Theatre and Drama of Socialist Realism in the Context of Cryptotexts (Based on MKiS and WUKPPiW Material)

The main goal of the article is to offer a description of cryptotexts of theatre staging handbooks and dramatic works created in Poland during the socialist realism period. A cryptotext is a secret text which is the result of a purposeful act of subterfuge. In the article, I present selected cryptotexts – reviews produced in the Ministry of Culture and Art (MKiS) and censorship reviews of the dramatic works submitted for evaluation to the Voivodship Control Bureau for Press, Main Office of Control of Press, Publications and Shows (WUKPPiW). The archives contain evaluation of works which have been published in subsequent years as well as those which remained only in their draft form. Analysis of the evaluations of ministry officials reveal the mechanisms for allowing and withholding submitted dramatic works and a theatre staging handbook which shows the practices of publishing theatrical works. An analysis of different evaluations of the same text allows for a hypothesis that the main aim of cryptotexts was the evaluation of ideological correctness of submitted works. Despite this main function it is possible to point out specific passages in the statements by the WUKPPiW officials which are similar to statements of Ministry officials. In both cases the evaluation pertains to the content and the planned fulfilment of the work and plays mainly a didactic function

Powojenna literatura polska i inne teksty kultury w świetle biuletynów Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z lat 1945–1956

W rozprawie doktorskiej przedstawiłam obraz powojennej literatury polskiej, jaki wyłania się z poufnych biuletynów urzędu cenzury. Analizowałam numery powstałe na przestrzeni jedenastu lat, między 1945 a 1956 r. Interesowały mnie przede wszystkim kwestie związane z literaturą i życiem literackim. Każdy rozdział poświęciłam odrębnemu zagadnieniu, jednak zawsze omawiałam materiał w kontekście sytuacji polityczno-kulturalnej, w jakiej powstał. W części pierwszej zatytułowanej "W poszukiwaniu definicji – czym były poufne biuletyny urzędu cenzury? Charakterystyka materiału źródłowego", przedstawiłam podstawowe informacje na temat biuletynów – cele, jakie stawiano poradnikom, ich budowę oraz charakter prezentowanego w nich materiału. Celem części drugiej pt. "Literatura oraz bieżące zjawiska literackie" była rekonstrukcja obrazu życia literackiego, jaki prezentowano w biuletynach. Interesowało mnie to, w jaki sposób omawiano piśmiennictwo, które powstawało już w powojennych warunkach geopolitycznych. Czy znajdziemy w periodykach dobrze rozpoznane strategie, jakimi „Mysia” starała się autora wychować lub wyeliminować? Czy kolejne numery pisma odzwierciedlały zmiany, jakim podlegało literackie powojnie? Na ile pisarstwo współczesne stanowiło ważny segment biuletynowych rozważań? W centrum moich zainteresowań znalazła się literatura, jednak w części trzeciej omówiłam zwięźle "Inne zjawiska kultury. Film, teatr i widowiska, radio, gry planszowe". Ciekawym przykładem na totalność PRL-owskiej cenzury jest zatrzymanie gry pt. Przygody w dżungli – planszówka została oceniona zgodnie z ówczesnymi oczekiwaniami niwelowania perspektywy kolonialnej. Na koniec głównych rozważań oddałam głos cenzorom, realizującym się na polu twórczości artystycznej – w części zatytułowanej "Przed właściwym podsumowaniem… Czyli cenzor jako artysta. Twórczość literacka funkcjonariuszy „Mysiej i okolic” przytoczyłam „dowody” na literackie zacięcie funkcjonariuszy, którzy ćwiczyli się nie tylko w trudnej sztuce kontrolowania innych, ale także w niełatwej, jak się okazuje, sztuce tworzenia własnych utworów literackich. W Podsumowaniu zsyntetyzowałam wyniki obserwacji dotyczące tego, w jaki sposób literatura (i inne dziedziny sztuki) były prezentowane na łamach tworzonych w latach 1945–1956 poufnych biuletynów dla cenzorów. Analiza materiału archiwalnego pozwoliła wysunąć wniosek, że poradniki pełniły przede wszystkim rolę normatywną, wskazując, jakie należało stosować kryteria oceniania aktualnych wydarzeń i zjawisk kultury. Dlatego też w piśmie dominowały bieżące problemy życia literackiego i kulturalnego kraju.Praca powstała jako część projektu grantowego pt. "Powojenna literatura polska w świetle kryptotekstów (na podstawie biuletynów Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z lat 1945–1956)", finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (Preludium 12, UMO-2016/23/N/HS2/01798, okres realizacji 2017–2020, kierownik: Anna Wiśniewska-Grabarczyk)

