De patstelling voorbij? Complexe infrastructuurprojecten in een actor-netwerk perspectief toegepast op het Ringland-initiatief

Tegenwoordig stranden steeds meer grote infrastructuurprojecten in Vlaanderen. Ze lopen oeverloze vertraging op en riskeren zich een steeds beter georganiseerde oppositie op de hals te halen. Typisch voor deze complexe infrastructuurprojecten is de uitdaging om de diverse ruimteclaims en bijhorende effecten voor het milieu, de gezondheid en de leefbaarheid tot een gedeeld compromis uit te werken. Maar hier loopt het nu net fout bij de huidige planningsprocessen; het aantal betrokken actoren bij het plannen van deze complexe materie ligt op voorhand vast en houdt enkel rekening met de gevestigde infrastructuuractoren. Niche-actoren of bewonersgroepen die bij de transitie naar een duurzame mobiliteit onontbeerlijk zijn, worden buitengesloten en tekenen verzet aan, waardoor de projecten procedureslagen worden. De vraag is hoe het planningsproces eruit moet zien wil het dergelijke calvarietochten overstijgen. De situationele Living Lab (LL) benadering wint in deze planningscontext aan belang. Het daarbij adopteren van een actor-netwerk perspectief geeft inzicht in de opportuniteiten voor een oplossing; het karteren van de belangrijkste actoren, hun waarden en achterban, creëert immers mogelijkheden om te navigeren doorheen de complexiteit en subsystemen (beleidsarena’s) te identificeren om een gedeelde visie en project te bereiken. In deze paper doen we de toepassing voor het Ringlandinitiatief, dat kan gezien worden als een LL in de marge van het Oosterweelproject. Deze paper werpt een licht op de actor-netwerk ontwikkeling van Ringland, dat tracht om die patstelling te doorbreken. Waar liggen de opportuniteiten en kansen voor succes en wat kan het gevoerde beleid ervan opsteken

Gedeelde belangen : (on)gedeelde processen? Complexe realiteit doet de huidige planningsstrategieën daveren op zijn grondvesten

De huidige planningsstrategieën werken zichzelf tegen op weg naar een duurzamere mobiliteit. Ze weigeren de complexe realiteit met toenemende burgeremancipatie onder ogen te komen, en het afstemmen tussen de verschillende beleidsdomeinen blijkt moeilijk. Besluitvormingsprocessen, vnl. bij grote infrastructuurprojecten (LIPs), verworden steeds vaker tot procedureslagen en ware calvarietochten; planningsprocessen worden immers niet gedeeld met iedereen en good governance lijkt ver weg. Eerder werden al tevergeefs pogingen gewaagd om de die complexiteit werkbaar te maken en projecten in goede banen te leiden, waarbij een meer dynamische governance naar voorgeschoven werd. In een casestudie over het controversiële, reeds langlopende en voorlopig onbesliste LIP Oosterweelverbinding gaven de belangrijkste stakeholders in het project tijdens een rondetafelgesprek aan wat de zwakke plekken in het proces waren, waar ze liever gedeeld hadden in de besluitvorming en wat men daaruit moet leren bij het invullen van die nieuwe benadering. Ook werd gepolst naar hun visies voor de rol van de beloofde overkappingsintendant die de zaak weer zou openbreken. (Hoe) heeft men deze nieuwe aanpak een kans gegeven en wat verandert er aan de rollen ? Dat is de centrale vraag waarop deze paper een antwoord zoekt. Een jaar later blikken we terug op de uitkomsten van omgaan met complexiteit en in het bijzonder in het Oosterweeldossier. De huidige ideeën over, en de ambities en verwezenlijkingen van de intendant vergeleken met die van voorheen

Evolution of mobility governance in Flanders: opening up for bottom-up initiatives or suffering from lock-in?

