MSC ZOE: mogelijke effecten van de verloren containers op zeehonden

Begin januari 2019 heeft het containerschip MSC ZOE door een storm meer dan 300 containers verloren ten noorden van de Waddeneilanden. De verloren containers waren beladen met een variatie aan goederen, waaronder ook plastic onderdelen en plastic pellets (basismateriaal voor de plasticindustrie). Om een eerste indruk te krijgen van mogelijk overlast die zeehonden kunnen hebben ondervonden van de verloren lading, is de doodsoorzaak en het verteringsstelsel van vijftien dood aangespoelde zeehonden onderzocht. Ook is er gekeken naar de geregistreerde strandingen van dode dieren in Noord-Nederland, door Ecomare, EHBZ en RTZ. Het aantal gemelde strandingen van dode gewone en grijze zeehonden is toegenomen in 2019, het jaar na het incident met de MSC ZOE. De strandingsgegevens worden niet nationaal beheerd waardoor er fouten, zoals duplicaten en inconsequente leeftijdscategorieën zijn toegewezen. Daarnaast is in deze strandingsgegevens geen correctie voor de groei van de zeehondenpopulatie toegepast. Twee van de vijftien zeehonden zijn waarschijnlijk omgekomen doordat deze in aanraking gekomen zijn met een voorwerp in het water. Of het een voorwerp betreft dat afkomstig is geweest van de MSC ZOE, was niet te achterhalen. Daarnaast kan, door het ontbreken van een monitoringsprogramma, niet achterhaald worden of de sterfte van zeehonden verhoogd is ten opzichte van voor het incident. In het verteringsstelsel van de zeehonden zijn geen plastics aangetroffen die direct of via hun dieet zijn binnengekomen. Van de vissoorten, waarvan resten gevonden zijn in de magen en darmen, is in literatuur te vinden dat daar plastics kunnen worden aangetroffen. Op basis van deze gegevens is geen indicatie gevonden dat zeehonden overlast hebben ondervonden van de verloren lading van de MSC ZOE. Daarbij moeten drie kanttekeningen gemaakt worden: 1) Vijftien zeehonden is een te laag aantal om harde conclusies aan te verbinden. 2) Een nationaal gecontroleerd en gemanaged registratiesysteem voor dode zeehonden ontbreekt, en het is voor deze maar ook voor volgende projecten raadzaam om hierin te investeren. 3) Door het ontbreken van een monitoringsprogramma voor het achterhalen van de doodsoorzaak van overleden zeehonden en het bekijken van de hoeveelheid plastics, is niet te zeggen of de bevindingen afwijken van normaal

Harbour seal monitoring and evaluation for the Luchterduinen offshore windfarm : Final report