Noty o książkach

Publikacja dofinansowana przez katedry literaturoznawcze Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Łódzkiego

Kako cenzurirati igru na ploči

The Case of Przygody w dżungli [Jungle Adventures], A Polish Board Game Censored in 1954 This paper describes a case of censorship of a board game in post-war Poland. The source material is the classified Bulletin [Biuletyn] for censors from March 1954 in which the board game Przygody w dżungli [Jungle Adventures] is described. The game was banned for its imperialistic messages. However, a modified version of the game was published only two years later.Slučaj Przygody w dżungli [Pustolovine u džungli], poljske igre cenzurirane 1954. godine U radu se opisuje slučaj cenzuriranja igre na ploči u poslijeratnoj Poljskoj. Izvor je tajni Bilten [Biuletyn] za cenzore iz ožujka 1954. u kojem se ocjenjuje igra na ploči Przygody w dżungli [Pustolovine u džungli]. Igra je bila zabranjena zbog imperijalističkih poruka. Međutim, preinačena modificirana inačica igre objavljena je samo dvije godine poslije toga

Archiwalia „pionierskiego” okresu powojennej cenzury. Literatura w poufnych biuletynach urzędu cenzury (1945–1951)

In the article, the author describes literary and cultural topics included in classified bulletins of the censorship office, escrowed in a file stored in the National Archives in Poznań entitled Instruction-Training Bulletins 1945–1951. Apparently, the collection has not been studied so far. The file contains nine issues of bulletins from the “pioneering” period of post-war censorship: the collection opens with two bulletins from 1945, from May and June, two from 1948 and two from 1949, as well as one issue each from 1950 and 1951, besides one undated bulletin, however, written certainly after November 1946 and before 30 October 1948. The editorial board of the periodical included various materials about the activities of the Control Office, articles, censor reviews, reports, as well as hints and guidelines intended to come to the aid of employees evaluating various types of writing. Although the magazine was still searching for its formula, from the beginning it carried out training and instructional tasks, emphasizing the formation of an exemplary employee of “Mysia” and field delegations.W artykule omówiono zagadnienia literackie i kulturalne zamieszczane na łamach poufnych biuletynów urzędu cenzury zdeponowanych w przechowywanej w Archiwum Państwowym w Poznaniu teczce o tytule Biuletyny Instrukcyjno-Szkoleniowe 1945–1951. Jak się wydaje, zbiór nie został dotąd opracowany. W teczce znajduje się dziewięć numerów biuletynów z „pionierskiego” okresu powojennej cenzury: zbiór otwierają dwa biuletyny z 1945 roku – z maja i czerwca, dwa z 1948 roku i dwa z 1949 roku oraz po jednym numerze z 1950 i 1951 roku, poza tym jeden biuletyn niedatowany, jednak sporządzony z pewnością po listopadzie 1946 roku, a przed 30 października 1948 roku. Redakcja periodyku zamieszczała różnego rodzaju materiały na temat działalności Urzędu Kontroli, artykuły, recenzje cenzorskie, sprawozdania oraz wskazówki i wytyczne mające przyjść z pomocą pracownikom oceniającym różne typy piśmiennictwa. Mimo że pismo szukało nadal swojej formuły, od początku realizowało szkoleniowo-instruktażowe zadania, kładąc nacisk na wykształcenie wzorowego pracownika „Mysiej” i delegatur terenowych

Can Literature „speak culinary”? On Example of Categories of Elderly and Youth

In this paper I examine how culinary scenes correspond with categories of elderly and youth. Texts I analyse differ in terms and the amount of culinary aspects — from simple enumeration of side and main dishes to more detailed culinary scenes which are often remembered by the readers. The author of this paper is going to examine the ritual of tea brewing as performed by nubiles which is characteristic for the 19th century literature. The most important is to reveral causes and consequences of this ritual. In the second part of the paper there will be analysed socialist-realist novel, which depicts old and young people engaged in the act of eating. I debate whether the elderly and the youth are depicted similarly in the culinary context. Additionally, I devote some attention to gender differences.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00

