection of the situation in Europe in general: this type of models is not available anywhere else. Currently, IMARES is working to develop such tools. Furthermore, there is a great need for a wellposed food web model for higher trophic levels. To provide such a tool, IMARES is currently working to develop the OSMOSE modeling framework for the North Sea

Datarapport 2011: Monitoring zware metalen in biota Oosterschelde- Westerschelde bekken

Erosie tast de stabiliteit van de waterkeringen in zowel de Oosterschelde als de Westerschelde aan. Om de stabiliteit van de waterkeringen te garanderen, worden oeverbestortingen uitgevoerd met staalslakken of breukstenen. Om eventuele negatieve effecten van de nieuwe ondergrond voor het milieu vast te kunnen stellen is een monitoringsprogramma gestart. In dit programma wordt zowel gekeken naar de ontwikkeling in soortensamenstelling als naar gehalten aan zware metalen in specifieke epifauna soorten