Zadovoljstvo poslom kod osoba sa intelektualnom ometenošću

Посао је важан део живота сваког одраслог човека. Посебно је значајан за особе са интелектуалном ометеношћу јер им пружа прилику за остваривање социјалне улоге у друштву и могућност да буду равноправни чланови друштва у ком живе. Задовољство послом представља скуп позитивних осећања и статова које запослени имају према свом послу. Организациона ограничења представљају ситуације на радном месту или услове рада који отежавају или онемогућавају успешно извршавање радних задатака и стога негативно утичу на учинак запослених. Главни циљ овог истраживања јесте утврдити колико су особе са интелектуалном ометеношћу, запослене у заштитним радионицама, задовољне својим послом, са посебним освртом на утицај организационих ограничења на њихово задовољство послом. За процену задовољства послом коришћена је Скала задовољства послом (Measure of job satisfaction; Brayfield-Roth, 1951), а за процену организационих ограничења коришћена је Скала организационих ограничења (The Organizational Constrains Scale; Peters & O' Connor, 1980). Истраживање је спроведено у четири Предузећа за професионалну рехабилитацију и запошљавање особа са инвалидитетом у Нишу и Крагујевцу. Узорком је обухваћено 43 испитаника, оба пола, са лаком интелектуалном ометеношћу. Анализом резултата утврђено је да је највећи број испитаника јако задовољан својим послом, као и да су организациона ограничења која перципирају углавном ниска. У раду су детаљније представљени резултати истраживања, као и његова ограничења, а дате су и препоруке будућим истраживачима.Work is an important part of adults life. It is especially important for the people with intellectual disabilities because it provides them a chance to actualize social role in the society and an opportunity to be equal members of the society in which they live in. Job satisfaction represents a set of positive feelings and attitudes that employees have towards the work they do. Organizational constraints are situations at work or work conditions that make successful carrying out of the work tasks difficult or impossible and that is why they negatively affect performance of the employees. The main goal of this research is to establish are people with intellectual disabilities who work in sheltered workshops satisfied with their job and to establish the influence of organizational constraints on their job satisfaction. For evaluation of job satisfaction we used a Job satisfaction scale (Measure of job satisfaction; Brayfield-Roth, 1951) and in order to estimate organizational constraints we used The organizational constraints scale (The Organizational Constrains Scale; Peters & O' Connor, 1980). The research was conducted in four sheltered workshops in Nis and Kragujevac. The sample included 43 examinees with mild intellectual disability and both sexes. Analysis of the results has established that the most of examinees are very satisfied with their work, as well as the organizational constraints are very low. More details of the results, limitations of research as well as the recommendations for other researchers are presented in this paper

The Use of a Picture Activity Schedele for Vocal Stereotypy Reduction in a Child with Autism

Children with ASD exhibit auto-stimulatory behaviour of different types, with the most common behavioural problem being auto-stimulatory stereotyped behaviour. It is believed that vocal auto-stimulatory behaviour occurs because the individuals with ASD do not receive sufficient stimulation from their environment and therefore have the need to stimulate themselves by emitting vocal stereotypy of different form and magnitude. The participant is a 10-year-old boy diagnosed with ASD. The intervention used was a picture activity schedule. Results showed an immediate decrease in self-stimulatory behaviour upon implementation of the intervention, with a 100% success rate. There is insufficient research on the implementation of picture activity schedules in order to reduce self-stimulatory behaviour in children with ASD. The present study shows that picture activity schedules can be used in certain situations where it is inappropriate to exhibit self-stimulating behaviour. It is not certain if the picture activity schedule functioned as a prompt for the participant to actively engage in his spare time, or if it functioned as a discriminative stimulus for situations when the problem behaviour is inappropriate. The social validity of the intervention was discussed, as well as suggestions for future research implementation

POVEZANOST I PREDIKTORI RAZVOJA VEŠTINA SAMOPOMOĆI I PRISUSTVA BARIJERA U PODUČAVANJU KOD DECE SA INTELEKTUALNOM OMETENOŠĆU I POREMEĆAJIMA IZ SPEKTRA AUTIZMA

