Granice kary pozbawienia wolności. Uwagi na tle nowelizacji Kodeksu karnego z dnia 7 lipca 2022 r. oraz aktualnych kierunków zmian w prawie karnym

The Act of July 7, 2022 on amendments to the Criminal Code and certain other laws, among a major reconstruction of Polish criminal law, made an unprecedented in modern Polish codifications expansion of the courts' discretion in imposing a sentence of imprisonment. Under the current provisions of Article 37 of the Criminal Code, it is possible to impose a sentence of imprisonment up to the upper limit of 30 years. In this article, the author will attempt to answer the question of the justification for such a significant increase in judicial discretion in the application of imprisonment, while at the same time there is no increase in the measures to rationalize the amount of this penalty on the grounds of a particular case. The article discusses recent amendments to Article 37 of the Criminal Code and current legislative trends regarding the limits of imprisonment.Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wśród gruntownej przebudowy polskiej ustawy karnej dokonała niespotykanego we współczesnych polskich kodyfikacjach poszerzenia swobody orzeczniczej sądów w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności. W obowiązującym brzmieniu art. 37 k.k. możliwe jest wymierzenie kary pozbawienia wolności do górnej granicy 30 lat. W niniejszym opracowaniu autor podejmie próbę odpowiedzi na pytanie o zasadność tak znaczącego zwiększenia luzu decyzyjnego sędziów podczas stosowania kary pozbawienia wolności, przy równoczesnym braku zwiększenia mierników pozwalających na racjonalizację wysokości tej kary ma gruncie konkretnego przypadku. W artykule omówiono ostatnie zmiany w art. 37 k.k. oraz aktualnych trendach legislacyjnych dotyczących granic kary pozbawienia wolności

Prawo zatrzymania z perspektywy niemożliwości dalszego wykonania umowy kredytu waloryzowanego. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2023 r., sygn. II CSKP 1486/22

The doubts resolved by the Supreme Court in this ruling arose in connection with the defendant's (bank) application of the right of retention in cases involving loans denominated/indexed to foreign currency. This issue became a contribution to answering the question of whether the right of retention is vested in the party that can set off its claim against the claim of the other party. This text is based on the presentation of the decision of the lower courts and, further, the Supreme Court. In principle, the author expressed his approval of the position presented by the Supreme Court, and additionally referred to other arguments supporting the thesis.  Wątpliwości rozstrzygnięte przez Sąd Najwyższy w analizowanym orzeczeniu powstały w związku ze stosowaniem przez pozwanego (bank) prawa zatrzymania w sprawach dotyczących kredytów denominowanych/indeksowanych do waluty obcej. Kwestia ta stała się przyczynkiem do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy prawo zatrzymania przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony. Niniejszy tekst opiera się na przedstawieniu orzecznictwa sądów niższej instancji, a w dalszej kolejności Sądu Najwyższego. Zasadniczo Autor wyraził aprobatę dla stanowiska zaprezentowanego przez Sąd Najwyższy, a dodatkowo odniósł się do innych argumentów wspierających tę tezę.

Górnicy węgla kamiennego – uprzywilejowana grupa społeczna w Polsce w okresie komunizmu