Though it seems unlikely that marine mammals, including seals suffer at a large scale from direct mortality caused by the construction or operation of windfarms at sea, they are likely to be affected by disturbance and habitat alterations.In 2014, Luchterduinen windfarm was constructed in the Dutch coastal zone south west of IJmuiden and the permit (WV/2009-1229) requested monitoring with respect to both harbour and grey seals. Two main questions were formulated:1. How do seals use the coastal zone? The aim was to gain insight in harbour and grey seal movement routes along the Dutch North Sea coastal zone (between the Wadden Sea and the Delta region).2. What is the impact of Luchterduinen on seals? (with a focus on the impact of piling).This rapport discusses the results of the harbour seal studies. The initial monitoring (T0-T1; 2013-2015) based on a series of studies on the movements and habitat use of harbour seals deployed in spring (March), was timed in relation to the construction (2014) and operation of the windfarm. These studies were evaluated after T1 (in 2016). It was concluded that by limiting the study to spring deployments, the harbour seals’ habitat use during a large part of the year was missing. Since harbour seals moult in summer, the trackers attached to the fur typically fell off in June –July. In this study (T2-T3) therefore, a deliberate choice was made to study the behaviour of the seals in the post moult, from September onwards. A total of 18 seals were tracked from September onwards: in 2016 (T2) 6 from the Wadden Sea area and 6 from the Delta and again 6 from the Wadden Sea area in 2017(T3).With longer track durations of 20 to 187 days (mean 106 ± 46 days) in this last study information has been collected covering seven calendar months, six of which had not been studied before in this region. However there was large variation in behaviour, possibly but not solely as a result of the male bias in the sample (11 males, 7 females). Though the maximum and mean distance travelled by the seals was slightly less in autumn, the waters in the study area (i.e. the area off the west coast of the Netherlands enclosed by 51.95°N to 52.94°N, and from the coast offshore to 3.73°E) were used much more extensively by the seals tracked in autumn. In total the seals tracked during T2-T3 spent 27.3% of their time in the defined study area, while during spring deployments for T0-T1, this was only 1.5%. Out of the 18 seals tracked in autumn, 11 were observed in the study area. Interestingly these were animals tagged in the Wadden Sea region. During this time of the year animals are mostly feeding, which probably explains their higher presence in the study area. In contrast, during spring, mostly seals from the Delta crossed the study area en route to their breeding sites in the Wadden Sea. This probably explains the limited amount of time spent in the coastal zone. During the complete Luchterduinen study (T0-T3) comprising of 44 animals in spring and 18 in autumn, only one animal entered the Luchterduinen wind farm area. Its visits were short; which suggests it only crossed the area. Animals tracked during T2-T3 were observed more often in the vicinity of the wind farm, compared to the animals tagged during T0-T1.Based on these studies we concluded that harbour seals use the coastal zone west of North and South Holland to migrate to breeding areas in spring/summer, and use it to feed in autumn and winter. Recently, the recovery of the harbour seals in the Wadden Sea has come to a halt. However, pup production in the Wadden Sea is still increasing, and over two thousand pups are born in the Dutch Wadden Sea each year. Since the population size no longer grows, this suggest that an equal number of individuals die each year. Possibly the population has reached a ‘natural’ carrying capacity. However, human use at sea could also play a role in influencing the survival of individuals and the size of the population. Like other North Sea countries, the Dutch government has shown a clear intention to intensify the use of the marine areas in the near future, for windfarms but also sand mining, traffic and aquaculture. Quite likely this will affect the way the seals use the marine area. Further studies are needed to better understand how habitat changes play a role in the survival of individual animals.