Mobility policy in Flanders lacks a clear discourse on implementing the policy objectives for 2020 and beyond. Though mobility planning can show success stories, mobility problems seem to aggravate. For supra local mobility projects in Flanders the executive power often lies with deconcentrated administrations at the level of the province, this is e.g. the case for public transportation and major roads, where province boundaries impede public transport projects across borders. For local mobility plans, the local administration and council have the power. But as these local mobility plans have highly formalised procedures, they tend to be rigid frameworks or administrations and risk to be suffering from lock-in. There is a need for new dynamics in mobility policy in reference to present developments. Here bottom-up or outside-in initiatives can be regarded as the key to real change. To that end radical changes in the organisation and mobility planning itself are necessary to meet these new inititiaves from the bottum-up and outside-in. Next to hardware and software approaches or innovations to turn mobility planning more sustainable, we additionally propose in this paper an ‘orgware’ solution, demonstrated in some case studies. In these cases key actors of bottom-up projects and their associations with other actors are visualised. Furthermore barriers and potentials for implementation are formulated leading onto recommendations for further research in order to improve the implementation of the policy objectives

Citizen science on speed? Realising the triple objective of scientific rigour, policy influence and deep citizen engagement in a large-scale citizen science project on ambient air quality in Antwerp

Citizen science projects are increasingly recognised as catalyst for triggering behaviour change and building social capital around environmental issues. However, overview studies observe recurrent challenges in many citizen science projects in terms of combining high levels of data quality with deep citizen engagement and policy influence. This paper reports on the findings of the CurieuzeNeuzen project (www.CurieuzeNeuzen.eu), a large-scale citizen science project on air quality in Antwerp, delivering results in the three areas described above. Through CurieuzeNeuzen, 2,000 citizens studied the air quality levels in and around Antwerp in 2016 and were intensively deliberating on possible causes and solutions. Surveys were conducted at the start and towards the end of the project, with participants stating that their participation resulted in changed views and behaviour towards air pollution, mobility solutions, and city planning. The findings were picked-up academically and contributed to policy debates on air quality at city and regional level

What if large infrastructure project processes adopted a coevolutionary character? Discussing the merits and consequences for the OOSTERWEEL link project, ANTWERP

Book of proceedings: Annual AESOP Congress, Spaces of Dialog for Places of Dignity, Lisbon, 11-14th July, 2017In the quest for a more sustainable mobility, present mobility planning approaches do not prove effective. In particular in the case of large infrastructure projects (LIPs) this becomes manifest; realising LIPs has become tremendously difficult these days, resulting in many stranded projects. Previous LIP-research has shown that complexity is behind these struggles, in all its facets. Although decision makers often still focus merely on financial, technical and legal issues of complexity (Flyvbjerg, 2007; Priemus, 2007), it becomes increasingly clear that the influence of social and organizational complexity is heavily underestimated with respect to planning processes and procedures, see Figure 1 (Hertogh & Westerveld, 2010).Published versio

Unravelling the flemish mobility orgware : Analysing the role and relations of governmental institutions from the view of actor-networks in the transition to a sustainable mobility

Book of proceedings: Annual AESOP Congress, Definite Space – Fuzzy Responsibility, Prague, 13-16th July, 2015Mobility policy in Flanders faces major challenges regarding the liveability and sustainability. The Flemish government therefore wants to update the mobility system to the present needs and to launch the sustainable mobility transition. In this respect most mobility transition research focuses on (socio-) technical innovations (software) or infrastructural innovations (hardware), managing the demand side of mobility. However, the role and innovations of the organisational structure remained unclear. This research addresses this hiatus, by analysing the actors and factors of importance and their interconnections within the Flemish mobility system, and secondly by proposing possible orgware improvements. Hitherto there is no clear idea of how different mobility (related) organisations, e.g. companies, lobbies, governments, institutions and projects, are associated with each other. Moreover various innovations of the socio-technical nature challenge the present governance. Because the existing institutions and formal rules are regularly not (yet) harmonized with these innovations. To overcome these challenges and to accomplish the sustainable objectives, one needs to discover the underlying mechanisms and potentials of the mobility systems with regard to the travel, transport and traffic mobility markets. For that purpose, the analysis draws upon the literature of actor-network theory combined with institutional theory insights, both applied on conceptual mobility frameworks. Accordingly, we finally propose a conceptual framework for the analysis of the Flemish orgware, in order to come up with possible improvements regarding sustainability objectives.Published Versio