Coal was the basic Polish energy resource, and at the same time its export provided the country with the necessary injections of foreign currency. During the entire period of Communist rule in Poland, miners working in hard coal mines were, on the one hand, over-exploited, while, on the other, they were granted numerous social benefits. The profession of miner was considered the most important and valuable for the country, and the miners themselves were treated as national heroes. Over time, miners' social privileges were increasingly extended. In November 1949, the government adopted a document called the “Miner's Charter”, concerning special privileges for miners in the coal mining industry. In the same year the “Distinguished Miner of Socialist Poland” decoration was introduced. However, due to the harsh conditions, there was still a shortage of manpower in the mines. To ensure maximum coal extraction, a four-brigade working system was introduced underground in 1978. As a result, the workplace was manned at all times of the day and night. One form of incentive to work in the mines was the promise of a accelerated access to housing. Many mines had canteens, separate shops, and service outlets. The mines organized the delivery of food products at lower prices. From the beginning of the 1980s, Poland entered a decade-long deep social and economic crisis. To encourage miners to make even greater efforts, 'voluntary' work on free Saturdays was introduced, which was doubled in pay and the amount thus earned was tax-free. The miners were the most highly valued occupational group in Socialist Poland, but it was the most economically exploited group. Their life was extremely difficult, although miners' salaries were much higher than in other branches of industry.Węgiel był podstawowym polskim surowcem energetycznym i eksportowym, dostarczał więc krajowi niezbędnych dewiz. Przez cały okres rządów komunistycznych w Polsce górników pracujących w kopalniach węgla kamiennego nadmiernie eksploatowano, ale jednocześnie przyznawano im liczne przywileje socjalne. Zawód górnika uznano za najważniejszy i najcenniejszy dla kraju, a samych górników traktowano jak bohaterów narodowych. W miarę upływu czasu ich przywileje socjalne były coraz szersze. W listopadzie 1949 r. rząd przyjął dokument zwany „Kartą Górnika” nadający szczególne przywileje górnikom w górnictwie węglowym. W tym samym roku wprowadzono odznaczenie „Zasłużony Górnik Polski Ludowej”. Ze względu jednak na ciężkie warunki wciąż brakowało rąk do pracy w kopalniach. Dla zapewnienia jak największego wydobycia węgla w 1978 r. wprowadzono czterobrygadowy system pracy pod ziemią. Dzięki temu o każdej porze dnia i nocy wszystkie stanowiska pracy były obsadzone. Jedną z form zachęty do pracy w kopalniach była obietnica szybkiego otrzymania własnego mieszkania. Przy wielu kopalniach funkcjonowały stołówki, osobne sklepy oraz punkty usługowe. Kopalnie organizowały dostawy produktów spożywczych po niższych cenach. Od początku lat 80. XX w. rozpoczął się w Polsce głęboki kryzys społeczny i gospodarczy. Chcąc zachęcić górników do jeszcze większego wysiłku, wprowadzono „dobrowolną” pracę w wolne soboty, która była podwójnie wynagradzana, a tak zarobiona kwota była zwolniona z podatku. Górnicy byli najbardziej hołubioną grupą zawodową w Polsce Ludowej, ale też najbardziej wykorzystywaną ekonomicznie. Ich życie było niezwykle trudne, chociaż ich pensje były znacznie wyższe niż pracowników w innych gałęziach przemysłu

Dowody eksperymentalne wpływu skłonności do podejmowania ryzyka na skłonność do stosowania robodoradców w inwestowaniu

The purpose of the study is to determine whether people with different degrees of risk aversion and attitudes toward AI have different propensities to invest using AI. The study was conducted as an experiment among 105 business students. In exchange for answering survey questions (designed to assess attitudes toward risk and attitudes toward AI), the subjects earned extra points for course credit. Each participant in the study was given virtual money, which they were asked to invest on their own or with the help of an investment advisor or robo-advisor in instruments listed on the WSE. The obtained rate of return was converted into positive or negative points. Individuals who chose to invest less money using AI were those who did not declare taking financially risky actions too often and those characterized by higher risk aversion. No relationship was found between investing with the help of a robo-advisor and attitudes toward AI.Celem pracy jest określenie czy osoby o różnym stopniu skłonności do ryzyka oraz o różnym stosunku do AI mają różną skłonność do inwestowania przy zastosowaniu AI. Badanie przeprowadzono w formie eksperymentu wśród 105 studentów kierunków ekonomicznych. W zamian za odpowiedzi na pytania ankietowe (służące ocenie podejścia do ryzyka oraz podejścia do AI) badani zdobywali dodatkowe punkty do zaliczenia przedmiotu. Każdy uczestnik badania otrzymał wirtualne pieniądze, które miał za zadanie zainwestować samodzielnie lub przy pomocy doradcy inwestycyjnego lub robo-doradcy w instrumenty notowane na GPW. Uzyskaną stopę zwrotu przeliczono na dodatnie lub ujemne punkty. Osobami, które zdecydowały się na inwestowanie mniejszych środków przy wykorzystaniu AI, były osoby, które nie deklarowały zbyt częstego podejmowania działań ryzykownych finansowo oraz osoby charakteryzujące się większą awersją do ryzyka. Nie stwierdzono związku pomiędzy inwestycją przy pomocy robo-doradcy a podejściem do AI

Urząd i tytuł hrabiego w świetle prac XVIII- i XIX-wiecznych prawników konstytucjonalistów i niemieckich pisarzy politycznych

