Hipogonadyzm hipogonadotropowy u kobiet

This article presents the role of the hypothalamus in reproduction, the definition of hypogonadotropic hypogonadism (HH), and the causes of acquired and syndromic HH and idiopathic HH (IHH). The authors present a short review of major causes of acquired HH, but most of the causes of IHH will not be discussed because they do not fall within the scope of the article. More attention is devoted to idiopathic HH, especially the genetic basis of IHH. Also presented in the article are clinical criteria of CHARGE syndrome. Later, the article discusses the clinical presentation, establishing the diagnosis, and management of IHH. The article ends with a brief overview of nutritional hypothalamic dysfunction and athletic amenorrhea. (Pol J Endocrinol 2011; 62 (6): 560–567)Artykuł przedstawia rolę podwzgórza w reprodukcji, definicję hipogonadyzmu hipogonadotropowego (HH), przyczyny nabytego i systemowego HH oraz idiopatycznego HH. Autorzy prezentują krótki przegląd najważniejszych przyczyn nabytego HH, ale większość nie została omówiona, ponieważ nie wchodzą w zakres tego artykułu. Więcej uwagi poświęcono idiopatycznemu HH, szczególnie jego genetycznym podstawom. Przedstawiono kliniczne kryteria zespołu CHARGE. Omówiono również kliniczne objawy, ustalanie rozpoznania oraz postępowanie w IHH. Artykuł kończy się krótkim przeglądem żywieniowych zaburzeń podwzgórza i braku miesiączki u młodocianych stosujących intensywny trening fizyczny. (Endokrynol Pol 2011; 62 (6): 560–567

Clinical observations and hormone screenings of patients with non-standard hypertrophy of the adrenal cortex

