Komparativna analiza sastava masnih kiselina u prirodnoj i dodatnoj hrani šarana sa ribnjaka

Rezultati prikazani u radu ukazuju na daleko veći značaj prirodne hrane kao izvora polinezasićenih masnih kiselina u odnosu na peletiranu hranu u ishrani šarana u poluintenzivnom sistemu gajenja. Utvrđeno je da su od organizama koji su činili prirodni obrok šaranu: predstavnici familija Chironimidae sa dominaciojm vrste Chironomus plumosus iz faune dna i zooplanktonski organizmi (sa dominacijom Cladocera) imali znatno veći sadržaj omega 3 i omega 6 masnih kiselina nego peletirana hrana. Istraživanja su obavljena u 4 ribnjačka jezera šaranskog ribnjaka „Despotovo“ sa poluintezivnim sistemom gajenja baziranom na prihrani peletiranom hranom. Peletiranu hranu odlikuje najmanja raznovrsnost masnih kiselina i izrazita dominacija linolne i oleinske kiseline. Larve Chironomidae i zooplankton karakteriše veća zastupljenost zasićenih masniih kiselina(SFA: 49.36 ± 1.92 i 38.70 ± 0.67) u odnosu na peletiranu hranu (15.47±0.41), a zooplankton odlikuje i najveća raznovrsnost i zastupljenost n-3 masnih kiselina. Odnos n-3/n-6 masnih kiselina deset puta je veći kod zooplanktona nego kod Chironomidae, a sedam puta veći kod Chironomidae nego kod peletirane hrane

Larve chironomus plumosus (diptera, insecta) izvor esencijalnih masnih kiselina za ishranu šaranske mlađi

U cilju ispitivanja koliko su larve Chironomus plumosus-a pogodne za ishranu gajenih slatkovodnih riba, pre svega šarana, ižvršena je analiza hemijskog i masnokiselinskog sastava larvi koje su prikupljene na kraju tromesečnog perioda gajenja šaranske mlađi u dva eksperimentalna ribnjačka bazena u Centru za ribarstvo i primenjenu hidrobiologiju Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Udeo sirovih proteina u larvama Chironomus plumosus-a iznosio je 6,61 u jezeru L1 odnosno 6,18% u jezeru L2, što predstavlja vrednost adekvatnu za rast svih slatkovodnih vrsta riba. Sadržaj lipida bio je 0,49 odnosno 0,73%, što je energetski povoljno za sve ribe koje žive u toplim vodama. Prirodnu hranu (larve Chironomus plumosus) karakteriše i visok sadržaj vode: 88,95 u L1 i 89,62% u L2, a što ih čini pogodnom za ishranu šaranske malađi. Lipidnu frakciju larvi Chironomidae u jezeru L1 je činilo 45.36% zasićenih i 53.96 nezasićenih masnih kiselina. U lipidnoj frakciji larvi Chironomidae iz jezera L2 nađeno je 53.47% zasićenih i 46.42% nezasićenih masnih kiselina. Od polinezasićenih (esencijalnih) masnih kiselina nađenih u hironomidama u jezeru L1, najveći deo je pripadao ω-6 linolnoj kiselini (21,37%), zatim ω-3 linolenskoj (3,21%) i eikozopentanskoj ω-3 kiselini (1,27%). Sadržaj linolne kiseline u larvama Chironomidae iz jezera L2 je bio niži i iznosio je 9,78%, eikozopentanska ω-3 kiselina je zastupljena sa 0,45%, a sadržaj linoleinske kiseline je bio viši i iznosio 7,78%. Nedostatak PUFA sa 22 C atoma je verovatno povezan sa slabom enzimatskom sposobnošću larvi Chironomidae za sintezu ovih kiselna iz njihovih prekursora PUFA sa 18 C atoma. Izmerena količina ω-3 i ω-6 masnih kiselina u larvama Chironomus plumosus je iznosila 0,21 u L1, a u jezeru L2 0,81, zadovoljava nutritivne zahteve šarana