During the course of the development of aristocratic structures in the Holy Roman Empire of the German Nation, the need to understand its genesis and stages of development arose. The first observations were made by eminent lawyers, constitutionalists and political writers such as J. Lünig, J. Moser, C. Pauli, J. Pütter, Ch. Scheidt, F. Lobethan, J. Loen. They were based on the analysis of archival material (mainly the chancellery), the current legal status, and observations of a proto-sociological nature. The first categorizations recognized a multitude of count's titles, while at the same time giving its beneficiaries a place at the top of the social hierarchy between dukes and barons. A count could have the status of a prince of the Reich (Landgraves, Margraves), the status of a real Count of the Reich (Reichsunmittelbare Graf) and a titular Count of the Reich (Titulargraf, mediate, reichsmittelbare Graf), as well as an ordinary count with feudal rights equal to the nobility of the land (Landsassen). The status of a count was associated with a broad range of privileges in such areas as the judiciary, military or property rights, as well as the acquisition of broad political, prestige and rank rights to a wide range of formalized authority in public life.Rozwój struktur arystokratycznych na obszarach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego już w okresie ich kształtowania się budził potrzebę zrozumienia genezy tego procesu i jego etapów rozwojowych. Pierwsze konstatacje poczynione zostały przez znakomitych prawników konstytucjonalistów i pisarzy politycznych, takich jak J. Lünig, J. Moser, C Pauli, J. Pütter, Ch. Scheidt, F. Lobethan, J. Loen. Opierały się na analizie materiału archiwalnego (głównie kancelaryjnego), aktualnego stanu prawnego i obserwacjach natury protosocjologicznej. Kategoryzacje te uznawały mnogość tytulatury hrabiowskiej, przy jednoczesnym zawarowaniu miejsca jej beneficjentom na szczycie hierarchii społecznej pomiędzy książętami a baronami. Hrabia mógł mieć status książęcy Rzeszy (landgrabiowie, margrabiowie), status hrabiego Rzeszy rzeczywistego (reichsunmittelbare Graf) i hrabiego Rzeszy tytularnego (Titulargraf, mediate, reichsmittelbare Graf), jak również hrabiego zwykłego o prawach lennych jednakich szlachcie ziemi (Landsassen). Status hrabiowski związany był z szerokim uprzywilejowaniem w takich dziedzinach, jak sądownictwo, wojskowość czy prawa własności. Otwierał drogę do pozyskiwania praw politycznych, prestiżowych, dawał duży zakres sformalizowanego autorytetu w życiu publicznym

Wykluczenie emerytalne w Polsce – konceptualizacja, operacjonalizacja i próba pomiaru

The study addresses the problem of exclusion from the base part of the Polish pension system. Authors posed three research questions: 1) On what levels can the phenomenon of pension exclusion be considered? 2) What indicators are suitable for measuring pension exclusion? 3) What is the scale of pension exclusion in Poland? With reference to the research questions, the following objectives were defined: conceptualization of the idea of pension exclusion, formulation of proposals for measures of pension exclusion and estimation of the scale of pension exclusion in the Polish pension system. In the course of research of a theoretical and conceptual nature, a comprehensive consideration of the essence of pension exclusion was carried out and a proposal for three groups of indicators of this phenomenon was put forward. These are indicators of universality, deprivation and accumulation needs. As part of the empirical research, the proposed indicators were used to measure the scale of pension exclusion from the base part of the universal pension system in Poland.Opracowanie podejmuje problem wykluczenia z części bazowej polskiego systemu emerytalnego. Autorzy postawili trzy pytania badawcze: 1) Na jakich płaszczyznach można rozpatrywać zjawisko wykluczenia emerytalnego? 2) Jakie wskaźniki są odpowiednie dla pomiaru wykluczenia emerytalnego? 3) Jaka jest rzeczywista skala wykluczenia emerytalnego w Polsce? W nawiązaniu do pytań badawczych określono cele pracy, jakim są: konceptualizacja pojęcia wykluczenia emerytalnego, sformułowanie propozycji miar wykluczenia emerytalnego oraz oszacowanie skali wykluczenia emerytalnego w polskim systemie emerytalnym. W toku badań o charakterze teoretyczno-konceptualnym przeprowadzono kompleksowe rozważania nad istotą wykluczenia emerytalnego oraz wysunięto propozycję trzech grup miar tego zjawiska. Są to wskaźniki: powszechności, deprywacji oraz potrzeb akumulacyjnych. W ramach badań empirycznych, za pomocą zaproponowanych wskaźników dokonano pomiaru skali wykluczenia emerytalnego z części bazowej powszechnego systemu emerytalnego w Polsce