Background: Non-standard hypertrophy of the adrenal cortex is a rare endocrinopathy causing the incidence of hyperandrogenism among women of procreative age. The primary objective of this paper is the specification of the clinical picture and modifications of the concentration of pituitary, ovarian and adrenal hormones in the blood of female patients with the syndrome of non-standard hypertrophy of the adrenal cortex (NPKN). Material and methods: In the Gynaecological Endocrinology Clinic of the Silesian Medical University in Katowice, Poland, 2,353 female patients were hospitalised between 1 January 2003 and 30 June 2009 with symptoms of hyperandrogenism. Of these, 55 were selected for the study. Eventually, 25 female patients with diagnosed NPKN, and 30 randomly selected patients with the polycystic ovarian disease polycystic ovary syndrome (PCOS) were enrolled in the study. Results: Of the 2,353 female patients hospitalised in the Gynaecological Endocrinology Clinic with symptoms of hyperandrogenism between 1 January 2003 and 30 June 2009, NPKN was found in 1.2% of them. Patients with NPKN displayed a strong hirsutism, which was significantly more intense than in the comparative group. Insulin resistance was found more frequently in the group of female patients with PCOS (67%) compared to the group with NPKN (40%). Polycystic ovarian disease was more frequently observed in the group of patients with PCOS (93%), compared to the group with NPKN (72%). The average concentration of androstendione in the blood serum in the group of patients with NPKN amounted to 7.60 ng/ml (SD = 3.57) and was significantly higher than in the group of patients with PCOS where it was 3.46 ng/ml (SD = 1.53). The average concentration of free testosterone in the blood serum in the group of patients with NPKN amounted to 7.30 pg/ml (SD = 4.13) and was significantly higher than in the group of patients with PCOS, where it was 2.90 pg/ml (SD =1.43 ). The average concentration of DHEAS in the blood serum in the group of patients with NPKN accounted for 403.23 μg/dl (SD = 192.59), and in the group with PCOS it was 257.39 μg/dl (SD = 63.67). This concentration was statistically significantly higher in the group with NPKN than in the group with PCOS. The average concentration of estradiole in the blood serum in the group with NPKN amounted to 111.98 pg/ml (SD = 113.68), while in the group with PCOS it was 62.39 pg/ml (SD = 31.18). The difference of concentrations between the groups NPKN and PCOS was statistically significant. We found a positive correlation between the 17-OHP concentration after 60 minutes of the ACTH test and the severity of hirsutism in the group of patients with NPKN (r = 0.77896). In addition, we found a correlation between the free testosterone and the 17-OHP concentration after 60 minutes of the ACTH test in the group of patients with NPKN (r = 0.48149). A positive correlation was also reported between the symptom of hypertrophy of the clitoris and the 17-OHP concentration after 60 minutes of the ACTH stimulation test in the group of patients with NPKN (r = 0.77221). In the comparative group of patients with PCOS, there was no correlation between the free testosterone and 17-OHP concentration after 60 minutes of the ACTH test (r = 0.3059). There was also no correlation between the severity of hirsutism and the concentration of 17-OHP concentration analysed after 60 minutes of the ACTH test. In all female patients from the PCOS group, there was a correct size of clitoris. Conclusions: Analysing the clinical picture of the examined population of patients with NPKN enabled us to specify symptoms of disease which were significant for diagnosis, and which helped differentiate NPKN from other endocrinopathies involving hyperandrogenism, including in particular PCOS. Taking everything into consideration, non-standard hypertrophy of the adrenal cortex is a rare cause of hyperandrogenism in women of procreative age. Intense hirsutism and features of virilisation presenting as hypertrophy of the clitoris predominate in the clinical picture of non-standard hypertrophy of the adrenal cortex. The laboratory