Analiza koncentracije toksičnih i esencijalnih elementa (as, cd, cu, cr, hg, ni, pb, sr, zn) u zooplanktonu sa šaranskog ribnjaka

U poslednjih 20 godina zagađivanje slatkovodnih ekosistema toksičnim elementima je u porastu širom sveta. Zagađenjem su pogođeni pre svega izvori za vodosnabdevanje stanovništva i životno okruženje, ali i industrija kao i privreda uopšte. Međutim zbog perzistentnosti i transfera kroz lance ishrane i potencijalnog akumuliranja u ribama i drugim vodenim organizmima koji se koriste u ishrani, toksični elementi predstavljaju stalnu pretnju ljudskom zdravlju. Zagađivanje naših reka teškim metalima nameće pitanje ne samo zdravstvene ispravnosti riba iz reka već i riba iz ribnjaka obzirom da se većina šaranskih ribnjaka napaja vodom iz sistema kanala DTD. Cilj ove studije je bio da se analizira koncentracija 9 elemenata u zooplanktonu koji predstavlja značajnu prirodnu hranu šarana u poluintenzivnom sistemu gajenja. Istraživanje je obavljeno na 4 ribnjačka objekta, tokom dva ciklusa gajenja šarana, od juna do oktobra, na ribnjaku „Despotovo“. Uzorci zooplanktona za analizu elemenata su uzimani sa tri tačke u svakom jezeru pomoću planktonske mrežice veličine 250 µm jednom mesečno. Na ovaj način su sakupljene samo krupnije veličinske klase zooplanktona (Cladocera i Copepoda), koje šaranska mlađ najviše konzumira. Sa svakog jezera je uziman po još jedan uzorak zooplanktona za kvantitativnu i taksonomsku analizu. Koncentracija elemenata je analizirana induktivno spregnutom plazma masenom (ICP-MS) i optičkom emisionom spektrometrijom (ICP-OES). Rezultati su obrađeni jednofaktorijalnom analizom varijanse (ANOVA) u statističkom programu PAST 3.06. Značajnost razlika testirana je primenom Tukey’s post hoc testa. Podaci su klasifikovani na prolećni, letnji i jesenji aspekt tokom jednog proizvodnog ciklusa. Cladocera su dominirale u populaciji zooplanktona, osim u junu kada su Copepoda bile zastupljenije. Iako nije bilo značajnih razlika u koncentraciji elemenata između godina, osim za Cu i Sr, uočen je karakterističan sezonski obrazac kretanja koncentracija elemenata tokom celog istraživanja. Prolećni i jesenji aspekti u 2012 su bili veći nego u 2013, dok je letnji aspekt u 2013 bio viši nego u 2012. godini. Izuzetak je bila koncentracija Zn u zooplanktonu gde je situacija bila obrnuta. Povišene vrednosti većine toksičnih metala u zooplanktonu na ribnjaku Despotovo se mogu objasniti relativno velikim afinitetom egzoskeleta Cladocera za većinu dvovalentih jona. Nakon adsorbcije elementi na površini ljuštura ovih životinja, tokom vremena bivaju absorbovani kroz telesni zid u unutrašnje organe. Neke studije čak navode da površinski akumulirani kontaminanti na plenu mogu biti dostupniji predatorima od onih akumuliranih u tkivima, zbog niskog pH i visokog nivoa jonske kompleksacije koji vladaju na mestu abstorpcije, u digestivnom traktu većine životinja, Ovi rezultati nameću zaključak da je u budućim istraživanjima kontaminacije vodenih ekosistema i riba poželjno uključiti analize ne samo vode kao izvora toksičnih elemenata, već i odgovarajućih izvora hrane (plena) koji, kako je pokazano, sadrži potencijal ne samo za značajnu akumulaciju elemenata već i njihovu potencijalnu veću biodostupnost konzumentima

Kvalitet vode u reci Raškoj na osnovu organizama zoobentosa i zooplanktona kao bioindikatora

