Oecofinale

Eindelijk ben ik aan het andere eind van de rijstebrijberg uitgekomen. Het schrijven van een Oecologische Flora vormt natuurlijk een geweldige uitdaging, maar het draineert wel je energie volledig. Het is een enorme opluchting dat nu een punt kan worden gezet achter een twaalfjarige noodtoestand met soms barre arbeidsomstandigheden. En goddank zijn er nu meer schouders om FLORON te dragen dan een paar jaar geleden. Ik verheug me op de samenwerking met Leni en Wout. Over deel vijf van de OecoFlora nog het volgende. De omvang zal ditmaal 400 bladzijden bedragen. Dat is ook wel hard nodig, want veel van de oecologisch boeiendste gewassen komen in dit deel aan bod. Vooral Russen en Cypergrassen vergden een fikse duik in de nieuwste hydrologische inzichten. Uitweidingen bij een aantal grassen en Cypergrassen betreffen duinlandschappen, zandverstuivingen, riet- en biezencultuur, riet- en blauwgraslanden, duinvalleien en trilvenen. Buitensporig lang is de inleiding op de Grassenfamilie (27 blz.) geworden, vooral door het grote aantal vegetatietypen, schimmels (ruim 70) en insekten (meer dan 250) dat hier om aandacht vroeg. Voor deze laatste alleen al werden tegen de twintig specialisten geraadpleegd. Onder de individuele soorten is Riet met 15 blz. aan tekst en illustraties verre de kampioen. Behalve alle inheemse grassen, schijngrassen en Orchideeën (plus nog een paar bol- en knolgewassen, water- en oeverplanten) worden zo’n 30 insekten, 25 zwammen, 2 lichenen en 4 mossen afgebeeld. Voor één ding moet nog een oplossing worden gezocht: de referenties — ladenkasten vol — die toegankelijk gemaakt moeten worden en waarvoor in het boek door de gekozen opzet geen plaats is

Boekbespreking 1

Werkgroep Florakartering Drenthe, Atlas van de Drentse Flora. Assen, 1999. Uitgeverij Schuyt & Co., ISBN 90 6097 485 9, NLG 98,50. Recenseren van een zo doorwrocht werkstuk als de Atlas van de Drentse Flora is een tamelijk ondankbare taak: de samenstellers hebben nauwelijks iets te wensen overgelaten. Behalve verspreidingskaarten biedt deze atlas toelichtende teksten per soort en per oecologische soortengroep, algemene beschouwingen van methodische, technische, oecologische en geografische aard, en een bonte verscheidenheid aan illustraties. Alles waarvan een atlasmaker zich rekenschap hoort te geven, wordt in deze atlas ook inderdaad verantwoord. Op iedere bladzijde is duidelijk dat de scribenten meer dan wie anders ook vertrouwd zijn met hun gebied en met hun stiel. Ik weet niet hoe het Drentse equivalent van ‘gründlich’ luidt, maar wel dat het zeker op dit werk van toepassing is

Kleinbloemige salie (Salvia verbenaca L.) terug in Nederland

In the past Salvia verbenaca occurred as a native, albeit very rare plant in two parts of the Netherlands, viz. the southwestern province of Zeeland and the riverine area in the eastern province of Gelderland. Because it was not recorded anymore after 1948, it was considered extinct. Excluding the 1989 man-made locality in the north, it was rediscovered in 2000 on a dike along the Wester Scheldt, probably on the same spot where it was erroneously identified as Salvia pratensis in 1981. Also in the past such mistakes occurred for other localities in Zeeland

Das Rubetum taxandriae ass. nov. (Lonicero-Rubion silvatici, Lonicero-Rubetea plicati) : eine neue Brombeer-Assoziation im Gebiet der belgischen und niederländischen "Kempen"