---Hoewel het onwaarschijnlijk is dat zeezoogdieren en dus zeehonden op grote schaal direct dodelijke gevolgen ondervinden van de bouw of ingebruikname van windparken op zee, is het hoogstwaarschijnlijk zo dat ze worden beïnvloed door de verstoring en veranderingen in hun habitat.Luchterduinen windpark werd in de Nederlandse kustzone ten zuidwesten van IJmuiden gebouwd in 2014 en de vergunning (WV/2009-1229) vereiste de monitoring van grijze en gewone zeehonden. Twee belangrijke vragen werden gesteld:1.Hoe gebruiken zeehonden de kustzone? Het doel was om inzicht te krijgen in de routes van de gewone en de grijze zeehond gedurende hun aanwezigheid in de Nederlandse kustzone (tussen de Waddenzee en het Deltagebied).2.Wat is de impact van Luchterduinen op de zeehonden? (met een focus op de hei-werkzaamheden)Dit rapport bespreekt de resultaten van de studies naar de gewone zeehond. De eerste monitoring (T0-T1; 2013-2015), gebaseerd op een reeks studies van beweging en habitat gebruik van gewone zeehonden gezenderd in het voorjaar (maart), was getimed in relatie tot de constructie (2014) en ingebruikname van het park. Deze studies werden na de T1 geëvalueerd (2016). Er werd geconcludeerd dat, door de studie te beperken tot het zenderen in het voorjaar, inzicht in het habitatgebruik van de gewone zeehonden voor een belangrijk deel van het jaar ontbrak. Aangezien de dieren in de zomer verharen, verloren ze de op de vacht geplakte zenders gewoonlijk in juni-juli. In de huidige studie (T2-T3) werd daarom een bewuste keuze gemaakt om het gedrag van de gewone zeehonden na de verharing te bestuderen, vanaf september. In totaal werden 18 zeehonden in het najaar gezenderd: in 2016 (T2) 6 in het waddengebied en 6 in het Deltagebied en het jaar erna, in 2017(T3) 6 in het waddengebied.Gemiddeld was de tijd dat de dieren gevolgd werden langer dan in de eerdere studies namelijk 20 tot 187 dagen (gem. 106 ± 46 dagen). In deze studie werd bovendien informatie verzameld over een periode van zeven maanden waarvan één maand overlap vertoonde met de eerder studiesEr was een grote variatie in gedrag tussen de dieren, mogelijk speelde o.a. de scheve geslachtsverhouding van de gezenderde zeehonden hierbij een rol; er werden 11 mannetjes en 7 vrouwtjes gezenderd. Hoewel de gemiddelde en de maximale afstand die de dieren zwommen in de herfst iets lager was, gebruikten de zeehonden in deze periode het studiegebied (ten westen van de westkust van Nederland begrensd door 51.95°N en 52.94°N, en van de kust af tot 3.73°E) veel intensiever. De zeehonden gezenderd in het najaar tijdens T2-T3 besteedden 27.3% van hun tijd in dit gebied, terwijl de dieren gezenderd in het voorjaar voor T0-T1 maar 1.5% van hun tijd hier doorbrachten. Van de 18 zeehonden gezenderd in de herfst werden er 11 in het gebied gezien. Interessant is wel, dat al deze dieren in het waddengebied waren gezenderd. In deze periode van het jaar zijn de dieren vooral aan het foerageren, wat mogelijk deze verspreiding verklaart. In tegenstelling daarmee, waren het vooral de in de Delta gezenderde dieren die in de lente het gebied doorkruisten op weg naar het waddengebied waar ze zich voortplanten. Dit verklaart mogelijk de beperkte tijd dat de dieren in het studiegebied gezien werden. Tijdens de gehele Luchterduinen-studie (T0-T3) met 44 dieren gezenderd in de lente en 18 in de herfst werd er maar één dier in het park zelf gezien. Gezien de korte verblijfsperiode in het park is het waarschijnlijk dat het dier het gebied alleen doorkruist heeft. Tijdens T2-T3 werden er meer dieren in de buurt van het windpark dan tijdens T0-T1.Gebaseerd op deze studies concluderen we dat gewone zeehonden het gebied ten westen van de Noord- en Zuid-Hollandse kust in de lente en zomer vooral gebruiken om te migreren naar de voortplantingsgebieden, en in de herfst en winter om te foerageren. De laatste jaren zijn de getelde aantallen gewone zeehonden in de Waddenzee min of meer gelijk gebleven, terwijl het aantal pups nog steeds groeit. Er worden tegenwoordig jaarlijks meer dan 2000 pups geboren. Aangezien er geen groei is suggereert dit dat er even zoveel dieren jaarlijks sterven. Mogelijk heeft de populatie de “natuurlijke” draagkracht bereikt. Echter menselijk gebruik van de zee zou ook een rol kunnen spelen en de overleving van individuen en de populatiegrootte kunnen beïnvloeden. Net als andere Noordzeelanden heeft de Nederlandse regering een duidelijke intentie getoond om in de nabije toekomst het gebruik van de zee te willen intensiveren voor windparken, en daarnaast ook voor zandwinning, vaarbewegingen en aquacultuur. Het is aannemelijk dat dit de manier waarop de zeehonden de zee gebruiken zal beïnvloeden. Verdere studies zijn nodig om te begrijpen hoe verandering van het habitat van de zeehonden een rol kan spelen op de overleving van individuele dieren