U cilju ispitivnja kvaliteta vode reke Raške, organizmi zoobentosa i zooplanktona korišćeni su kao bioindikatori. Istraživanje je sprovedeno od aprila 2011. godine do maja 2012. godine, u vremenskim intervalima od dva meseca. Odabrano je ukupno pet lokaliteta na dužinini toka od 2.5 km. Između drugog i trećeg lokaliteta lociran je pastrmski ribnjak, čiji je uticaj na zajednice organizama praćen. Na lokalitetima koji su obuhvaćeni istraživanjima konstatovano je 57 taksona makrozoobentosa (34 vrste, 21 roda, 1 familija i 1 klasa) i 75 taksona zooplanktona (58 vrsta, 15 rodova, 1 red i 1 klasa). Srednje vrednosti indeksa saprobnosti ukazivale su na manje razlike u dobijenim vrednostima korišćenjem zoobentosa i zooplanktona. Na osnovu saprobioloških analiza, kada su kao bioindikatori korišćeni organizmi bentosa, kvalitet vode u reci Raškoj je druge klase kvaliteta, ili na prelazu između prve i druge klase, uglavnom na lokalitetima iznad ribnjaka. Organizmi zooplanktona su pokazali da voda celom dužinom toka pripada prvoj klasi kvaliteta. Najmanje vrednosti indeksa saprobnosti zabeležene su na prvom, referentnom lokalitetu 1.453±0.098 (zooplankton), a najviše na četvrtom lokalitetu 1.88±0.021 (zoobentos). Na lokalitetu ispod ribnjka, gde je zabeležen pad u koncentraciji kiseonika, dominiraju organizmi bentosa koji tolerišu veći stepen organskog zagađenja (Chironomidae, Oligochaeta, Simuliidae). Iako su koncentracije ukupnog fosfora i ortofosfata rasle od trećeg ka petom lokalitetu, njihove koncentracije nisu premašivale dozvoljene vrednosti za salmonidne vode. Međutim, srednje vrednosti koncentracije nejonizovanog amonijaka (NH4+) su iznad referentnih vrednosti na trećem i četvrtom lokalitetu. Razlog nepodudaranja vrednosti indekasa saprobnosti za dve istraživane grupe, može biti usled nestabilnih zooplanktonskih zajednica zbog izraženog efekta drifta, kao i usled činjenice da će zbog procesa sedimentacije dospelih organskih materija, organizmi dna biti izloženiji njihovom uticaju. Zajednice bentosa, kao znatno stabilnije i u vremenu i u prostoru, pogodnije su za procenu kvaliteta tekućih voda

Uporedna analiza proizvodnje različitih nasadnih kategorija šarana u poluintenzivnom sistemu gajenja