Bramble scrubs are among the least known and understood vegetation types in Europe. In the Dutch National Vegetation Overview, three associations belonging to the Lonicero-Rubion silvatici were distinguished, viz. the Rubetum grati, Rubetum silvatici, and Rubetum pedemontani. During several vegetation mapping projects and Rubus excursions, a distinct type of bramble scrub was recorded repeatedly in the Campine in the province Noord-Brabant in the southern part of the Netherlands. In this paper, this scrub is described as a new association, the Rubetum taxandriae Haveman, de Ronde & Weeda, with R. taxandriae, R. campaniensis, and R. baronicus as character species, and R. insectifolius as regional character species. Variation, ecology and distribution of this new association are given and discussed, and two subassociations are distinguished. The differences with the Rubetum silvatici, to which this community was believed to belong, are discussed. Based on an earlier analysis of the centres of diversity of the genus Rubus in the Netherlands, it is supposed that the Rubetum silvatici in its circumscription in the Dutch National Vegetation Overview can be divided in more regionally distributed communities, partly as subassociations of the Rubetum silvatici, partly as independent associations.Brombeergebüsche gehören zu den am wenigsten bekannten Vegetationstypen in Europa. Bisher wurden drei Assoziationen für die Niederlande beschrieben: Rubetum grati, Rubetum silvatici und Rubetum pedemontani. Bei verschiedenen Kartierungsarbeiten und Exkursionen wurde in "De Kempen" in der Provinz Noord-Brabant im südlichen Teil der Niederlande mehrmals ein abweichendes Gebüsch beobachtet. Dieses Gebüsch wird hier als neue Assoziation: Rubetum taxandriae Haveman, de Ronde & Weeda beschrieben, mit R. taxandriae, R. campaniensis und R. baronicus als Kennarten und R. insectifolius als regionaler Kennart. Artenverbindung, Ökologie und Verbreitung werden erörtert, und zwei Subassoziationen werden beschrieben. Der Unterschied zum Rubetum silvatici wird diskutiert. Aufgrund einer früher publizierten Analyse von Diverzitätszentren der Gattung Rubus in den Niederlanden wird angenommen, dass das Rubetum silvatici dort in mehrere regional verbreitete Gebüschtypen aufgespalten werden kann, teilweise als Subassoziationen, teilweise vielleicht besser als eigene Assoziation

Habitat and management preference of Bromus racemosus L., a rare species in mesic meadows of Northwest Europe

Bromus racemosus L. is a rather rare grass species of moist meadows. It has strongly decreased in the course of the 20th century due to intensification of agricultural grassland management, and is therefore included in Red Lists of several European countries. Its winter annual life-cycle is remarkable for a species of permanent grasslands. The aim of this study is to determine the habitat preference and optimal management of B. racemosus in the Netherlands and surrounding countries. Vegetation, soil and hydrological data from 28 sites in the Netherlands have been compared with B. racemosus cover, and with vegetation data from surrounding countries. The results indicate that B. racemosus is characteristic of Molinio- Arrhenatheretea meadows with good mineralisation and aftermath grazing. The optimum lies in grasslands of the alliance Alopecurion pratensis (Deschampsion cespitosae), but the species ranges from wetter Calthion palustris meadows to drier Arrhenatherion elatioris and Cynosurion cristati grasslands. It prefers intermediate nutrient levels and hydrological conditions (mesic sites), but within this range the highest cover is found in relatively nutrient rich and dry sites. Because of the absence of a seedbank and a low dispersal capability, B. racemosus is vulnerable to changes in grassland management. A management of mowing after 15 June and aftermath grazing is most suitable, since it enables fruit ripening and the maintenance of an open sward, needed for germination and development. The risk of extinction is likely to be higher in flat polders than in floodplain sites with natural relief, where the species may shift between belts in different years.</p

Riempjes (Corrigiola litoralis L.) terug in het rivierengebied

Until the mid-20th century, Corrigiola litoralis was recorded from river banks in several parts of the Dutch riverine area where it mainly occurred along the River Meuse and the River Waal. For a few decades, the species appeared to have become extinct in this habitat due to river canalisation and intensive agriculture, but in recent years it has been found again on river sides. In 1999, a single specimen was observed on a gravel bank along the River Meuse. In the Nijmegen region, the species seems to have reclaimed its former area along the River Waal. After the re-emergence of active sandy levees due to nature rehabilitation projects and several flood events, the species has become gradually more numerous there since 1996. Hitherto, Corrigiola litoralis has occupied four floodplains in the Nijmegen region. The species shows a preference for sandy to gravely deposits located near the river which are subject to strong morphological dynamics due to erosion and sedimentation by water currents. The sites are open and fully exposed. The moisture content of the substrate varies from moist to very dry in summer. A further increase of the species along the River Waal and River Meuse (Grensmaas) is expected due to habitat improvement resulting from nature development projects. Possibly, the species will also profit from the ongoing climate change

Herstel en ontwikkeling van laagdynamische, aquatische systemen in het rivierengebied

