Polityczna pogoń za rentą jako zagrożenie dla spójności społecznej i modernizacji (część I: Perspektywa teoretyczna)

Artykuł podejmuje problem politycznych uwarunkowań procesów modernizacyjnych i spójnego rozwoju społecznego. Autor stawia tezę, że bariery natury politycznej, ujęte przez pryzmat ekonomicznej kategorii pogoni za rentą (w tym kontekście określane terminem polityczna pogoń za rentą - PPR) stanowią istotne ograniczenie zarówno dla efektywnej modernizacji, jak i budowania spójności społecznej. Rozbudowana PPR, stając się nieformalną instytucją, istotnie podnosi koszty transakcyjne wprowadzania pożądanych reform, obniżając tym samym skłonność polityków do podejmowania decyzji odpowiadającym aktualnym wyzwaniom rozwojowym. Realizowana w tych warunkach polityka społeczno-gospodarcza rozwiązuje problemy modernizacyjne jedynie w sposób selektywny. Polityka taka, obciążając kosztami reform jedynie wybrane grupy społeczne i regiony, nie sprzyja spójności społecznej. Artykuł ma charakter teoretyczny i jego celem jest wyjaśnienie istoty używanych pojęć, w szczególności pogoni za rentą, kosztów transakcyjnych, modernizacji i spójności społeczno-ekonomicznej oraz zdiagnozowanie zachodzących między nimi związków. Kontynuacją przedstawionych rozważań jest artykuł o wymiarze empirycznym, który zostanie zaprezentowany w kolejnym numerze niniejszej publikacji

Tekstualnie śmieszni, czyli co po realizmie w czasie marnym?

The article is a response to an essay by Grzegorz Trela on anti-antirealism and at the same time it reflects on the manner of doing philosophy in the academia. The author first list the points of disagreement with Trela critiquing both the formal quality of his argumentation and then his philosophical position. Next he draws out his own views advocating constructivism as an alternative. Nevertheless, this polemic aims not so much at producing counterarguments to Trela’s anti-antirealistic position, but seeks a critical examination of the very purposes of epistemological efforts and the production of knowledge in the academia, whose condition is determined by economy and institutionalism.Artykuł jest polemiką z tekstem Grzegorza Treli opowiadającym się z anty-antyrealizmem, a równocześnie stanowi refleksję nad sposobami filozofowania środowisku akademickim. Autor przedstawia najpierw zarzuty wobec sposobu potraktowania tematu anty-realizmu przez Trelę oraz wobec samego anty-antyrealizmu jako pozycji krytycznej, przechodząc do przedstawienia argumentów za stanowiskiem przeciwnym – konstruktywizmem. Polemika owa ma na celu jednak nie tyle przedstawienie kontrargumentów do stanowiska Treli, ale wywiedzenie zeń pytań o naturę aktywności poznawczej uprawianej w środowisku akademickim oraz jej ekonomicznych i instytucjonalnych uwarunkowań, wraz z szerszymi socjologicznymi konsekwencjami.

Kontrola społeczna trzeciego stopnia

Celem tekstu jest rekonstrukcja oryginalnej koncepcji Adama Podgóreckiego, a następnie odniesienie tej koncepcji do niektórych problemów dyskutowanych we współczesnych naukach społecznych, zwłaszcza związanych ze zrozumieniem roli zjawisk nieformalnych w dynamice przemian transformacyjnych po r. 198

Polityczna pogoń za rentą jako zagrożenie dla spójności społecznej i modernizacji (część II: Ilustracje i rekomendacje)

Problem politycznych uwarunkowań procesów modernizacyjnych i spójnego rozwoju społecznego jest analizowany za pomocą teorii kosztów transakcyjnych. Autor twierdzi, że istotne ograniczenie dla efektywnej modernizacji, jak i budowania spójności społecznej stanowią bariery polityczne wywołane przez polityczną pogoń za rentą. Rozbudowana pogoń za rentą stając się niefonnalną instytucją, istotnie podnosi koszty transakcyjne wprowadzania pożądanych reform, obniżając tym samym skłonność polityków do podejmowania decyzji odpowiadających wyzwaniom rozwojowym. Artykuł przedstawia najnowsze przejawy pogoni za rentą w Polsce empirycznie ilustrując rozważania teoretyczne z pierwszej części tekstu. Analizowane są niepowodzenia prób odbiurokratyzowania gospodarki i przedstawiona jest hipoteza, iż źródłem niepowodzeń są wysokie, ale przez polskie nauki społeczne słabo rozpoznane, polityczne koszty transakcyjne reform. Rozważona jest - słabo rozpoznana przez badaczy - zależność między dużą skalą pogoni za rentą a niskim poziomem kapitału społecznego zaufania w Polsce. Artykuł wskazuje, że jedną z przyczyn słabego zaangażowania badaczy w rozpoznawanie mechanizmów pogoni za rentą są wysokie koszty transakcyjne prowadzenia badań w tym zakresie. Tekst kończą rekomendacje badawcze i praktyczne

Bezpieczeństwo socjalne to za mało. Polska polityka społeczna a zagadnienie integracji społeczenej imigrantów

Artykuł rozpatruje zagadnienie integracji cudzoziemców w Polsce z perspektywy wybranych problemów polityki społecznej. Po uporządkowaniu pojęć tekst rozważa zagadnienie integracji społecznej w trzech wymiarach. Pierwszym jest wymiar formalno-prawny. Drugi dotyczy psycho-kulturowej warstwy integracji. Kategorią, wokół której toczy się narracja tego wątku, jest „bezpieczeństwo ontologiczne" pojmowane w sensie bliskim Anthony'emu Giddensowi. Trzeci wymiar dotyczy socjalnego obszaru integracji - tu właśnie najczęściej podejmowany jest problem grup narażonych na marginalizację - również obcokrajowców. Tekst stara się pokazać, że wprowadzenie kategorii bezpieczeństwa ontologicznego do problematyki tradycyjnie łączonej z kwestiami bezpieczeństwa socjalnego daje głębsze rozumienie zagadnienia integracji, czy raczej złożonego procesu „negocjowania" przez imigrantów swego miejsca w społeczeństwie przyjmującym