Szkice z teorii racjonalności komunikacyjnej: ujęcie transcendentalno-pragmatyczne

„Ludzkie instytucje powinny jako takie wynikać z rozumnej rozmowy” – oto jedna z piękniejszych i mądrzejszych sentencji, jakie pojawiły się w pismach filozoficznych ostatnich dekad dwudziestego wieku. Chętnie przywołuję tę sentencję i równie chętnie – w każdym możliwym kontekście – odwołuję się do jej autora, Karla Ottona Apla, jako teoretyka, który swym projektem transcendentalnej pragmatyki zainicjował większość wątków składających się sukcesywnie na filozoficzną teorię racjonalności komunikacyjnej. Czy rzeczywiście kształt naszego świata powinien wynikać z rozumnej rozmowy? Czy społeczne praktyki komunikacyjne wyznaczają granice dostępnej nam racjonalności? Czy w sferze etyki obligują nas normy konstytuujące warunki możliwości racjonalności komunikacyjnej? Czy kompetencja komunikacyjna stanowi o specyfice ludzkiego świata? To przykłady problemów, jakie mnoży przed sobą filozoficzna teoria racjonalności komunikacyjnej – problemów, z których każdy „otoczony” jest wianuszkiem kolejnych, równie fundamentalnych i trudnych pytań. Wszystkie one składają się na dzisiejszy kształt filozoficznej teorii racjonalności – ale o sposobie ich konceptualizowania nie decyduje już sama filozofia. To w dużej już mierze należy dziś do dyscyplin pozafilozoficznych – a te coraz śmielej anektują tradycyjne terytoria filozoficzne. Tak więc zarówno katalog problemów, jak i katalog obszarów tematycznych, w jakie uwikłana jest teoria racjonalności komunikacyjnej, wydaje się z istoty niewyczerpany. Ale mimo tego bogactwa (chciało by się powiedzieć: mimo wertykalnego i horyzontalnego „natłoku”) istnieje – jak sądzę – szansa, by teoria ta zachowała spójność, by jako teoria fundamentalna zachowała zarazem uniwersalny charakter. Taką szansę daje jej perspektywa transcendentalno-pragmatyczna, dają jej narzędzia, w jakie wyposaża transcendentalna pragmatyka. W zebranych w tym tomie tekstach starałam się więc konsekwentnie o to, by namysł nad poszczególnymi kwestiami z zakresu teorii racjonalności komunikacyjnej utrzymać w ryzach podejścia transcendentalno-pragmatycznego, i by – z drugiej strony – dzięki transcendentalnej pragmatyce adekwatnie uchwycić specyfikę (a przede wszystkim: rangę) racjonalności komunikacyjnej i zapewnić rzetelny dostęp do zagadnień szczególnie ważnych dla jej teoretycznej eksplikacji. Wszystkie prezentowane tu teksty publikowane były wcześniej w formie papierowej – dokładne dane bibliograficzne zamieszczam pod każdym z nich

Why Philosophy? New Paideia in the Face of Megamedia Aggression

The main thesis of the presented article implies that one of the possible and, simultaneously, immensely important responses to the question: “Why philosophy?,” is to indicate the necessity of a philosophical diagnosis regarding the current condition of communicative rationality. This diagnosis—obtained on the basis of the analyses and decisions of transcendental-pragmatic communication philosophy—ultimately obliges philosophy to construct the theoretical framework for the project of new paideia. The primary features of this project stem from the recognition of the megamedia character of today’s communication space and fundamental threats that are conditioned by the specificity of this space. The postulated paideia project must be based on the ethical principle of co-responsibility and its goal: shaping towards discursive rationality

A Mutilated Communication Community: The Power of Aggression in the World of Megamedia

Zjawiska agresji i przemocy, niezmiennie towarzyszące naszej aktywności komunikacyjnej, przybrały współcześnie jakościowo nową postać – a to za sprawą nowego kształtu naszego zapośredniczonego medialnie świata: za sprawą jego megamedialnego charakteru. Narzędzia teoretyczne transcendentalnej pragmatyki, jako koncepcji fundującej spójny projekt filozofii komunikacji, pozwalają na zdiagnozowanie tych zjawisk jako fundamentalnego zagrożenia dla warunków egzystencji wspólnoty komunikacyjnej. Diagnoza ta – we współbrzmieniu z imperatywami transcendentalno-pragmatycznej etyki współodpowiedzialności – obliguje do bezwzględnego rygoryzmu komunikacyjnego. Nakłada „ekologiczną” wręcz powinność ochrony okaleczanej wspólnoty komunikacyjnej.Aggression and violence, which invariably accompany our communication activities, have now assumed a qualitatively new character. This is due to the new shape of our media-mediated world, specifically to its megamedial character. The theoretical tools of transcendental pragmatics, the founding framework of a coherent philosophy-of-communication project, help recognise these phenomena as a fundamental. threat to the very existence of the communication community. Consonant with the imperatives of the transcendental-pragmatic ethics of co-responsibility, this realisation obliges us to the exercise of an absolute communicative rigour. It even generates an “ecological” obligation to protect the mutilated communication community