Šaran (Cyprinus carpio) je kao slatkovodna vrsta široko zastupljena kada je u pitanju farmsko gajenje riba u centralnoj i istočnoj Evropi. Na području Srbije, “klasična” poluintenzivna proizvodnja je dominantan tip gajenja riba, sa preko 95% ukupno proizvedenog šarana, a zasnovana je na kombinaciji prirodne i dodatne hrane (žitarica i smeša koncentrata). Kada je reč o gajenju različitih kategorija šarana u okviru jednog proizvodnog objekta, uglavnom se pristupa gajenju samo jedne kategorije. Razlog tome su jednostavniji i manji manipulativni procesi prilikom izlova kao i sama ishrana riba, naročito kad su u pitanju žitarice i ručno hranjenje. Cilj ovog istraživanja je bio da se analiziraju mogućnosti gajenja mešanog nasada različitih kategorija šarana u odnosu na gajenje samo jedne kategorije. Eksperiment je realizovan na proizvodnom ribnjaku OZZ “Despotovo“ iz Despotova. U toku jedne proizvodne sezone, na ribnjačkim površinama A, B i C, analiziran je uticaj kombinovanog i nezavisnog gajenja dvogodišnjeg (S1+) i konzumnog šarana (S2+) na proizvodne karakteristike u poluintenzivnom sistemu gajenja, upotrebom peletirane hrane. Na osnovu dobijenih podataka o masi riba i količine potrošene hrane, dobijeni su rezultati ostvarenog prirasta (BWG) i koeficijenta konverzije hrane (FCR). Gajenjem jedne kategorije šarana ostvaren je bolji BWG nego kombinovanim gajenjem dve uzrasne kategorije riba u okviru istog proizvodnog objekta. Rezultati ostvarenog prirasta pokazali su razlike između jezera (A = 2 287 kg/ha; B = 1 399 kg/ha; C = 988 kg/ha). Razlog tome je potencijal prirasta nasađenih kategorija riba, jer se kod S1+ ostvaruje oko 3 puta veći prirast nego pri gajenju starije kategorije (S2+). FCR je takođe bio najniži pri gajenju samo S1+ (2.26). Pri kombinovanom gajenju S1+ i S2+ vrednost FCR bila viša (2.41) nego u jezeru A, ali i znatno niža nego pri gajenju S2+ u jezeru C (3.2). Korišćenje peletirane hrane sa višim sadržajem proteina (35/7), dodatno je uticalo na postizanje boljih rezultata kod S1+ gajene u jezeru A, nego kod S1+ i S2+ gajene u jezerima B i C. Ovo potvrđuju i drugi istraživači, koji ukazuju da je prirast riba bolji ukoliko je riba hranjena smešom sa većim sadržajem proteina, posebno onih životinjskog porekla. Razlike u FCR-u se pripisuju bržem metabolizmu koji je prisutan kod mlađih kategorija riba. Na osnovu vrednosti ostvarenog prirasta riba, gajenjem samo S1+ (A = 2 287 kg/ha) ili S2+ (C = 988 kg/ha), postiže se za 10% niža vrednost nego pri kombinovanom gajenju S1+ i S2+ (B = 1 399 kg/ha). Razlog tome je što mlađe kategorije riba (usled zbijenijih branhiospina) bolje iskorišćavaju sitnije organizme koji čine prirodnu hranu, kao i sitnije frakcije dodatne hrane koja se brže raspada u vodi kada se u ishrani riba koristi peletirana hrana. Moglo bi se zaključiti da se bolji rezultati BWG i FCR ostvaruju ukoliko se gaji samo jedna kategorija riba. Međutim, na osnovu preračunatog odnosa u nasadu S1+ i S2+ (20 : 80) u okviru istog jezera i ostvarenog prirasta (kg/ha) u individualnom gajenju, može se zaključiti da je prirast viši za oko 10% pri gajenju mešanog nasada S1+ i S2+

Produkcija makrozoobentosa u reci Rači uzvodno i nizvodno od pastrmskog ribnjaka

Biomasa (produkcija) makrozoobentosa je odabrana kao osnovni pokazatelj za praćenje promena kvantitativnog sastava naselja dna na lokalitetima uzvodno i nizvodno od pastrmskog ribnjaka u reci Rači. Istraživanje sekundarne produkcije makrozoobentosa reke Rače sa sedam lokaliteta, obavljeno je u periodu 2011. (april, jun, septembar, oktobar, decembar) i 2012. godine (februar i maj). Dominantne grupe u biomasi makrozoobentosa su Hirudinea (Annelida), Mollusca, Gammaridae (Crustacea) i Trichoptera (Insecta). Vrednosti biomase zoobentosa kretale su se u svim mesecima istraživanja u intervalu od 3,2001 g/m2, na lokalitetu RČ2 (u februaru) ,do 216,7120 g/m2, na lokalitetu RČ3 (u februaru). Biomasa faune dna najveća je u svim mesecima istraživanja na lokalitetu RČ3, koji je lociran nizvodno od pastrmskog ribnjaka. Na ovom lokalitetu biomasa makroinvertebrata se kretala od 87,8643 g/m2 (u aprilu 2011. godine) do 216,7120 g/m2 (u februaru 2012. godine)

Morfološki deformiteti usnog aparata roda chironomus (diptera: chironomidae) izazvani teškim metalima

