İnmeli Bireylerde Temporal Adaptasyon Yaklaşımının Etkilerinin İncelenmesi: 1 Ay Takipli Randomize Kontrollü Çalışma

This study was planned in order to investigate effects of temporal adaptation approach (TAA) in individuals with stroke after discharge. In the study including 54 individuals with stroke, randomly 28 of the individuals were applied TAA twice a week for 6 weeks, while the general condition of 26 patients was followed up by phone after discharge. After the intervention, the participants were followed for 1 month. The occupations that the participants have problems in daily life, the performance and satisfaction levels of these occupations were evaluated with the Canadian Occupational Performance Measure, the hours when the target occupations of the TAA group will be included in daily life were evaluated with the Modified Occupation Questionnaire, the level of the occupational balance of the individuals were evaluated with the Occupational Balance Questionnaire, the mobility skills were evaluated with the Rivermead Mobility Index, fatigue levels were evaluated with the Fatigue Severity Scale, anxiety and depression levels were evaluated with the Hospital Anxiety and Depression Scale, and their quality of life and general health conditions were evaluated with the EQ-5D-3L General Quality of Life Scale. In conclusion, improvement was observed in the in the TAA group's occupational performance and satisfaction (p=0.001), occupational balance (p=0.001), mobility ability (p=0.001), fatigue level (p=0.002), anxiety-depression level (p=0.001), life quality (p=0.05) and general health status (p=0.01) and a statistically significant difference was found between before and after the intervention. In these areas, there was no statistically significant difference found in the control group. In order to findings, it was thought that due to the positive effects of TAA, individuals with stroke would benefit by bringing a different perspective to rehabilitation practices. With TAA, it has been founded that the occupational performance, balance and satisfaction increased in the daily activities organized by the individuals stated according to their wishes. At the same time, it has been revealed that TAA, which has a positive effect on mental and physical condition, should be included in rehabilitation programs after discharge. However, long-term follow-up is required in order to monitor the behavioral changes in chronic period stroke individuals and to see the effectiveness of TAA better.Bu çalışma, inmeli bireylerde temporal adaptasyon yaklaşımının (TAY) etkilerini incelemek amacıyla planlanmıştır. 54 inmeli birey ile tamamlanan çalışmada, randomize olarak bireylerin 28’ine haftada 2 kez olmak üzere 6 hafta TAY uygulanırken, 26’sının genel durumları telefonla aranarak izlenmiştir. Müdahale sonrasında katılımcılar, 1 ay süre ile takip edilmiştir. Katılımcıların günlük yaşamda problem yaşadığı okupasyonlar, performans ve memnuniyet düzeyleri Kanada Aktivite Performans Ölçümü ile, TAY uygulanan grubun hedef okupasyonlarının günlük yaşama dahil edileceği saatler Modifiye Okupasyon Anketi ile, bireylerin okupasyonel denge düzeyi Okupasyonel Denge Anketi ile, mobilite becerileri Rivermead Mobilite İndeksi ile, yorgunluk seviyeleri Yorgunluk Şiddet Ölçeği ile, ruhsal durumları Hastane Anksiyete ve Depresyon Skalası ile, yaşam kaliteleri ve genel sağlık durumları da EQ-5D-3L Genel Yaşam Kalitesi Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, müdahale sonrası ve öncesi karşılaştırıldığında TAY grubunun okupasyonel performans ve memnuniyetinde (p=0,01), okupasyonel dengesinde (p=0,001), mobilite becerisinde (p=0,001), yorgunluk düzeyinde (p=0,002), anksiyete-depresyon düzeyinde (p=0,001), yaşam kalitesi (p=0,05) ve genel sağlık durumunda (p=0,01) iyileşme tespit edilmiştir. Bu alanlarda kontrol grubunda istatistiksel yönden anlamlı bir fark görülmemiştir. Bulgular doğrultusunda, TAY’ın olumlu etkileri nedeniyle inmeli bireylerin rehabilitasyon uygulamalarına farklı bir bakış açısı getirerek fayda sağlayacağı düşünülmüştür. TAY ile bireylerin kendi isteklerine göre belirttikleri okupasyonlarla düzenlenen günlük okupasyonlarında okupasyonel performans, denge ve memnuniyetin arttığı görülmüştür. Aynı zamanda ruhsal ve fiziksel durum üzerine olumlu etkisi olan TAY’ın rehabilitasyon programlarına dahil edilmesi gereği ortaya koyulmuştur. Bununla beraber, kronik dönemdeki inmeli bireylerde davranış değişikliğini izlemek ve TAY’ın etkinliğini daha iyi görmek adına uzun dönem takibinin yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır

İnmeli Bireylerde Temporal Aktivite Paterninin İncelenmesi

Tatlı İ.Y., Examination of Temporal Activity Pattern in Stroke Patients, Hacettepe University Institute of Health Science Occupational Therapy Program Master Thesis, Ankara, 2016. To support healing process of people with stroke, occupational therapists need to more understand of occupational experiences and for this they need to examine their daily routine. The study was planned to investigate temporal activity pattern of stroke patients who live in central districts of Konya city and are volunteer to participate to this study. Fifty individuals who had stroke and 50 healthy individuals who are in the family of stroke patients and has no responsibility of caregiving were included to the study. To compare temporal activity pattern, stroke patients and healthy individuals were divided into two groups. Informed consent form was taken from all participants and socio demographic information were examined. In evaluation phase, person’s activities which done yesterday were evaluated with Modified Occupational Questionnaire. Activities were categorized in according to activity domains of American Occupational Therapy Association (AOTA). After assessment, groups were compared in terms of doing activities, repetition counts, doing reasons, value for participations and value for community according to participations. It was founded that no stroke patients do an activity of play and education. Rest and sleep was the most repeated activity domain in stroke patients and significant differences were found as statistically (p<0,05). When reasons of doing the activity were examined in terms of “obligation”, significant differences were found as statistically in daily life and rest sleep activity domains in favor of patient group, and when reasons of doing the activity were examined in terms of “willing”, significant differences were found in favor of control group in all activity domains (p<0,05). When activities were examined between groups in terms of value for participant and for community in according to participant, significant differences were found statistically in daily life, instrumental daily life, rest and sleep, leisure and social participation in favor of control group (p<0,05). When compared with healthy individuals, it was founded that temporal activity pattern of stroke patients has damaged. Based on significant findings in results, occupational therapy interventions need support from perspective of temporal adaptation.