Lwowskie spotkania Zdzisława Jachimeckiego z Ignacym Janem Paderewskim

Based on manuscript and printed sources, the meetings of Zdzisław Jachimecki with Ignacy Paderewski in Lviv in 1901, 1902, 1910 and in Rome in 1925 are presented for the first time in the literature on the great pianist. Jachimecki’s radio readings about Paderewski, broadcast in 1928, 1945 and 1946, as well as a speech by the Krakow musicologist in Lviv on December 16, 1935, dedicated to him, are discussed. An unknown letter from Paderewski to Jachimecki of March 4, 1936 was quoted

Partycypacja wyborcza młodzieży w Polsce w latach 2014-2024

The aim of the conducted research was to analyze the electoral participation of young people in Poland in nationwide elections, including presidential, parliamentary (including elections to the European Parliament), and local government elections, as well as the determinants of this phenomenon. The selected time frame covers the period from 2014 to 2024. Two hypotheses were tested. The first hypothesized a correlation between the type of election and voter turnout among young people, suggesting that youth are more likely to vote in presidential elections (characterized by high overall voter mobilization) than in parliamentary and local government elections. The second hypothesis assumed that the proportion of young voters in the total electorate has been systematically increasing over the years. In the analysis of the latter aspect, additional attention was given to factors other than age that influence youth voter turnout, as well as to measures that could potentially enhance young people's public participation. The first hypothesis was confirmed, whereas the second was rejected, as young people were found to prioritize engagement in social activism—such as demonstrations, strikes, and marches—over electoral participation. The research utilized available quantitative data, including surveys and official election results, academic literature, legal acts concerning electoral rights and the electoral system in Poland, as well as press articles and media discourse.W artykule przedstawiono wyniki analizy udziału młodzieży w wyborach ogólnokrajowych w Polsce w latach 2014–2024 w perspektywie porównawczej do okresu 1997–2007 oraz zidentyfikowano zasadnicze trendy frekwencyjne obserwowane w obu dekadach. Główną zmienną analityczną przyjętą w badaniach jest wiek wyborców, jednak uwzględniono również inne czynniki wpływające na poziom uczestnictwa młodzieży w wyborach, takie jak zainteresowanie polityką, poczucie wpływu obywatelskiego, czy identyfikacja partyjna. W artykule wskazano także potencjalne kierunki działań służących zwiększaniu udziału młodych obywateli w życiu politycznym i publicznym

Referendum ogólnokrajowe z 2015 r. w świetle prawa i praktyki

This article analyses the background, administration, and outcomes of the nationwide referendum held in Poland on 6 September 2015. The initiative announced by then President Bronisław Komorowski immediately after his defeat in the first round of the presidential election was widely regarded as an attempt to use the referendum for personal political gain. Addressing this issue is well-justified, because nationwide referendums in Poland are exceptionally rare, and previous experience most notably the 2015 vote reveals a clear tendency to treat this tool primarily as an instrument of political rivalry rather than as a genuine mechanism of civic participation. Even years later, the referendum remains a key point of reference in research on direct-democracy mechanisms and prompts reflection on the role referendums should play in a democratic system.Niniejszy artykuł podejmuje analizę kontekstu, przebiegu oraz wyników ogólnokrajowego referendum, które odbyło się w Polsce 6 września 2015 roku. Inicjatywa ówczesnego Prezydenta Bronisława Komorowskiego została ogłoszona tuż po jego przegranej w pierwszej turze wyborów prezydenckich, co powszechnie uznano za próbę instrumentalnego wykorzystania tej instytucji do realizacji osobistych celów. Podjęcie tej problematyki wydaje się uzasadnione ze względu na fakt, że w Polsce referenda ogólnokrajowe organizowane są niezwykle rzadko, a dotychczasowe doświadczenia, w tym głosowanie z 2015 roku wskazują na wyraźną tendencję do postrzegania tego narzędzia, przede wszystkim jako instrumentu rywalizacji politycznej, a nie rzeczywistego mechanizmu partycypacji obywatelskiej. Mimo upływu lat wydarzenie to nadal stanowi istotny punkt odniesienia w badaniach nad mechanizmami demokracji bezpośredniej i skłania do refleksji nad rolą, jaką referendum powinno odgrywać w systemie demokratycznym