confirmation of diagnosis of NPKN constitutes the analysis of the 17-OHP level in blood in the ACTH stimulation test. The analyses of free testosterone and its unbound fraction, androstendione and estradiole, help differentiate NPKN from polycystic ovarian disease. (Pol J Endocrinol 2011; 62 (3): 230–237)Wstęp: Nieklasyczny przerost kory nadnerczy jest rzadką endokrynopatią powodującą wystąpienie hiperandrogenizmu u kobiet w wieku rozrodczym. Celem pracy jest ustalenie obrazu klinicznego i zmian stężeń hormonów przysadkowych, jajnikowych i nadnerczowych we krwi pacjentek z zespołem nieklasycznego przerostu kory nadnerczy (NPKN). Materiał i metody: W Klinice Endokrynologii Ginekologicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach hospitalizowano 2353 pacjentki z objawami hiperandrogenizmu w okresie od 01.01.2003–01.07.2009 r. Spośród nich do badań zakwalifikowano 55 kobiet. Ostatecznie do badań włączono 25 pacjentek z rozpoznanym NPKN i 30 wybranych losowo pacjentek z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Wyniki: W liczbie 2353 pacjentek hospitalizowanych w Klinice Endokrynologii Ginekologicznej z objawami hiperandrogenizmu w okresie od 01.01.2003–01.07.2009 r. NPKN wystąpił u 1,2% z nich. U pacjentek z NPKN odnotowano silny hirsutyzm, istotnie bardziej nasilony niż w grupie porównawczej. Insulinooporność występowała częściej w grupie pacjentek z PCOS (67%) w porównaniu z grupą z NPKN (40%). Obraz policystystyczności jajników częściej obserwowano w grupie pacjentek z PCOS (93%) w porównaniu z grupą z NPKN (72%). Średnie stężenie androstendionu w surowicy krwi w grupie z NPKN wynosiło 7,60 ng/ml (SD = 3,57) i było istotnie wyższe niż w grupie z PCOS, w której wynosiło 3,46 ng/ml (SD = 1,53). Średnie stężenie testosteronu wolnego w surowicy krwi w grupie z NPKN wynosiło 7,30 pg/ml (SD = 4,13) i było istotnie wyższe niż w grupie z PCOS, w której to wynosiło 2,90 pg/ml (SD = 1,43 ). Średnie stężenie DHEAS w surowicy krwi w grupie z NPKN wynosiło 403,23 μg/dl (SD = 192,59), a w grupie z PCOS 257,39 μg/dl (SD = 63,67). Stężenie to było istotnie statystycznie wyższe w grupie z NPKN niż PCOS. Średnie stężenie estradiolu w surowicy krwi w grupie z NPKN wynosiło 111,98 pg/ml (SD = 113,68), a w grupie z PCOS 62,39 pg/ml (SD = 31,18). Różnica stężeń pomiędzy grupami z NPKN i PCOS była istotna statystycznie. Stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy stężeniem 17OHP w 60. minucie trwania testu z ACTH a nasileniem hirsutyzmu w grupie pacjentek z NPKN (r = 0,77896). Ponadto stwierdzono korelację pomiędzy stężeniami wolnego testosteronu i 17OHP badanego w 60. minucie trwania testu z ACTH w grupie pacjentek z NPKN (r = 0,48149). Dodatnią korelację wykazano również pomiędzy objawem przerostu łechtaczki a stężeniem 17OHP w 60. minucie trwania testu stymulacyjnego z ACTH w grupie pacjentek z NPKN (r = 0,77221). W grupie porównawczej pacjentek z PCOS nie wykazano korelacji pomiędzy stężeniami wolnego testosteronu i 17OHP badanego w 60. minucie trwania testu z ACTH (r=0,3059). Brak było także korelacji pomiędzy nasileniem hirsutyzmu a stężeniem 17OHP oznaczonego w 60. minucie trwania testu z ACTH. U wszystkich pacjentek z grupy PCOS odnotowano prawidłowe wymiary łechtaczki. Wnioski: Analiza obrazu klinicznego badanej populacji pacjentek z NPKN pozwoliła wytypować istotne dla rozpoznania objawy chorobowe, pomocne w różnicowaniu choroby z innymi endokrynopatiami przebiegającymi z hiperandrogenizmem, w tym głównie z PCOS. Podsumowując, nieklasyczny przerost kory nadnerczy jest rzadką przyczyną hiperandrogenizacji kobiet w okresie rozrodczym. W obrazie klinicznym nieklasycznego przerostu kory nadnerczy dominuje silnie nasilony hirsutyzm oraz cechy wirylizacji pod postacią przerostu łechtaczki. Potwierdzeniem laboratoryjnym rozpoznania nieklasycznego przerostu kory nadnerczy jest oznaczenie stężenia 17-OHP we krwi w teście stymulacyjnym z ACTH. Pomocnymi w różnicowaniu zespołu nieklasycznego przerostu kory nadnerczy z zespołem policystycznych jajników są oznaczenia wolnego testosteronu i jego niezwiązanej frakcji, androstendionu i estradiolu. (Endokrynol Pol 2011; 62 (3): 230–237