Onset and duration of gray seal (Halichoerus grypus) molt in the Wadden Sea, and the role of environmental conditions

Surveys of gray seals (Halichoerus grypus) during the molt period, when they are abundant on land, can be used to monitor changes in population size, but accurate interpretation of results requires an understanding of the molt process and how it may vary between years. This study investigates variability in onset (start date) and duration of visible molt by gray seals in the Wadden Sea, and the influence of environmental conditions on the onset. Molt was monitored in nine captive seals and observed molt phases were applied to wild seals over seven annual molt periods between 2004 and 2010, monitored using aerial photography. The onset of visible molt varied significantly between years, for example it differed 28 d between 2008 and 2009. Model selection by AIC retained one environmental variable that correlated with molt onset; however, its effect was inconsistent within the molt season and did not explain some of the apparent observed annual variation. Hence, the main causes of interannual variability in the onset of molt remain unclear and warrant further study. Researchers should account for annual variability in the onset of molt when interpreting survey results based on molt counts

Acoustic dose-behavioral response relationship in sea bass (Dicentrarchus labrax) exposed to playbacks of pile driving sounds

The foundations of offshore wind turbines are attached to the sea bed by percussion pile driving. Pile driving sounds may affect the behavior of fish. Acoustic dose-behavioral response relationships were determined for sea bass in a pool exposed for 20 min to pile driving sounds at seven mean received root-mean-square sound pressure levels [SPLrms; range: 130-166 dB re 1 μPa; single strike sound exposure level (SELss) range: 122-158; 6 dB steps]. Initial responses (sudden, short-lived changes in swimming speed and direction) and sustained responses (changes in school cohesion, swimming depth, and speed) were quantified. The 50% initial response threshold occurred at an SELss of 131 dB re 1 μPa2 s for 31 cm fish and 141 dB re 1 μPa2 s for 44 cm fish; the small fish thus reacted to lower SELss than the large fish. Analysis showed that there is no evidence, even at the highest sound level, for any consistent sustained response to sound exposure by the study animals. If wild sea bass are exposed to pile driving sounds at the levels used in the present study, there are unlikely to be any adverse effects on their ecology, because the initial responses after the onset of the piling sound observed in this study were short-lived.</p

Data presented in the paper: To Plant or Not to Plant: When can Planting Facilitate Mangrove Restoration?

We studied the natural and assisted processes of mangrove expansion in Demak Regency, Indonesia. We studied expansion in both landward direction (i.e. the aquaculture pond zone) and seaward direction (i.e. the coastal zone) from the current coastline in the project area (the old coastal road). The pond zone in the study area is characterized by active traditional aquaculture ponds, and drowning abandoned aquaculture ponds towards the coast. The coastal zone in the study is defined as the area ranging from MHW to MLW (the maximum depth at which the EMR-dams are placed), which ranges roughly 0 to 600 meters from the shoreline. In order to shed light on best practices for mangrove recovery, we aimed to answer four research questions: : 1) how has mangrove expansion occurred in seaward and landward direction in the past, mainly through planting or mainly through natural expansion?; 2) Can hydrological EMR measures (e.g. sluice gate management) induce natural mangrove recovery in the pond zone (i.e. would enough propagules be available at landward sites if hydrological connectivity to target ponds was increased)?; 3) Can wave-reducing and sediment-trapping measures (EMR-dams) induce natural mangrove recovery at challenging sites in the coastal zone by increasing the chances of a) new seedling establishment or b) survival of established seedlings? and; 4) Can mangrove planting in combination with EMR-dams accelerate mangrove recovery at challenging coastal sites

Top-down pressure on a coastal ecosystem by harbor seals

Historic hunting has led to severe reductions of many marine mammal species across the globe. After hunting ceased, some populations have recovered to pre-exploitation levels and may have regained their prominent position as top predator in marine ecosystems. Also, the harbor seal population in the international Wadden Sea grew at an exponential rate following a ban on seal hunting in 1960s, and the current number ~38,000 is close to the historic population size. Here we estimate the impact of the harbor seal predation on the fish community in the Wadden Sea and nearby coastal waters. Fish remains in fecal samples and published estimates on the seal’s daily energy requirement were used to estimate prey selection and the magnitude of seal consumption. Estimates on prey abundance were derived from demersal fish surveys, and fish growth was estimated using a Dynamic Energy Budget model. GPS tracking provided information on where seals most likely caught their prey. Harbor seals hauling-out in the Dutch Wadden Sea fed predominantly on demersal fish, for example, flatfish species (flounder, sole, plaice, dab), but also on sandeel, cod, and whiting. Although harbor seals acquire the majority of prey further offshore in the adjacent North Sea, and only spend 14% of their diving time in the Wadden Sea, seal predation was still estimated to cause an average annual mortality of 43% of the remaining fish in the Wadden Sea and 60% in the nearby shallow coastal waters (<20 m). There were however large sources of uncertainty in the estimated impact of seals on fish, including the migration of fish between the North Sea and Wadden Sea, and catchability estimates of the fish survey sampling gear, particularly for sandeel and other pelagic fish species. Our estimate suggested a considerable top-down pressure by harbor seals on demersal fish. However, predation by seals may also alleviate density-dependent competition between the remaining fish, allowing for increased fish growth, and partly compensating for the reduction in fish numbers. This study shows that recovering coastal marine mammal populations could become an important component in the functioning of shallow coastal ecosystems