Ethics of Co-Responsibility, as Morality Derived From the Interpersonal Communication

Artykuł, wskazując – w duchu transcendentalnej pragmatyki - na współodpowiedzialność jako najwyższą zasadę etyczną, a jednocześnie proponując rozbudowaną definicję komunikacji społecznej, broni tezy, iż uniwersalny i kategoryczny charakter zasady współodpowiedzialności wynika wprost ze struktury procesów komunikacyjnych jako współintencjonalnie kształtowanej kooperacji. Specyfika procesów komunikacyjnych – wyznaczana przede wszystkim przez charakterystyczną dla nich jedność performatywno-propozycjonalną oraz przez warunkujące ich możliwość normy i roszczenia ważnościowe – decyduje ostatecznie o szczególnym charakterze i wyjątkowym znaczeniu projektu etycznego fundowanego na zasadzie współodpowiedzialności.The article, indicating – in the spirit of transcendental pragmatics – co-responsibility as the supreme ethic principle, and at the same time suggesting an extended definition of social communication, defends the thesis that the universal and categorical character of the co-responsibility principle results directly from the structure of communication processes as a cooperation that is shaped jointly with the same intention. The character of communication processes is formed mainly by the specific performative and propositional unity and by norms and importance claims that condition their possibility. It finally determines the special character and the unique meaning of the ethical project founded on the principle of co-responsibility

La théorie évolutive de la connaissance. La relation phylogénétique de la représentation à l'objet

I examine the hypothesis that there exist synthetic a priori (innate), not available for the agent's control, Phylogenetically Acquired Representations (PAR), that have their origin in the causal, selective relations between the organism and some factors from its phylogenetic environment; the adaptative genesis of PAR would provide them the status of knowledge. The validity of this hypothesis is analysed in confrontation with the major tenets of the Modern Synthesis, such as the concept of the gene and of the genetic causation; the concept of the unit of selection; the concept of the species; the concepts of information and of innateness. I examine the metaphysical suppositions underlying taxonomical practice. I introduce the Relativist Theory of Evolution, inspired by the theory of evolutionary constructivism (by R. Lewontin) and by the Theory of Niche Construction (by J.Odling-Smee), breaking with externalist models of the relation environment/organism of the Modern Synthesis.Dans ma thèse j'examine l'hypothèse affirmant qu'il existe des représentations synthétiques a priori (innées), non accessibles au contrôle du sujet (Représentations Acquises Phylogénétiquement, RAP), et que ces représentations proviennent de relations causales sélectives entre l'organisme et certains facteurs de l'environnement phylogénétique; la genèse adaptative des RAP leur procurerait le statut de connaissance. La validité de cette hypothèse est analysée à travers l'étude critique des concepts principaux de la Théorie Synthétique de l'Evolution, tels que le concept du gène, de la causalité génétique, de l'unité de sélection, de l'espèce ; le concept de l'information ; le concept de l'inné. J'examine des suppositions métaphysiques sous-tendant la pratique taxinomique. Enfin, j'introduis la Théorie Relativiste de l'Evolution, inspirée par la théorie du constructivisme évolutif (R. Lewontin) et par la théorie de la construction de niche (Niche Construction de J.Odling-Smee), rompant avec la modélisation externaliste de la relation environnement/organisme propre à la Théorie Synthétique de l'Evolution.LYON3-Bibliothèques (693872102) / SudocLYON-BIU-LSH (693872101) / SudocSudocFranceF

Effect of a 10-week yoga programme on the quality of life of women after breast cancer surgery

Aim of the study : The following research is aimed at determining the effect of yoga on the quality of life of women after breast cancer surgery. Material and methods : A 10-week yoga programme included 90-minute yoga lessons once a week. To estimate the quality of life, questionnaires developed by the European Organisation for Research and Treatment of Cancer (QLQ-C30 and QLQ-BR23) were used. An experimental group consisted of 12 women who practised yoga, a control group – of 16 women who did not. Between groups there were no differences in age, time from operation and characteristics associated with disease, treatment and participation in rehabilitation. Results : Our results revealed an improvement of general health and quality of life, physical and social functioning as well as a reduction of difficulties in daily activities among exercising women. Also their future prospects enhanced – they worried less about their health than they used to before participating in the programme. As compared to baseline, among exercising women, fatigue, dyspnoea and discomfort (pain, swelling, sensitivity) in the arm and breast on the operated side decreased. Conclusions : Participation in the exercising programme resulted in an improvement of physical functioning, reduction of fatigue, dyspnoea, and discomfort in the area of the breast and arm on the operated side. Based on our results and those obtained in foreign studies, we conclude that rehabilitation with the use of yoga practice improves the quality of life of the patients after breast cancer surgery. However, we recommend further research on this issue in Poland