Regained landscapes : the transfer of power and tradition in Polish discourse of the regained territories

The chapter discusses colonial strategies underlying landscape representations of the Regained Territories in the literature of the Polish People’s Republic. These regions, incorporated into Poland after 1945, were at the centre of Polish (and socialist) spatial imaginary, functioning as a mythical place of the origin of Polish statehood and a space of utopian fantasies of a new socialist society, established through state-driven settlement. Foreign landscape, in fact marked by German influence, was to be "recovered" or, rather more accurately, "repossessed," in practice - Polonised/colonised. Hence, I discern here mechanisms of aestheticisation (ideologisation) of the landscape that oscillated around two basic categories: (1) popular topoi of terra nullius and (2) the specific poetics of familiarity, developed by Jan Bułhak (one of the most influential founders of Polish modern photography) in his pre-war works from the Eastern Borderlands (Kresy) - the space of centuries-old Polish expansion. In the analytical part of the chapter, I focus on how the Eastern Borderlands landscape migrates into western spaces and new ideological and literary contexts, as well as on how Eastern Borderlands colonial tradition functions here as a template for "domestication" of a new Western Borderland

Univerzalni jezik, lokalno iskustvo - transnacionalni pregovori

The paper addresses the texts – in the Croatian, Serbian and Bosnian language – reated to the memory of World War II and Shoah from the perspective of the second generation of artists. Local strategies of returning to the past and their function (foremostly in the context of the war 1991-1995 and the subsequent transition) will be dealt with based on the concept of Multidirectional Memory by M. Rothberg and trauma mirrorings by S. Creps. The universalised idiom Shoah, as related to its uncomforable counterpart, provides an impulse for reflecting on national traumas, painful histories, as well as the attempts to diagnose contemporary illnesses, and the conditions of memory / identity. This research will isolate similarities and differences, elaborate on the use of accents in national negotiations of the memory of Shoah / war in the area (post-Yugoslav), and further inquire whether they are described or given attention (if so, in which way) within the space of the wider Central European trend of Post-Memory literature.Rad se odnosi na tekstove hrvatskoga, srpskoga i bosanskoga jezika vezane uz sjećanje na Drugi svjetski rat i Shoah iz kruga druge generacije umjetnika. Istaknut će se lokalne strategije povratka u prošlost i njihove funkcije (prvenstveno u kontekstu rata 1991. – 1995. i tranzicije) temeljene na koncepciji višesmjernog sjećanja M. Rothberga i traumatskih zrcaljenja S. Crepsa. Univerzalizirani idiom Shoah, kao rod nelagodne paralele, daje impuls refleksiji narodnim traumama, teškim prošlostima, pokušava dijagnosticirati suvremene bolesti te stanja pamćenja/identiteta. Izdvojit će se sličnosti i razlike, pojašnjenje naglasaka u narodnim pregovorima sjećanja Shoaha / rata u području (postjugoslavenskom), potom postaviti pitanje opisuju li se ili ističu (ako da, kako) na prostoru širega, srednjoeuropskoga trenda postsjećajne književnosti

Resisting non-existence : Miljenko Jergović’s Ruta Tennenbaum as a posttraumatic narrative

Artykuł omawia chorwacką kondycję posttraumatyczną w kontekście ustaleń wypracowanych w nurcie tzw. badań nad zagładą (M. Hirsch, S. Felman) i badań nad pamięcią (A. Assmann). Lokalna recepcja przeszłości we współczesnym społecznokulturowym dyskursie zostaje tu ukazana ze szczególnym uwzględnieniem zależności kulturowej pamięci Zagłady z pamięcią faszystowskiego Niezależnego Państwa Chorwackiego (NDH) 1941-1945 oraz pamięcią wojny bałkańskiej 1991-1995. Lokalne uwikłania historyczne decydują o niepowtarzalności doświadczenia chorwackiego i warunkują jego asymetryczny charakter oscylujący między figurami kata i ofiary, często oparty na przemilczeniach i przeinaczeniach. Tak przeprowadzona rekonstrukcja pamięci otwiera możliwość analizy i interpretacji Ruty Tannenbaum M. Jergovicia uznanej przez autorkę za tekst założycielski dla rozrachunkowej debaty nad pamięcią Chorwacji i zarazem postpamięciowy, a więc operujący strategiami narracyjnymi charakterystycznymi dla II i III pokolenia świadków

Identity regained?: (re)transcriptions of the immigrant experience in the neo-post-settlement novel

Tekst dotyczy zjawiska migracji na tzw. Ziemie Odzyskane i ich reprezentacji we współczesnych powieściach Joanny Bator i Ingi Iwasiów. Wewnątrzpaństwowe migracje jako jedno z najważniejszych zjawisk społecznych w powojennej Polsce stanowiły kluczowy temat socjalistycznej literatury - zideologizowanej i rozwijającej się w cieniu ówczesnej polityki pamięci, przez co nieraz dalekiej od niejednoznacznej i traumatycznej "prawdy doświadczenia". Dopiero po 1989 r. możliwe staje się opisywanie traumy przesiedleń i poczucia wyobcowania towarzyszącego przesiedleńcom, a w konsekwencji - rekonstrukcja pamięci zbiorowej jej poświęconej. Artykuł stanowi próbę charakterystyki najnowszych strategii reprezentacji lokalnych migracji w perspektywie tzw. zwrotu migracyjnego (E. Hoffman, E. Said, P. White) oraz stawia pytanie o kształt i sens powoływanego ostatnio nurtu rewindykacyjnego powieści osiedleńczej i możliwości jej odideologizowania.The article addresses the phenomenon of migration to the so-called regained territories and their representation in contemporary novels by Joanna Bator and Inga Iwasiów. In-state migrations as most important social phenomena in the postwar Poland have been a crucial theme of the socialist literature - ideological and developing in the shadow of contemporary politics of memory, and consequently at times far from ambivalent and traumatic "truth of experience" Only after 1989 it has become possible to describe the trauma of displacement and the feeling of alienation which accompanied it, as well as to reconstruct its collective memory. The article attempts to identify most recent strategies of representation of the local migration in the perspective of the so-called ‘migration turn’ (E. Hoffman, E. Said, P. White) and poses a question concerning the shape and meaning of the newly established trend to revaluate the settlement novels and possibly free them of the ideological burden