Analysing cognitive structures: the lexical frame of pain

The discussion aims at sketching out the cognitive frame of PAIN and showing the interrelations between its elements. The semantic analysis of the elements of the frame shall be conducted on the basis of English lexical units

Why values are precious?

"There is a long-standing superstition that values calls for sacrifices in real life to be compensated by God in the eternal one. Consequently the picture of an honest follower of certain moral rules has been strongly associated with poverty, while success in creation of business and wealth has had to be based on a cynical approach to life. This idea refers much more to corporations than to individual people, since the former are often viewed to a greater extent as mechanical constructions rather than groups of people. Even if business founders, like John D. Rockefeller, Andrew Carnegie or Andrew Mellon, claimed to follow clear moral guidelines, they faced an outcry from their critics, who insisted that such declarations were nothing but a mocking attempt to cover the reality of an undisturbed drive for money and power. Now, when some corporations, however changed, have existed and succeeded for more than 100 years, researchers can analyse in depth the foundations of their development, looking at the factors holding such organisations together and stimulating their development. This article attempts to show how the business sciences have evolved, starting from a completely technical approach to corporate structures and functioning, gradually recognising the importance of more tacit factors, and finally getting to the point at which values are considered to create the fabric of modern firms."(...

Polsko-angielskie wyrazy pokrewne i dublety. Ewolucja morfosemantyczna wybranych rdzeni praindoeuropejskich w pokrewne leksemy w języku polskim i angielskim

The following article will attempt to visualise the relationship between Polish and English by presenting selected examples of cognates and doublets (so called ‘etymological twins’, or related words found in one language) in both languages, following their etymology and the semantic and morphological changes to which they were subject. The evolution of the Proto-Indo-European roots *lendh- ‘loin’, *sh2el- ‘salt’ *ph3i- ‘drink’ *seh₁- ‘to impress, insert; to sow, plant’ will be investigated, as well as the morphological and semantic changes the words descending from these roots have undergone, such as the use of metaphor, metonymy, specialisation or generalisation. Doublets and cognates in Polish and English will be presented and described.W niniejszym artykule unaocznię pokrewieństwo między językiem polskim i angielskim przedstawiając wybrane przykłady słów pokrewnych występujących w obu językach, prześledzę ich etymologię oraz zmiany semantyczne i morfologiczne jakim podległy. Zbadam ewolucję rdzeni praindoeuropejskich *lendh- ‘lędźwie, *sh2el- ‘sól *ph3i- ‘pić, poić *seh₁- ‘wciskać; sadzić, siać’, a także zmiany morfologiczne i semantyczne, jakim podległy słowa wywodzące się z tych rdzeni, takie jak użycie metafory, metonimii, specjalizacji czy uogólnienia. Zaprezentuję i opiszę dublety i słowa pokrewne (ang. cognates) w języku polskim i angielskim

Synchroniczna i diachroniczna morfosemantyka wybranych angielskich dubletów

Doublets are “etymological siblings”, and, even though the term sug-gests it, they do not necessarily only form pairs. In English, where – because of its history of extensive influence exerted by speakers of different languages – the lexicon is extremely broad and complex, there are many cases of multiplets, i.e., whole word families with a common etymological root which can often be traced back to Proto-Indo-European. Usually their meanings are similar (e.g. fragile and frail), in other cases, though, the meaning can be very different or even opposite (e.g. host and guest). The aim of this paper is to high-light the scope of semantic evolution of lexemes of the same origin, as there is no place for absolute synonymy in a language. Similarities, or shared semantic scopes connecting the words, will also be provided.Dublety są „etymologicznym rodzeństwem” i, mimo że sama nazwa to sugeruje, niekoniecznie występują jedynie w parach. W języku angielskim, którego słownictwo jest niezwykle bogate i zróżnicowane z powodu wieloletniego mieszania się języków zdobywców Anglii i autochtonów, występuje wiele przypadków multipletów, czyli całych rodzin słów o tej samej etymologii. Znaczenia dubletów są zazwyczaj podobne (np. frail ‘wątły, drobny’ i fragile ‘kruchy, delikatny’), lecz w niektórych przypadkach mogą się znacznie różnić, lub być nawet przeciwne (np. host ‘gospodarz’ i guest ‘gość’). W większości przypadków możemy prześledzić pochodzenie tych słów aż do języka praindoeuropejskiego, który jest językiem-matką wszystkich dzisiejszych języków indoeuropejskich. Celem niniejszego artykułu jest unaocznienie zakresu zmian semantycznych pomiędzy słowami o tym samym pochodzeniu, gdyż nie ma w języku miejsca na absolutną synonimię. Podobieństwa i pojęcia łączące te słowa również zostaną podane