Na een inleiding (Hoofdstuk 1) beschrijft het rapport achtereenvolgens de macro-evertebraten (Hoofdstuk 2); de vissen, amfibieën en reptielen (Hoofdstuk 3); en de waterplanten van het rivierengebied (Hoofdstuk 4). Hoofdstuk 5 beschrijft de uitgevoerde GIS analyse en presenteert de resultaten en de kansenkaarten. Alle gegenereerde kaarten zijn opgenomen in twee bijlagerapporten. Hoofdstuk 6 geeft een discussie van het uitgevoerde onderzoek ten aanzien van de methode, de beschikbare gegevens en de analyse en plaatst de resultaten in het licht van uitgevoerde herstelmaatregelen in het rivierengebied. Hoofdstuk 7 vat de voornaamste conclusies samen. Hoofdstuk 8 geeft een overzicht van de gebruikte literatuur

Habitat- und Managementpräferenz von Bromus racemosus L., einer seltenen Art in mäßig nährstoffreichen Feuchtwiesen Nordwesteuropas

Bromus racemosus L. is a rather rare grass species of moist meadows. It has strongly decreased in the course of the 20th century due to intensification of agricultural grassland management, and is therefore included in Red Lists of several European countries. Its winter annual life-cycle is remarkable for a species of permanent grasslands. The aim of this study is to determine the habitat preference and optimal management of B. racemosus in the Netherlands and surrounding countries. Vegetation, soil and hydrological data from 28 sites in the Netherlands have been compared with B. racemosus cover, and with vegetation data from surrounding countries. The results indicate that B. racemosus is characteristic of Molinio-Arrhenatheretea meadows with good mineralisation and aftermath grazing. The optimum lies in grasslands of the alliance Alopecurion pratensis (Deschampsion cespitosae), but the species ranges from wetter Calthion palustris meadows to drier Arrhenatherion elatioris and Cynosurion cristati grasslands. It prefers intermediate nutrient levels and hydrological conditions (mesic sites), but within this range the highest cover is found in relatively nutrient rich and dry sites. Because of the absence of a seedbank and a low dispersal capability, B. racemosus is vulnerable to changes in grassland management. A management of mowing after 15 June and aftermath grazing is most suitable, since it enables fruit ripening and the maintenance of an open sward, needed for germination and development. The risk of extinction is likely to be higher in flat polders than in floodplain sites with natural relief, where the species may shift between belts in different years.Bromus racemosus L. ist eine ziemlich seltene Grasart der Feuchtwiesen. In den Niederlanden wird sie in zwei Unterarten unterteilt, subsp. racemosus und subsp. commutatus, die in anderen Ländern meist als separate Arten aufgefasst werden (SPALTON 2002). Die vorliegende Arbeit befasst sich hauptsächlich mit B. racemosus s.str. (= B. racemosus subsp. racemosus). Bromus racemosus gehört innerhalb der Gattung zu Bromus s.str., mit einjährigen, auf anthropogene Standorte beschränkte Arten (Anökophyten). Das Areal von B. racemosus umfasst weite Teile Europas. In vielen Ländern steht sie auf der Roten Liste, weil sie aufgrund der Intensivierung der Landwirtschaft in den letzten Jahrzehnten in starkem Rückgang begriffen ist. Ihr winterannueller Lebenszyklus ist bemerkenswert für eine Sippe des Dauergrünlands. Die Samen keimen sofort nach der Reifung, sobald sie feucht werden. Dies verhindert die Bildung einer Samenbank (LUTZ 1996, JENSEN 2004). Die vorliegende Studie soll das Wissen über die Habitat- und Managementpräferenz von B. racemosus in den Niederlanden und den benachbarten Gebieten vergrößern. Dazu wurden der Einfluss von abiotischen Bedingungen und der Grünlandbewirtschaftung auf ihre Abundanz und ihre syntaxonomische Position untersucht

Herstel en ontwikkeling van laagdynamische, aquatische systemen in het rivierengebied

Na een inleiding (Hoofdstuk 1) beschrijft het rapport achtereenvolgens de macro-evertebraten (Hoofdstuk 2); de vissen, amfibieën en reptielen (Hoofdstuk 3); en de waterplanten van het rivierengebied (Hoofdstuk 4). Hoofdstuk 5 beschrijft de uitgevoerde GIS analyse en presenteert de resultaten en de kansenkaarten. Alle gegenereerde kaarten zijn opgenomen in twee bijlagerapporten. Hoofdstuk 6 geeft een discussie van het uitgevoerde onderzoek ten aanzien van de methode, de beschikbare gegevens en de analyse en plaatst de resultaten in het licht van uitgevoerde herstelmaatregelen in het rivierengebied. Hoofdstuk 7 vat de voornaamste conclusies samen. Hoofdstuk 8 geeft een overzicht van de gebruikte literatuur