Praktične veštine predstavljaju skup aktivnosti koje omogućavaju samostalno funkcionisanje u različitim oblastima života, a za njihovo usvajanje kod osoba sa intelektualnom ometenošću (IO) i poremećajima iz spektra autizma (PSA) neophodno je nesmetano podučavanje. Cilj istraživanja je utvrditi korelaciju između nivoa razvoja veština samopomoći i prisustva barijera u podučavanju. Sekundarni cilj je ispitati prediktore na stepen razvoja veština samopomoći, kao i prisustva barijera u podučavanju. Uzorak je obuhvatio 53 ispitanika različitog pola i uzrasta, dijagnostikovanih sa IO ili PSA. Stepen usvojenosti veština samopomoći utvrđen je primenom Ček-liste za procenu veština samopomoći (Verbal Behavior Milestones and Assessment protocol – VB Mapp Self Care Checklist Supplement – Sundberg, 2008), dok je prisustvo barijera u podučavanju utvrđeno primenom Skale za procene barijera u podučavanju (VB-Mapp Barriers Assessment – Sundberg, 2008). Rezultati ovog istraživanja ukazuju da pol i dijagnoza ispitanika nisu značajni prediktori stepena razvoja veština samopomoći kao ni barijera u podučavanju. Ispitanici koji pripadaju najmlađoj uzrasnoj grupi imaju niži stepen razvoja samopomoći od ispitanika iz srednje i najstarije uzrasne grupe, i iskazuju više barijera u podučavanju od ispitanika iz starijih uzrasnih grupa. Ispitanici koji imaju najviše barijera u podučavanju imaju najniži stepen razvoja veština samopomoći. Dobijeni rezultati ukazuju na potrebu za otklanjanjem barijera u podučavanju tokom tretmana dece sa IO i PSA od najranijeg uzrasta, kako bi se omogućilo nesmetano podučavanje veština samopomoći, ali i drugih veština. Od značaja je ispitati koje su najučestalije barijere u podučavanju obe grupe ispitanika i u kojim domenima veština samopomoći ispoljavaju najviše deficita

TYPES OF TREATMENTS USED BY PARENTS OF CHILDREN WITH AUTISM

There is a large number of treatment types offered to parents of children diagnosed with autism spectrum disorders (ASD), but they are particularly vulnerable to the promoters of pseudoscience, which can lead to the use of ineffective types of treatment. This study represents an attempt to document the types of treatments used by parents of children with ASD in the Republic of Serbia. Secondary aim was to determine if certain parent or child characteristics influenced the types of treatments used. Modified version of survey constructed and conducted by Green, et al. (2006) was used. Nearly all (n=85) of the 86 treatments listed in our survey were being currently used or used in the past by at least one parent and the most commonly used treatment is speech and language therapy. The treatments were grouped into ten categories and the most commonly used is other treatments (80.6%), followed by standard therapies (79.2%) and vitamin supplements (65.3%).  It is also of great importance to educate the parents of children with ASD about evidence-based treatments and on how to distinguish them from treatments that do not have empirica

Trening socijalnih veština sa učenicima sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom

Deficiti u domenu socijalnih veština kod učenika sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom mogu dovesti do pojave vršnjačkog odbacivanja, rizika da budu žrtve vršnjačkog nasilja, anksioznosti i depresije. Trening socijalnih veština predstavlja jednu od potencijalnih intervencija kojom se može unaprediti socijalno funkcionisanje dece, ali se pregledom dostupne literature uočava nedovoljan broj radova na teritoriji Republike Srbije u vezi sa primenom treninga u ovoj populaciji učenika. Cilj ovog rada je da se predstavi grupni trening socijalnih veština za učenike sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom koji se realizuje u Osnovnoj školi za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom „Miloje Pavlović“, u Beogradu. Realizacija treninga se oslanja na metodologiju dr Džeda Bejkera, jednog od poznatijih autora u oblasti treninga socijalnih veština dece sa poremećajem iz spektra autizma. Nakon aktivnosti procene socijalnih veština koje je potrebno razvijati i unapređivati, određuju se adekvatne strategije koje bi bile najefikasnije za podučavanje. Direktan rad sa decom odvija se kroz strukturisano učenje koje podrazumeva identifikovanje potrebe za učenje određene veštine, davanje didaktičkih instrukcija, modelovanje, igranje uloga i vežbanja unutar i van grupe. Trening se na ovaj način realizuje dva puta nedeljno, za dve grupe učenika (mlađi i stariji školski uzrast) u trajanju od 60 minuta. Dosadašanja primena treninga i procena njegove socijalne validnosti iz perspektive roditelja ukazuju na to da je trening prihvatljiv i efikasan način za unapređivanje socijalnog funkcionisanja ove dece