HRT in 2006

Zgodnie z przyjętym współcześnie nazewnictwem pojęcie hormonalnej terapii zastępczej, stosowane dla podawania hormonów jajnikowych u kobiet po menopauzie, zastąpiono pojęciem systemowej terapii estrogenowej (ET), lub estrogenowo-progestagennej (EPT). Stosowanie estrogenów i progestagenów w tym okresie życia kobiety należy uznać za interwencję, która przy zachowaniu ściśle określonych warunkach jest medycznie uzasadniona. Niniejsza praca przedstawia zasady stosowania systemowej ET i EPT zgodne z uzgodnieniami ekspertów towarzystw naukowych zajmujący się menopauzą.According to present terminology, the name: hormonal replacement therapy (as the use of ovarian hormones in postmenopausal women) is replaced by the systemic estrogen therapy (ET) and combined combined estrogen-progestogen therapy (EPT). Treatment with estrogen and progestagens in this period of women’s life is accepted intervention only when the strict defined conditions of this therapy are maintained. This paper introduces present rules of the use of systemic ET and EPT according to statements of experts who are interested of menopausal women’ treatment

A case of premature ovarian failure (POF) in a 31-year-old woman with a 47,XXX karyotype

Przypadek POF u 31-letniej kobiety z kariotypem 47, XXX (zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników [POF, premature ovarian failure]). Celem pracy była analiza przypadku 31-letniej kobiety diagnozowanej z powodu POF, u której stwierdzono polisomię 47,XXX. Opisywany kariotyp zwykle nie jest związany z charakterystycznymi cechami fenotypowymi. Tylko w niektórych przypadkach stwierdza się: zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, wtórny brak miesiączki, zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników i deficyty intelektualne. Obserwacja autorów pracy wykazała konieczność badania cytogenetycznego u wszystkich kobiet w wieku rozrodczym z objawami POF. Dostępne dane z piśmiennictwa identyfikują pacjentki z POF i nieprawidłowościami kariotypu jako grupę zagrożoną przedwczesnymi zgonami - głównie z przyczyn kardiologicznych. Uświadomienie ryzyka tym pacjentkom może wpłynąć na korzystne zmiany stylu życia i regularność badań. (Endokrynol Pol 2010; 61 (2): 217-219)A case of POF in a 31-year-old woman with karyotype 47,XXX. The aim of the study was to discuss a case of POF in a 31-year-old patient with polysomy 47,XXX. The described karyotype is not usually associated with this characteristic physical phenotype. In some rare cases, menstrual disorders, sterility, secondary amenorrhoea, premature menopause, and low intelligence are found. Our observations revealed the necessity for cytogenetic examination in all women at reproductive age with symptoms of premature ovarian failure. According to the data found in literature, patients with POF and karyotype disorders belong to the risk group of premature death, mostly for cardiological reasons. Raising patient awareness about the risk may have a positive effect on quality of life and regularity of check-ups. (Pol J Endocrinol 2010; 61 (2): 217-219

The metabolic aspects of polycystic ovarian syndrome

Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest uważany za najczęstszą przyczynę hiperandrogenizmu u kobiet w okresie rozrodczym. W przebiegu tego zespołu dość często dochodzi do zaburzeń metabolicznych w zakresie gospodarki węglowodanowej i tłuszczowej oraz do występowania otyłości, chociaż stwierdzenie tych objawów nie stanowi kryterium rozpoznawczego. Badania wykazały, że zwiększenie insulinowrażliwości poprzez zmianę stylu życia lub zastosowanie leków normalizuje czynność wewnątrzwydzielniczą i metabolizm prowadząc do wznowienia cyklów menstruacyjnych i owulacji. Niniejsza praca przedstawia obecny stan wiedzy w zakresie diagnostyki i leczenia zaburzeń metabolicznych występujących w przebiegu zespołu PCOS.Polycystic ovarian syndrome (PCOS) is considered to be the main reason of hyperandrogenism in reproductive women. There are often metabolic disorders connected with carbohydrate and adipose metabolism in the patients with PCOS. However, presence of metabolic disorders does not influence the diagnosis of the syndrome. The investigations demonstrated that the changes in lifestyle and use of proper medications could normalize endocrine system and metabolism through insulin-sensitivity increase and in the result it could restore the menses and ovulations. This paper introduces present knowledge concerning metabolic disorders associated with PCOS

Anti-Müllerian hormone dynamics during ovulation induction treatment with recombinant follicle-stimulating hormone in women with polycystic ovary syndrome