İÇİNDEKİLER, ONAY SAYFASI, YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI, ETİK BEYAN SAYFASI, TEŞEKKÜR, ÖZET, ABSTRACT, İÇİNDEKİLER, SİMGELER VE KISALTMALAR, ŞEKİLLER, TABLOLAR, 1.GİRİŞ, 2. GENEL BİLGİLER, 2.1. Zaman Kavramı ve Türleri, 2.2. Zaman Kullanımı ve Ergoterapi İlişkisi, 2.3. Temporal Adaptasyon ve Temporal Aktivite Paterni, 2.4. Temporal Adaptasyon Modeli, 2.5. İnme ve Zaman, 2.5.1. İnmenin Tanımı, 2.5.2 İnme Epidemiyolojisi, 2.5.3. İnme Etyolojisi, 2.5.4. Risk Faktörleri, 2.5.5. İnme Sonrası Limitasyonlar ve Günlük Yaşam, 2.5.6. İnme Sonrası Zaman Kullanımı, 3. GEREÇ VE YÖNTEM, 3.1. Montreal Bilişsel Değerlendirme (MoCA), 3.2. Modifiye Aktivite-Rol Anketi (Modified Occupational Questionnaire/MOQ), 3.3. İstatiksel Analiz,4.BULGULAR, 4.1.Sosyodemografik Bulgular, 4.2. Temporal Aktivite Paterni Değerlendirmesine ait Bulgular, 4.2.1. Aktivitelerin Gerçekleştirilmesi ile İlgili Bulgular, 4.2.2. Aktivitelerin Gerçekleştirilme Sıklığı ile İlgili Bulgular, 4.2.3. Aktivitelerin Gerçekleştirilme Nedenlerinin İncelenmesi ile İlgili Bulgular, 4.2.4. Aktivitelerin Bireyler için Değeri ile İlgili Bulgular, 4.2.5. Aktivitelerin Bireylere Göre Toplumdaki Değeri ile İlgili Bulgular, 4.3. Gerçekleştirilen Aktiviteler ve Aktivitelere Ayrılan Süre ile İlgili Bulgular, 4.4. Günün Farklı Zaman Dilimlerinde Grupların Gerçekleştirdikleri Aktivitelere Ait Bulgular, 5. TARTIŞMA, 6. SONUÇ VE ÖNERİLER, 7. KAYNAKLAR, 8. EKLER, EK 1: Tez Çalışması için Etik Kurul İzni, EK 2: Modifiye Aktivite-Rol Anketi (Modified Occupational Questionnaire), EK 3: Montreal Bilişsel Değerlendirme 9. ÖZGEÇMİŞTatlı İ.Y., İnmeli Bireylerde Temporal Aktivite Paterninin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ergoterapi Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016. Ergoterapistlerin inmeli bireylerin iyileşme sürecini desteklemesi için aktivite deneyimlerini daha fazla anlamış olması ve bunun için bireylerin günlük rutinlerini incelemesi gerekir. Bu çalışma, Konya ili merkez ilçelerinde yaşayan ve çalışmamıza gönüllü olarak katılan inmeli bireylerin temporal aktivite paternini incelemek amacıyla planlandı. Çalışmamıza inme geçirmiş 50 birey ile inmeli bireylerin ailelerinde yer alan ve bakım veren sorumluluğu bulunmayan 50 sağlıklı birey dâhil edildi. Temporal aktivite paterninin karşılaştırılması için inmeli ve sağlıklı bireyler iki gruba ayrıldı. Tüm bireylerden onam formu alındı ve bireylerin sosyodemografik bilgileri sorgulandı. Değerlendirme aşamasında bireylerin bir gün önceki(dün) gerçekleştirdiği aktiviteler Modifiye Aktivite-Rol Anketi ile incelendi. Aktiviteler, Amerika Ergoterapi Derneği tarafından hazırlanan aktivite alanlarına göre sınıflandırıldı. Değerlendirme sonrasında iki grup aktivite alanlarının gerçekleştirilmesi, tekrarlanma sayısı, gerçekleştirilme nedenleri, birey için değeri ve birey gözünden toplumda değeri açısından karşılaştırıldı. İnmeli bireylerin gün içerisinde herhangi bir oyun ve eğitim aktivitesi gerçekleştirmediği bulundu. Uyku ve dinlenme aktivite alanı çalışma grubunun temporal aktivite paterni içerisinde en sık tekrarladığı aktivite alanı oldu ve çalışma grubu lehine anlamlı fark bulundu (p<0,05). Aktivitelerin gerçekleştirilme nedenleri incelendiğinde günlük yaşam ve uyku dinlenme aktivitelerinin zorunluluk sebebiyle gerçekleştirilmesinde çalışma grubunun, tüm aktivite alanlarının istek sebebiyle gerçekleştirilmesinde ise kontrol grubun lehine anlamlı fark bulundu (p<0,05). Aktivitelerin birey için ve bireye göre toplum için değerleri incelendiğinde iki grup arasında günlük yaşam, yardımcı günlük yaşam, uyku dinlenme, eğlence, sosyal katılım aktivite alanlarının sağlıklı bireyler için daha değerli olduğu yönünde anlamlı fark bulundu (p<0,05). Sağlıklarla karşılaştırıldığında inmeli bireylerin temporal aktivite paterninin bozulduğu belirlendi. Çalışma sonuçlarında elde edilen önemli bulgulardan yola çıkılarak temporal adaptasyon perspektifinden ergoterapi müdahalelerine katkı yapılmalıdır