Trening socijalnih veština sa učenicima sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom

Deficiti u domenu socijalnih veština kod učenika sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom mogu dovesti do pojave vršnjačkog odbacivanja, rizika da budu žrtve vršnjačkog nasilja, anksioznosti i depresije. Trening socijalnih veština predstavlja jednu od potencijalnih intervencija kojom se može unaprediti socijalno funkcionisanje dece, ali se pregledom dostupne literature uočava nedovoljan broj radova na teritoriji Republike Srbije u vezi sa primenom treninga u ovoj populaciji učenika. Cilj ovog rada je da se predstavi grupni trening socijalnih veština za učenike sa Aspergerovim sindromom/visokofunkcionalnim autizmom koji se realizuje u Osnovnoj školi za učenike sa smetnjama u razvoju i invaliditetom „Miloje Pavlović“, u Beogradu. Realizacija treninga se oslanja na metodologiju dr Džeda Bejkera, jednog od poznatijih autora u oblasti treninga socijalnih veština dece sa poremećajem iz spektra autizma. Nakon aktivnosti procene socijalnih veština koje je potrebno razvijati i unapređivati, određuju se adekvatne strategije koje bi bile najefikasnije za podučavanje. Direktan rad sa decom odvija se kroz strukturisano učenje koje podrazumeva identifikovanje potrebe za učenje određene veštine, davanje didaktičkih instrukcija, modelovanje, igranje uloga i vežbanja unutar i van grupe. Trening se na ovaj način realizuje dva puta nedeljno, za dve grupe učenika (mlađi i stariji školski uzrast) u trajanju od 60 minuta. Dosadašanja primena treninga i procena njegove socijalne validnosti iz perspektive roditelja ukazuju na to da je trening prihvatljiv i efikasan način za unapređivanje socijalnog funkcionisanja ove dece

Routines and rituals in early intervention

Rani intervencijski programi protežiraju funkcionalne ishode. Rana intervencija zasnovana na rutinama za decu sa razvojnim kašnjenjima podstiče saradnju između terapeuta i porodice, u cilju poboljšanja učešća dece u porodičnim rutinama sa ciljevima koje porodica protežira, a koji su u najboljem razvojnom interesu deteta. Kada su razvojne intervencije ugrađene u redovne rutine i aktivnosti deteta, naučene veštine su funkcionalnije. Intervencije se mogu integrisati u igru, u vreme obroka, vreme kupanja, ili kroz bilo koju drugu dnevnu rutinu. Aktivnosti koje čine opštu strukturu detetovog dana smatraju se rutinama. Unutar svake rutine postoji skup aktivnosti ili ponašanja koja se nazivaju rituali. Intervencija zasnovana na rutinama protežira rutine koje se dešavaju u prirodnom okruženju deteta, pri čemu terapeuti mogu da se fokusiraju na plasiranje novih veština, zasnovanih na svakodnevnim iskustvima. Pri prikupljanju jedinstvenog skupa obrazaca i rituala u svakodnevnom životu terapeut može da koristi polustrukturisani format intervjua. Svaki ritual u okviru rutine treba proceniti prema tome da li je neophodan za rutinu koja se dešava, da li olakšava dnevno funkcionisanje i na koji način promoviše nezavisnost deteta. Zadatak terapeuta koji se bave i sprovode ranu intervenciju je da usklade mogućnosti učenja u kontekstu dnevnih rutina sa željenim razvojnim i bihevioralnim ishodima za dete. Sprovođenjem ovakvog programa deca će imati najviše mogućnosti da nauče ciljane veštine, a roditelji će biti opremljeni informacijama koje su im potrebne za unapređenje razvoja deteta.Early intervention programs endorse functional outcomes. Early intervention based on routines for children with developmental delays, encourages collaboration between therapist and family, aiming to improve children's participation in family routines with family-promoted goals that are in the child's best developmental interests. When developmental interventions are incorporated into a child's regular routines and activities, the skills learned are more functional. Interventions can be integrated into playtime, mealtime, bath time, or any other daily routine. Activities that make up general structure of a child's day are considered routines. Within each routine is a set of activities or behaviors called rituals. Routine-based intervention endorse routines that occur in the child's natural environment, whereby therapists can focus on the placement of new skills, based on everyday experiences. In collecting a unique set of patterns and rituals in everyday life, the therapist can use a semi-structured interview format. Each ritual within the routine should be evaluated according to whether it is necessary for the routine that takes place, whether it facilitates daily functioning and how it promotes the child's independence. The task of early intervention therapist is to align learning opportunities in the context of daily routines with the desired developmental and behavioral outcomes for the child. By implementing this kind of a program, children will have the most opportunities to learn targeted skills, and parents will be equipped with information they need to improve their child's development