Biuletyny polskiego urzędu cenzury z lat 1945–1956. Rekonesans

The aim of the article is to discuss selected research perspectives offered by the bulletins of the censorship office created in Poland from 1945 to 1956. Due to the chiefly confidential nature of the analysed documents I defined them as classified papers, ordered by the state, directed mainly to censors. These documents were internally circulated in the Main and Voivodship Offices of Control of Press, Publications and Shows. Due to their aim bulletins played an informational, tutorial or training role, and functioned as a type of a guide for censorship practices. Due to the distribution they are cryptotexts (i.e. classified texts of intentionally limited distribution). In the article I discussed the state of knowledge on the bulletins and I also considered the context-based identity conditions of the periodical. I indicated the pitfalls which accompany any attempt at recreating the profile of the implied censor and I discussed the language of the bulletins. I also indicated the content of the paper. Bulletins presented mainly the materials on censorship and on the organisations of work in the Office of Control. The research material consists of both articles from the editorial office and from the voivodship’s offices (i.e. censorship reviews, reports, letters from the censor units or from the particular censors) and even literary attempts of the censors themselves.W artykule omawiam wybrane aspekty biuletynu urzędu cenzury z lat 1945–1956. Biuletyn był poufnym, skierowanym przede wszystkim do cenzorów i tworzonym na zamówienie państwa wewnętrznym pismem Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; ze względu na cel pełnił funkcję szkoleniową, instruktażową i informacyjną; z uwagi na sposób dystrybucji biuletyn to kryptotekst, czyli tekst poufny o celowo ograniczonej dystrybucji. W artykule przedstawiłam stan badań nad biuletynami i warunki tożsamości pisma. Omówiłam także sylwetkę “idealnego” cenzora w perspektywie zależności kontekstowej. Przybliżyłam ponadto problematykę, jaką poruszano w piśmie, w którym prezentowano przede wszystkim materiały na temat cenzury oraz działalności Urzędu Kontroli; publikowano artykuły odredakcyjne oraz materiały z terenu (recenzje cenzorskie, sprawozdania, bilanse, listy nadsyłane przez zespoły cenzorskie lub konkretnych pracowników), a nawet twórczość literacką samych cenzorów

„Kaktus” in statu nascendi Włodzimierz Scisłowski i satyryczne pismo „Kaktus” w dokumentach cenzorskich Polski Ludowej (cz. 2. Ingerencje cenzorskie)

The article aims to discuss the censorship strategies applied to works by Włodzimierz Scisłowski submitted for publication in the satirical magazine Kaktus [Cactus] in 1957–1960. The source material is a collection of cryptotexts, i.e. confidential documents evaluating articles from the weekly, created at Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu [WUKPPiW, Voivodship Office for the Control of the Press, Publications and Public Performances in Poznan]. Censors interfered with Scislowski’s satirical works – epigrams, poems, ballads, accusing the author of negative and exaggerated depictions of the political and social reality of the country. Some of the works were released after introducing changes imposed by the censorship office; some were not allowed for publication.Celem artykułu jest omówienie strategii cenzorskich stosowanych wobec utworów Włodzimierza Scisłowskiego złożonych do publikacji w piśmie satyrycznym „Kaktus” w latach 1957–1960. Materiał źródłowy stanowi zbiór kryptotekstów, czyli poufnych dokumentów oceniających artykuły z tygodnika, powstały w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu. Cenzorzy ingerowali w utwory satyryczne Scisłowskiego – we fraszki, wiersze, poematy, ballady, zarzucając autorowi złośliwe i przejaskrawione przedstawianie rzeczywistości politycznej i społecznej kraju. Część utworów ukazała się po wprowadzeniu narzuconych przez urząd cenzury zmian, część nie została dopuszczona do publikacji

„Kaktus” in statu nascendi Włodzimierz Scisłowski i satyryczne pismo „Kaktus” w dokumentach cenzorskich Polski Ludowej (cz. 1. Wprowadzenie)

The article aims to introduce the reader to the censorship strategies applied to works by Włodzimierz Scisłowski submitted for publication in the satirical magazine Kaktus [Cactus] in 1957–1960. The source material is a collection of cryptotexts, i.e. confidential documents evaluating articles from the weekly, created at Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu [WUKPPiW, Voivodship Office for the Control of the Press, Publications and Public Performances in Poznan]. Censors interfered with Scislowski’s satirical works – epigrams, poems, ballads, accusing the author of negative and exaggerated depictions of the political and social reality of the country. Some of the works were released after introducing changes imposed by the censorship office; some were not allowed for publication.Celem artykułu jest wprowadzenie do omówienia strategii cenzorskich stosowanych wobec utworów Włodzimierza Scisłowskiego złożonych do publikacji w piśmie satyrycznym „Kaktus” w latach 1957–1960. Materiał źródłowy stanowi zbiór kryptotekstów, czyli poufnych dokumentów oceniających artykuły z tygodnika, powstały w Wojewódzkim Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Poznaniu. Cenzorzy ingerowali w utwory satyryczne Scisłowskiego – we fraszki, wiersze, poematy, ballady, zarzucając autorowi złośliwe i przejaskrawione przedstawianie rzeczywistości politycznej i społecznej kraju. Część utworów ukazała się po wprowadzeniu narzuconych przez urząd cenzury zmian, część nie została dopuszczona do publikacji