U slatkovodnim ekosistemima larve Chironomidae su izložene svim prisutnim toksičnim materijama u vodi i sedimentu i kao takve mogu se koristiti kao idealni biotest organizmi. Kod larvi hironomida često se razvijaju deformacije usnih delova, posebno mentuma, za koje se pretpostavlja da su uglavnom prouzrokovani neorganskim hemikalijama. Kod gajenih hironomida (Chironomus) na sedimentu iz šaranskog ribnjaka utvrđen je stepen i tip deformiteta u zavisnosti od koncentracije i tipa teških metala. Larve Chironomus-a (prikupljene iz Jelenačkog potoka) bile su izložene olovo (II) acetat-3 hidratu i bakar (II) sulfat-pentahidratu u koncentracijama 30, 120 i 200 µg/g suve mase sedimenta. Za procenu stepena deformiteta korišćen je indeks toksičnosti TSI po Lenatu. Kod larvi Chironomus-a, izloženih olovu primećen je porast učestalosti deformiteta sa povećanjem koncentracija i to najčešće deformitet medijalno-lateralnih zuba, koji su kraći, i nedostatak zuba. Larve Chironomus-a izložene bakru pokazuju pad stope deformiteta od najniže ka najvišoj koncentarciji, a najčešći tipovi deformiteta su kraći i podeljeni medijalni zubi i kraći medijalno-lateralni zubi

Sezonska dinamika primarne i sekundarne produkcije u šaranskim ribnjacima

Sezonska dinamika biomase i kvalitativnog sastava fitoplanktona, zooplanktona i makrozoobentosa je istraživana u odnosu na fizičke i hemijske faktore vodene sredine, međusobno kao i u odnosu na gajene ribe u tri zemljana bazena. Fitoplankton je imao veliki diverzitet vrsta, naročito jestivih, tokom prvog dela sezone. Kasnije, sa porastom temperature, ihtiomase, količine ekskreta riba, degradacijom nepojedene hrane kao i povremenim smanjenjem količine vode u jezerima, došlo je do promene u pravcu dominacije filamentoznih Cyanophyta. Zooplankton i makrozoobentos su tokom celog perioda istraživanja imali mali diverzitet vrsta. Sezonalna dinamika zooplanktona se karakterisala dominacijom dve Rotatoria, Brachionus angularis i Keratella tropica i malom Cladocera Bosmina longirostris u sva tri bazena. Makrozoobentos je imao malu gustinu i biomasu, a larvame Chironomidae su dominirale tokom cele sezone

Efekat stresa na regeneraciju nefrona šarana gajenog u poluintenzivnom sistemu

Regenerišući nefroni (RN) u bubregu se često koriste kao indikator zdravstvenog stanja riba. U ovom radu je evaluiran efekat stresa koji šarani doživljavaju na početku sezone gajenja na bubrege koristeći broj RN. Ribe su hranjene različitim tipovima dodate hrane i gajene tokom dve sezone u vodi različitog kvaliteta, ali nijedan od ovih faktora nije uticao na pojavu RN. Međutim, ukoliko se prati vremenski tok sezone gajenja, broj RN se smanjuje. Njihov broj je najviši u maju i junu, dok na kraju sezone gajenja uopšte nisu bili prisutni u bubregu riba

Protein Level and Efficiency of Feed Mixture for Common Carp (Cyprinus Carpio)

The quality of fish feed and its nutritional value are important for fish production. From an economic point of view it is vital to ensure a cheaper final product while from the nutritional aspects it is essential to fulfill the requirements of fish. The aim of this study was to investigate the digestibility and effect of feed mixtures with different protein content on growth of carp fry. The experiment was carried out at the Laboratory for fish nutrition of the Faculty of Agriculture, University of Belgrade, for 90 days. Fish were fed with concentrate mixtures having 38% (A), 41% (B) and 44% (C) of proteins. The bigger share of the protein part in A were plant proteins (PP), in C fish meal (FM), while in B the share of FM and PP was approximately the same. Results showed significant differences between digestibility of different feed mixture. The digestibility of protein and fat were higher in fish fed diets with higher protein content. Digestibility of nitrogen-free extracts (NFE), energy and digestible energy was not statistically significant (p> 0.05) regardless of the level of protein in the diet. The results indicate that the increase in the digestibility of proteins is in accordance with the increase in protein content in the diet e.g. diets with higher content of FM