Routines and rituals in early intervention

Rani intervencijski programi protežiraju funkcionalne ishode. Rana intervencija zasnovana na rutinama za decu sa razvojnim kašnjenjima podstiče saradnju između terapeuta i porodice, u cilju poboljšanja učešća dece u porodičnim rutinama sa ciljevima koje porodica protežira, a koji su u najboljem razvojnom interesu deteta. Kada su razvojne intervencije ugrađene u redovne rutine i aktivnosti deteta, naučene veštine su funkcionalnije. Intervencije se mogu integrisati u igru, u vreme obroka, vreme kupanja, ili kroz bilo koju drugu dnevnu rutinu. Aktivnosti koje čine opštu strukturu detetovog dana smatraju se rutinama. Unutar svake rutine postoji skup aktivnosti ili ponašanja koja se nazivaju rituali. Intervencija zasnovana na rutinama protežira rutine koje se dešavaju u prirodnom okruženju deteta, pri čemu terapeuti mogu da se fokusiraju na plasiranje novih veština, zasnovanih na svakodnevnim iskustvima. Pri prikupljanju jedinstvenog skupa obrazaca i rituala u svakodnevnom životu terapeut može da koristi polustrukturisani format intervjua. Svaki ritual u okviru rutine treba proceniti prema tome da li je neophodan za rutinu koja se dešava, da li olakšava dnevno funkcionisanje i na koji način promoviše nezavisnost deteta. Zadatak terapeuta koji se bave i sprovode ranu intervenciju je da usklade mogućnosti učenja u kontekstu dnevnih rutina sa željenim razvojnim i bihevioralnim ishodima za dete. Sprovođenjem ovakvog programa deca će imati najviše mogućnosti da nauče ciljane veštine, a roditelji će biti opremljeni informacijama koje su im potrebne za unapređenje razvoja deteta.Early intervention programs endorse functional outcomes. Early intervention based on routines for children with developmental delays, encourages collaboration between therapist and family, aiming to improve children's participation in family routines with family-promoted goals that are in the child's best developmental interests. When developmental interventions are incorporated into a child's regular routines and activities, the skills learned are more functional. Interventions can be integrated into playtime, mealtime, bath time, or any other daily routine. Activities that make up general structure of a child's day are considered routines. Within each routine is a set of activities or behaviors called rituals. Routine-based intervention endorse routines that occur in the child's natural environment, whereby therapists can focus on the placement of new skills, based on everyday experiences. In collecting a unique set of patterns and rituals in everyday life, the therapist can use a semi-structured interview format. Each ritual within the routine should be evaluated according to whether it is necessary for the routine that takes place, whether it facilitates daily functioning and how it promotes the child's independence. The task of early intervention therapist is to align learning opportunities in the context of daily routines with the desired developmental and behavioral outcomes for the child. By implementing this kind of a program, children will have the most opportunities to learn targeted skills, and parents will be equipped with information they need to improve their child's development