Problems for establishing compensation for mining usufruct

Przedmiotem artykułu są problemy dotyczące zasad i sposobów ustalania wynagrodzenia za użytkowanie górnicze. Przeanalizowano obecnie obowiązujące przepisy prawa, regulującego zawieranie umów o użytkowanie górnicze złóż będących własnością Skarbu Państwa (stanowiących tzw. własność górniczą). Scharakteryzowano zasady i sposoby (algorytmy) stosowane przez właściciela złóż dla ustalenia wynagrodzenia za przekazanie tych złóż w użytkowanie górnicze. Wskazano, że kluczowe, stosowane w praktyce wzory nie wynikają wprost z zapisów prawa co budzi szereg uzasadnionych wątpliwości i niesie przedstawione w skrócie zagrożenia. Ponadto wskazano, że istnieje druga kategoria złóż będących własnością Skarbu Państwa, jednak nie jako własność górnicza ale konsekwencja posiadania przez niego szeregu nieruchomości, z prawem do złóż kopalin wynikającym pierwotnie z Kodeksu Cywilnego. Przeprowadzono ich analizę porównawczą zasad i algorytmów ustalania opłat za ustanowienie użytkowania górniczego z jednej strony oraz opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych położonych na złożach kopalin należących do Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego. Przedstawiono argumenty przemawiające za daleko posuniętą harmonizacją obu analizowanych opłat. Oznacza to, że punktem wyjścia dla ich wyznaczenia powinna być wartość rynkowa złoża, a nie nawet najbardziej skomplikowany wzór o charakterze uniwersalnym. Wycena złóż kopalin jest procesem złożonym wymagającym kompetencji w kilku dziedzinach: geologii, górnictwa i finansów. W konsekwencji powinny mieć zastosowanie wytyczne Polskiego Kodeksu Wyceny Złóż Kopalin (POLVAL), które definiują zarówno sam proces przeprowadzania wycen jak i osoby kompetentne do ich przeprowadzania. Końcowym wynikiem analizy są propozycje nowelizacji przepisów i oparcia ustalania wynagrodzenia za użytkowanie górnicze na podstawie wartości rynkowej złoża kopaliny. W podsumowaniu sformułowano wnioski i postulaty.The article discusses problems related to rules and regulations determining compensations for the mining usufruct of mineral deposits covered by the so called “state mining ownership”. Specific acts of law framing agreements on mining usufruct between government and mining enterprises were analyzed. Rules and algorithms applied to calculate an appropriate compensation are evaluated leading to several conclusions, including the one about lack of a direct legal grounding for them. Such a situation creates disputes and may be risky for all involved. It was also indicated that, in parallel, the State lets another class of mineral deposits, namely the ones owned as a result of real estate ownership and the related Civil Code regulations confirmed by the mining law. In such cases, a mining entrepreneur gets usufruct of a real estate, but only the one with mineral rights. Subsequently a comparison of the rules and algorithms established for determining compensation for mining usufruct and for usufruct of real-estates comprising rights for mineral assets was performed. Arguments for a far going harmonization between these two were put forward. This implies that a starting point for determining any compensation has to be a valuation of a relevant mineral deposit market value as opposed to any universal, however complicated, prescribed algebraic formula. Such a process is complicated and demands competences in geology, mining and finance. Consequently, regulations set in the Polish Mineral Asset Valuation Code shall be applied to both a running a valuation process and indicating competent persons. As a result, recommendations leading to correlate rules applied in both cases are put forward including the adoption of mineral asset valuation as a fundament to determine the level of compensation for the mining usufruct. The closing section contains recommendations regarding necessary changes in the legal framework