Wstęp: Hormon anty-Müllerowski (AMH) jest uznawany za marker odpowiedzi jajników na stymulację owulacji. Materiał i metody: Do badania włączono 26 kobiet pragnących zajść w ciążę i wykazujących oporność na leczenie cytrynianem klomifenu. Wszystkie pacjentki były stymulowane rekombinowaną folitropiną. Wyniki: W grupie dobrze odpowiadającej na stymulację stężenia lutropiny i estradiolu były niższe niż w grupie nieodpowiadającej. Stężenie wolnego testosteronu, indeks wolnych androgenów i insulinooporność były większe w grupie nieodpowiadającej na stymulację. W grupie odpowiadającej stężenie AMH obniżyło się w kolejnych dniach stymulacji i spadek ten był wyraźniejszy u pacejntek z większą liczbą wzrastających pęcherzyków. Pacjentki z PCOS wykazują niskie stężenia FSH i wysokie AMH. Uważa się, że obniżenie stężenia AMH poprzedza wzrost pęcherzyków w trakcie stymulacji rekombinowanym FSH. U bezowulacyjnych pacjentek z PCOS łagodny wzrost w surowicy FSH hamuje AMH, odblokowując ekspresję aromatazy przez wybrane pęcherzyki, co pozwala na wyłonienie rosnących pęcherzyków. Kobiety z nasilonym hiperandrogenizmem, insulinoopornością i wysokim poziomem LH nie odpowiadają na stymulację. Wnioski: Obniżenie stężenia AMH u pacjentek z PCOS po tygodniu stymulacji rekombinowanym FSH jest praktycznym, cennym markerem pozwalającym wyłonić pacjentki z wysokim ryzykiem zespołu hiperstymulacji. Bezowulacyjne pacjentki z PCOS z ciężkim hiperandrogenizmem, insulinoopornością i hiperinsulinemią nie powinny być kwalifikowane do stymulacji owulacji rekombinowanym FSH. (Endokrynol Pol 2013; 64 (3): 203–207)Introduction: Anti-Müllerian hormone (AMH) has been suggested as a predictor of ovarian response to ovulation induction and controlled ovarian hyperstimulation. Material and methods: Twenty-six women, wishing to become pregnant and who showed resistance to clomiphene citrate, were included in the study. All women received recombinant follicle-stimulating hormone (recFSH). Results: In the group of good responders, luteinising hormone (LH) and oestradiol levels were lower than in the group of non-responders. Free testosterone levels, free androgen index, and insulin resistance were higher in the group of non-responders. In the group of good responders, AMH levels decreased on successive days of ovarian stimulation and a greater slope of AMH levels was observed in patients with a higher number of increasing follicles. PCOS patients have low FSH and high AMH levels. It could be suggested that the serum AMH decrease preceded growth of many follicles, which is a consequence of the FSH stimulation. In anovulatory PCOS women, gently increasing the serum FSH level reduces the AMH excess, thus relieving the inhibition from the latter on aromatase expression by selectable follicles and allowing the emergence of growing follicles. Patients with severe hyperandrogenism, insulin resistance and high level of LH do not respond to stimulation. Conclusions: The decrease of AMH levels in PCOS women after one week of ovarian stimulation is a practical, valuable indicator which could predict the patients with a high risk of ovarian hyperstimulation. Anovulating PCOS patients with severe hyperandrogenism, insulin resistance and hyperinsulinaemia should not be qualified for recFSH ovarian stimulation. (Endokrynol Pol 2013; 64 (3): 203–207

The influence of anti-Mullerian hormone on folliculogenesis

Abstract The main biological role of the anti-Mullerian hormone (AMH) is to induce the involution of the Muller ducts in embryos during differentiation of masculine gender. In case of women, AMH is produced in granular cells of primary, preantral and antral follicles. The expression of AMH initiates at the moment of the follicle recruitment and it lasts until the stage of an antral follicle. The level of this hormone decreases with age and in postmenopausal period is undetectable in blood. Therefore, AMH could be a useful marker of ovarian reserve. Multiple investigations have revealed higher AMH levels in the blood of PCOS patients. It is believed to be the consequence of the increased amount of small antral follicles. AMH is considered to have an essential role in folliculogenesis. It inhibits the process of recruitment of primordial follicles and modifies the growth of preantral and antral follicles by diminishing the sensitivity of follicles for FSH stimulation. The paper is a review of the present knowledge of the structure and activity of AMH. AR gene and protein. Participation of AMH in folliculogenesis and changes of AMH levels depending on structure and age of the ovary have also been discussed. Recent findings concerning the possibility of using AMH to assess ovarian reserve and efficiency of the stimulation of ovulation in infertile women have been presented. It is believed that increased knowledge concerning AMH might improve the diagnosis and treatment of infertility caused by lack of ovulation