Employment readiness in adults with intellectual disabilities

Introduction. Of all people with disabilities, persons with intellectual disabilities are the most numerous unemployed group who wait for a job the longest. In order to spend their day in a more productive way, these people spend time in centres and day-care centres within the system of social protection, but their motivation for work decreases over time. Objectives. The main goal of this research was to determine work readiness in adults with intellectual disabilities by assessing the specific dimension of work motivation, with special emphasis on determining differences in gender, level of formal education, type of family environment, and records in the National Employment Service. Methods. The convenience sample consisted of 78 respondents of both genders, users of services provided by associations for helping persons with intellectual disabilities in Belgrade. Work Readiness Scale (Rose et al., 2010) was used in this research. Results. Adults with intellectual disabilities were moderately interested in employment, but the obtained results differed from the estimated variables. Respondents who were professionally trained for work, as well as those who were registered in the records of the National Employment Service, showed proactive attitudes towards employment. Family support was insufficient and the lack of support was the most pronounced among the respondents living in foster families. No statistically significant differences were found with regard to gender. Conclusion. The obtained results indicate the need to provide professional support to adults with intellectual disabilities regarding the importance of working in integrated employment, with simultaneous cooperation with family members. Also, further research is needed in order to profile work readiness more clearly and adequately plan various services for the inclusion of adults with intellectual disabilities in the world of work.Uvod: Od svih osoba sa ometenošću najbrojniju grupu nezaposlenih čine osobe s intelektualnom ometenošću, koje najduže čekaju na posao. Kako bi kvalitetnije ispunile dan, ove osobe provode vreme u centrima i dnevnim boravcima u okviru sistema socijalne zaštite, ali vremenom dolazi do opadanja motivacije za zapošljavanje. Cilj: Cilj rada je da se procenom specifčne dimenzije radne motivacije utvrdi spremnost odraslih osoba s intelektualnom ometenošću na zaposlenje, sa posebnim osvrtom na utvrđivanje razlika u odnosu na pol, nivo formalnog obrazovanja, tip porodičnog okruženja i evidenciju u Nacionalnoj službi za zapošljavanje. Metode: Prigodnim uzorkom obuhvaćeno je 78 ispitanika oba pola, koji su korisnici usluga udruženja za pomoć mentalno nedovoljno razvijenim osobama na teritoriji Beograda. Za potrebe istraživanja primenjena je Skala spremnosti za rad (Work Readiness Scale). Rezultati: Odrasle osobe s intelektualnom ometenošću su umereno zainteresovane za rad, ali se dobijeni rezulati razlikuju u odnosu na procenjene varijable. Ispitanici koji su profesionalno osposobljeni za rad i oni koji su prijavljeni na evidenciju Nacionalne službe za zapošljavanje prikazuju proaktivni odnos prema zapošljavanju. Podrška porodice je nedovoljna, a nedostatak podrške je izražen kod ispitanika koji žive u hraniteljskim porodicama. Statistički značajne razlike u odnosu na pol ispitanika nisu utvrđene. Zaključak: Dobijeni rezultati ukazuju na potrebu za pružanjem stručne podrške odraslim osobama s intelektualnom ometenošću o značaju rada u otvorenoj privredi, uz istovremenu saradnju sa članovima porodičnog okruženja. Takođe, potrebna su dalja istraživanja u cilju jasnijeg proflisanja spremnosti na zaposlenje i adekvatnog planiranja različitih usluga za uključivanje odraslih osoba s intelektualnom ometenošću u svet rada

SHADOW TEACHERS OPINIONS ABOUT THEIR JOB RESPONSIBILITIES

Parents of children with disabilities are eligible to apply for additional services to aid their child in the education process. Parents frequently use the service of shadow teachers, but they often end up unsatisfied with the service and change shadow teachers repeatedly. The aimof this research is to a) examine shadow teachers' beliefs about their obligations; b) determine what are their obligations; c) determine what they believe is their level of proficiency in different areas of shadow teaching position and d) determine the discrepancy between what shadow teachers believe their job should be and what job obligations they were expected to do while shadowing a child.The instrument used was the survey distributed by Manansala & Dizon (2008), it was translated into Serbian language and modified. The sample consisted of 36 students of Faculty for Special education who currently work or have worked in the past as a shadow teacher.Since the sample consisted of shadow teachers who are also students of special education, it is expected that most of the sample believe that they are very proficient in all job areas. There was a huge discrepancy between what they believe is their job obligation and what their job responsibilities are in all five areas. Future research implications and study limitations were discussed